Depressie in Japan: De hand reiken als het even niet gaat

We hebben allemaal wel eens momenten dat we ons down voelen, of dat het lijkt alsof er niets goed gaat. Maar hoe zit het als je die gevoelens niet van je af kunt schudden? Hoewel het moeilijk kan zijn om aan onszelf of aan anderen toe te geven dat we depressief zijn, is het belangrijk om hulp te zoeken.

Een werkende moeder van twee schoolgaande kinderen, Di* is gewend om altijd in de weer te zijn. Drie jaar geleden had ze meer op haar bord dan gewoonlijk, met haar oudste die afstudeerde aan de basisschool en haar PTA-taken als een van de afstudeercommissieleden, plus een gezondheidsangst bij haar Japanse schoonmoeder.

“Ik kwam er op de een of andere manier doorheen, maar een paar weken later, toen het wat rustiger was geworden, merkte ik dat ik in elkaar stortte,” herinnert ze zich. “Ik zat te huilen zonder reden en wilde in bed blijven. Ik wilde niet naar buiten en ik loog tegen mijn werkgever over mijn ziekte. Ik wilde niet bij mensen zijn, zelfs niet bij mijn eigen familie en goede vrienden.”

Di was verbaasd over haar gevoelens: “Ik vond dat ik dom was, want ik had niets om me ellendig over te voelen. En toch was ik extreem ongelukkig.”

Inzicht in de symptomen

Di vertoonde een aantal typische symptomen van depressie. Selena Hoy, TELL Outreach Coordinator, zegt: “Sommige tekenen van depressie zijn een depressieve of prikkelbare stemming, verlies van plezier of interesse in activiteiten waar je ooit om gaf, je schuldig of waardeloos voelen, terugtrekken uit mensen of de samenleving, slaapproblemen en veranderingen in eetgewoonten, en gebrek aan energie of motivatie.”

Hoy’s collega Vickie Skorj, Lifeline Director van TELL, voegt hieraan toe: “Het is ook gebruikelijk bij depressie om zelfmoordgedachten te hebben, om het gevoel te hebben dat je faalt in alles, dat dingen nooit beter zullen worden, dat je een last bent en dat anderen beter af zouden zijn als je er niet was. Voor iedereen die met een depressie worstelt, zijn deze gedachten niet rationeel of echt, dat is de ziekte die praat en met steun en behandeling zul je beter worden. Leren over de symptomen van depressie is vooral belangrijk voor vrouwen die genetisch kwetsbaarder zijn voor de ziekte als gevolg van veranderingen in hun hormoonspiegels, vooral tijdens de puberteit, zwangerschap en menopauze.”

‘Ik vond dat ik onnozel was omdat ik niets had om me ellendig over te voelen. En toch was ik uiterst ongelukkig.”

In de afgelopen jaren is in de media in Japan een discussie ontstaan over het verschijnsel gogatsu-byo of “meiziekte”. Hiermee wordt de depressieve stemming bedoeld die veel mensen in mei lijkt te overvallen, na hun terugkeer op kantoor of op school na de vakantie in de Gouden Week. April is een drukke en opwindende tijd in Japan, met kinderen die naar een hogere klas gaan of naar een nieuwe school gaan, en volwassenen die een nieuwe baan of een nieuwe functie krijgen. Iedereen is druk bezig zich aan te passen aan nieuwe routines, nieuwe vrienden of collega’s, en misschien zelfs een nieuw huis. Maar als het mei is en ze zich hebben aangepast aan het “nieuwe normaal”, komt de realiteit om de hoek kijken en beseffen ze dat de dingen misschien niet zo goed zijn als ze hadden gedacht.

“Dit kan gevolgen hebben voor de buitenlandse gemeenschap in Japan, hoewel niet iedereen de april-maart cyclus volgt, dus het varieert. Het is echter waar dat we in een tijd van verandering of omwenteling vaak zo druk bezig zijn om de veranderingen bij te houden dat de depressie of ontevredenheid ons pas inhaalt als we tijd hebben om ons in de nieuwe situatie te nestelen,” zegt Hoy.

In retrospect realiseert Di zich nu dat dit vergelijkbaar was met haar situatie. “Na een zeer hectische periode waarin ik mezelf tot het uiterste dreef, leken mijn lichaam en geest te zeggen: ‘Niet meer!’ en toen begon mijn depressie.”

Onverwachte veranderingen kunnen ook een oorzaak zijn

Priya* is een alleenstaande vrouw die werkt in een concurrerende omgeving waar het aantal mannen drie keer zo groot is als het aantal vrouwen.

“Ik hield van mijn baan en meestal gedij ik in het tempo. Aan de andere kant koester ik mijn vrienden en mijn vrije tijd in het weekend, wat me helpt om het evenwicht te bewaren,” zegt ze. Ze was er kapot van toen haar beste vriendin, een andere buitenlandse vrouw, in maart vorig jaar aankondigde dat ze Japan zou verlaten en terugging naar haar thuisland.

“In mijn hoofd weet ik dat dit een risico is bij elke vriendschap die ik hier met andere buitenlanders sluit. Ieder van ons kan op elk moment besluiten Japan te verlaten. Toch was het een grote schok,” deelt Priya.

“Ik werd nogal geïsoleerd en dacht, waarom zou ik de moeite doen om vriendschappen te sluiten?” Als ze niet aan het werk was, verschanste de vrolijke jonge vrouw zich in haar kleine appartement. Uiteindelijk werden haar prestaties op het werk beïnvloed en haar manager moest haar waarschuwen om haar prestaties te verbeteren.

Volgens TELL’s Hoy en Skorji kan het leven in een ander land en een andere cultuur een depressie verergeren.

“Verhuizen naar een nieuwe plek betekent vaak dat je een aantal van je ondersteunende systemen verliest, en het kost tijd om nieuwe op te bouwen. Aanpassing aan een nieuwe cultuur kan je ook vragen doen stellen over je waarden en je ideeën over waar je in de maatschappij past. Dat zijn moeilijke veranderingen om te maken. En vrouwen zijn soms een begeleidende echtgenoot, zonder de ingebouwde sociale en ondersteunende systemen die een werkomgeving biedt. Dat kan isolerend werken,” zegt Hoy.

‘Voor iedereen die worstelt met depressie: gedachten zijn niet rationeel of echt, dat is de ziekte die praat en met steun en behandeling word je beter.’ – Vickie Skorj, directeur van de Lifeline van TELL

Japan kan een bijzondere uitdaging zijn voor buitenlandse vrouwen.

“Voor buitenlandse vrouwen die voor hun werk naar Japan verhuizen, kan werken in het Japanse bedrijfsleven, zelfs bij internationale bedrijven, een uitdaging zijn. Op dit moment staat Japan op plaats 114 van de 140 landen voor gendergelijkheid. De kans is groot dat of je nu in de beroepsbevolking zit of een thuisblijvende partner bent, je als vrouw het leven in Japan heel anders zult ervaren dan een buitenlandse man,” wijst Skorji.

Hoy biedt een aantal nuttige adviezen om in gedachten te houden met betrekking tot medicatie.

“Wij (bij TELL) geloven dat medicatie belangrijk en noodzakelijk is voor sommige mensen, en dat het levens kan redden. Maar medicatie zonder begeleidende veranderingen in levensstijl en technieken voor medicatiebeheer zijn misschien niet erg nuttig. Het medicatiemodel is waarschijnlijk wijdverbreid in Japan omdat het wordt gedekt door de nationale ziektekostenverzekering, terwijl de meeste praattherapie dat niet is.”

Het belang van uitreiken

Zowel Di als Priya waren aanvankelijk terughoudend om hun gevoelens met anderen te delen uit angst om zwak over te komen, maar gelukkig reikte een zorgzame vriend aan elke vrouw de hand. In het geval van Di, suggereerde een Japanse vriend en collega-moeder zachtjes dat Di niet zichzelf was en baat zou kunnen hebben bij het zien van een gezondheidsdeskundige. Di ging naar een sympathieke vrouwelijke arts in haar omgeving en besprak de dingen. Nadat ze medicijnen had gekregen om haar te kalmeren, kon Di haar gevoelens delen met haar man en kinderen, en om hun steun vragen.

“Sindsdien heb ik gemerkt dat verschillende van mijn vrienden, buitenlandse en Japanse, iets soortgelijks hebben meegemaakt,” zegt Di.

“We zwijgen over onze gevoelens uit angst… voor wat? Aan mensen toegeven dat we geen supervrouwen zijn? We moeten echt met elkaar delen, want door te delen weten we dat we niet alleen zijn.”

Priya stelde zich open voor een vrouw in haar kring uit haar thuisland die al langer in Japan is.

“Ze vertelde me dat ze ook moeilijke tijden had doorgemaakt, wat het voor mij makkelijker maakte om toe te geven dat ik het niet aankon,” zegt Priya. Uiteindelijk kreeg ze professionele begeleiding in het Engels en nam ze wat tijd vrij om naar huis te gaan en haar familie te zien om te hergroeperen. Ze gaat weer uit en geniet van sociale activiteiten, maar maakt ook tijd vrij voor zichzelf.

‘We zwijgen over onze gevoelens uit angst… voor wat? Om aan mensen toe te geven dat we geen supervrouwen zijn?’

Wat als je je zorgen maakt over een familielid of vriend?

“Vraag ze hoe het met ze gaat. Vertel hem of haar dat je merkt dat hij of zij de laatste tijd anders is. Wees bereid om te luisteren, maar probeer niet alles zelf op te lossen of af te handelen,” adviseert Hoy. “Help hen om hulpbronnen en verwijzingen te vinden – als ze depressief zijn, kan het te overweldigend zijn om dit zelf te doen.”

Hulpbronnen voor de internationale gemeenschap

Het volgende is geen uitputtende lijst, maar bevat professionals die andere buitenlandse vrouwen nuttig hebben gevonden. Het is belangrijk om een professional en een plan te vinden dat voor u werkt, dus aarzel niet om contact op te nemen en te zien welke hulpbronnen goed bij uw situatie passen.

• TELL Japan

TELL helpt de buitenlandse gemeenschap in Japan al meer dan 45 jaar. U kunt de Lifeline bellen op 03-5774-0992, dagelijks van 9.00 tot 23.00 uur voor gratis, anonieme, niet-oordelende telefonische ondersteuning in het Engels. Als u iets heeft dat doorlopend is, kunnen TELL Counseling en International Mental Health Professionals Japan (IMHPJ) u helpen. Tot slot verzorgt TELL Outreach diverse activiteiten, lezingen en trainingen voor scholen, bedrijven en de gemeenschap rond diverse onderwerpen die relevant zijn voor de geestelijke gezondheid.

• IMHPJ (International Mental Health Professionals Japan): is een landelijke lijst en profielen van Engelssprekende therapeuten in Japan.

• Tokyo International Psychotherapy: Hoofdkantoor (Shibuya): www.tiptokyo.com | Kantoor Futako-Tamagawa: www.tip-nikotama.com

• British Counselling Kansai (Osaka/Kobe/Kyoto)

Ten slotte is online counseling tegenwoordig ook een optie. Deze dienst wordt aanbevolen.

Lees deze artikelen als u last heeft van een van de volgende problemen:

• Post-partum depressie
• Pesten
• Break-up
• Vrienden die Japan verlaten
• Getast worden in treinen

*Namen zijn veranderd om privacy te beschermen.