Trójwymiarowe badanie ludzkiego płodowego endocervix ze szczególnym uwzględnieniem jego nabłonka

Rozwój ludzkiej płodowej szyjki macicy był systematycznie badany przez SEM, uzyskując szczegółową mapę jej drobnej struktury, szczególnie w zakresie różnicowania i dojrzewania nabłonka szyjki macicy, w tym jego „ewersji” i „metaplazji płaskiej”, normalnie występujących w życiu postnatalnym, ale jeszcze nie obserwowanych szczegółowo w mikroskopii elektronowej u płodu. Badano szyjki macicy z poronienia samoistnego w 12, 15, 18, 20, 21 i 22 tygodniu oraz z wewnątrzmacicznego obumarcia płodu (wodogłowie) w 31 tygodniu rozwoju. W 12-15 tygodniu, gdy postępowała kanalizacja szyjki macicy, nabłonek szyjki końcowej składał się z wysokich komórek wielościanowych, o regularnie spłaszczonych lub wklęsłych wierzchołkach, wykazujących skąpe mikrowypustki i często pojedyncze rzęski pierwotne. Niektóre wąskie zawijasy międzykomórkowe odpowiadały prawdopodobnie pierwotnym gruczołom cewkowym. W 18. tygodniu nabłonek składał się z mozaiki płaskich lub lekko wypukłych komórek wielobocznych, na których powierzchni wierzchołkowej widoczne były cienkie mikropłatki. W 20 tygodniu kanał szyjki i gruczoły cewkowe wyścielał nabłonek pseudostratyfikowany z licznymi komórkami apikalnie wypukłymi. W 21 i 22 tygodniu rozwija się „plicae palmatae”, pokryta komórkami, często z gładkim centralnym obszarem otoczonym mikrokosmkami, zaopatrzonym w cewkę pierwotną i nabrzmiałym od wydzieliny. Tworzył on również zaokrąglone masy na nabłonku. W dolnej części endocervix niektóre bardzo wydłużone komórki wykazywały krótkie mikroplice powstałe w wyniku fuzji mikrokosmków. W 31. tygodniu wydzielanie wzrosło, a jego produkty rozprzestrzeniające się z dna gruczołów stykały się z izolowanymi komórkami rzęskowymi w ich otworach i rozprzestrzeniały się na powierzchni nabłonka. Większa część ektocervix wykazywała elementy płaskie, z dobrze rozwiniętymi mikroplicami labiryntowymi. Komórki te mogły zachodzić na siebie, a także złuszczać się. Strefa portio vaginalis wokół kanału szyjki macicy wydawała się zagięta i hipertroficzna. Stwierdzono tu wgłębione połączenie nabłonka ektocerwikalnego i endocerwikalnego, spowodowane językowatymi przedłużeniami nabłonka płaskiego, skierowanymi w kierunku endocerwiksu. Ich zakończenia składały się z wydłużonych komórek, bogatych jedynie w krótkie mikrokosmki. Nasze dane wskazują, że cechy komórek mikrokosmków są wyrazem hormonozależnego procesu różnicowania. Ich wydzielanie może być więc stymulowane przez progesteron. Podobnie mikropłatki na nabłonku ektokoronicznym (oznaka dojrzewania komórek płaskich) mogą być promowane przez estrogeny. Ponadto, dwa aspekty były znaczące: 1) znalezienie – tylko we wczesnej fazie (18 tydzień) – komórek płaskonabłonkowych zlokalizowanych wewnątrzszyjkowo, chociaż pozbawionych mikropłatek; oraz 2) wystąpienie – w ostatniej fazie (31 tydzień) – wgłębionego połączenia płaskonabłonkowego na powierzchni portu. Cechy te są zgodne z przesunięciem ku przodowi połączenia squamo-columnar w pobliżu jamy macicy do ektocervix po demarkacji szyjkowo-pochwowej; metaplazja płaska tego wyprostowanego nabłonka szyjki macicy została opisana przez niektórych autorów. Jest prawdopodobne, że procesy te, zachodzące zarówno w życiu płodowym, jak i u kobiet ciężarnych, związane są ze wspólnym podłożem hormonalnym, powstającym na drodze od matki do płodu.