Historia chrześcijańska

„Pochwalony bądź, Panie mój, wraz ze wszystkimi Twymi stworzeniami, a zwłaszcza z Panem Bratem Słońcem, który jest dniem i przez którego dajesz nam światło.”

Ciężko jest myśleć jasno o Franciszku z Asyżu. Pierwsze, co przychodzi na myśl, to łagodny święty, który głosił kazania ptakom, oswajał wilki i przechadzał się po ukwieconych polach, rozkoszując się miłością Boga. Ale trudno też sobie wyobrazić, jak taka łagodna postać mogła wywrócić do góry nogami trzynastowieczną Europę.

W rzeczywistości Franciszek był postacią złożoną, człowiekiem, który według współczesnych żył Kazaniem na Górze lepiej niż ktokolwiek inny, z wyjątkiem oczywiście człowieka, który pierwszy je wygłosił. Jeśli jest to choć trochę zgodne z prawdą, łatwiej zrozumieć, dlaczego wywarł takie wrażenie na swoim wieku i na każdym następnym.

Od pustelnika do wędrowca

Urodził się w Asyżu, we Włoszech, jako Giovanni Francesco Bernardone, syn bogatego kupca. Jako młody człowiek Franciszek prowadził światowe, beztroskie życie. Pewien wczesny biograf powiedział: „Strasznie marnował swój czas. Rzeczywiście, przewyższał wszystkich swoich przyjaciół w błahostkach”. W 1202 r. wyruszył na bitwę przeciwko miastu Perugia, pełen młodzieńczych marzeń o wojskowej chwale. Podczas bitwy został jednak wzięty do niewoli i minął rok, zanim jego ojciec zdołał zorganizować okup. Po tym czasie nastąpiła roczna rekonwalescencja w Asyżu, w czasie której Franciszek, teraz już dwudziestoletni, powoli się zmieniał. Podczas choroby doświadczał snów i wizji. Pewnego dnia, gdy modlił się w zniszczonym kościele w San Damiano, na obrzeżach Asyżu, usłyszał, jak Chrystus trzykrotnie powiedział z krucyfiksu: „Franciszku, idź naprawić mój dom, który, jak widzisz, popada w całkowitą ruinę”. Franciszek zrozumiał, że ma naprawić kościół, w którym się modlił (choć później jego zwolennicy widzieli w tym jego wezwanie do reformy Kościoła), więc zaczął wyprzedawać dobra rodzinne, aby zebrać pieniądze na naprawę.

Gdy jego ojciec dowiedział się o tym, wpadł w furię. Zaciągnął Franciszka przed miejscowego biskupa, aby zmusić syna do zmiany jego niestosownego zachowania i do spłacenia mu długu. W trakcie rozmowy Franciszek zdjął swoje ubranie i ułożył je starannie w stos przed swoim ojcem. „Do dziś nazywałem cię 'ojcem’ – powiedział do niego – ale teraz mogę z całą szczerością powiedzieć: 'Ojcze nasz, któryś jest w niebie'”. Wyszedł z katedry, aby stać się pustelnikiem, aby „być samemu w samotności i ciszy”, zauważył biograf, „aby usłyszeć tajemnice, które Bóg mógł mu objawić.”

Później przyszły inne natchnienia. Pewnego dnia w kościele usłyszał z Ewangelii Mateusza: „Nie bierzcie złota ani srebra, ani miedzi do portfela, ani torby na drogę, ani dwóch tunik, ani sandałów, ani laski”. Wziął to dosłownie i rozpoczął wędrowne życie: zamierzał żyć w zupełnej prostocie i głosić Ewangelię, która zazwyczaj wiązała się z mocnymi nakazami pokuty. „Potępiał zło, kiedy tylko je znalazł”, napisał jeden z wczesnych biografów, „i nie czynił żadnych wysiłków, aby je złagodzić; życie w grzechu spotykało się z jego strony z ostrym upomnieniem, a nie wsparciem.”

Franciszek był bardziej rygorystyczny niż pozwala na to powszechna wyobraźnia. W zimie czasami rzucał się do rowu pełnego lodu i pozostawał tam tak długo, aż zniknęły wszelkie ślady grzesznej pokusy. Aby uniknąć pożądania, zawsze, gdy rozmawiał z kobietą, wbijał wzrok w niebo lub ziemię.

Choć znany ze swej zaraźliwej radości, Franciszek brzydził się śmiechem i próżnymi słowami. „Nie tylko nie chciał się śmiać, ale nawet nie powinien dawać innym najmniejszej okazji do śmiechu.”

.

.

Do roku 1209 zgromadził małą grupę „braci” (12 mężczyzn, którzy pragnęli uczestniczyć w jego życiu i posłudze). Napisał Regułę i wyruszył do Rzymu, aby uzyskać aprobatę Kościoła dla swojego dzieła. Powstał Pierwszy Zakon Franciszkanów, a Franciszek został wybrany na przełożonego. Kobiety również były zafascynowane przesłaniem Franciszka i kiedy Franciszek przyjął bogatą młodą kobietę z Asyżu o imieniu Klara, powstał Drugi Zakon Franciszkanów, znany również jako Klaryski. (Trzeci Zakon Franciszkanów, założony przez Franciszka w 1221 roku, jest dla tych, którzy prowadzą życie świeckie, starając się jednocześnie żyć według zmodyfikowanej reguły franciszkańskiej.)

Franciszek wędrował po całych Włoszech i w pewnym momencie przepłynął Morze Śródziemne, odwiedził wyprawę krzyżowców w Egipcie, przekroczył linie wroga i próbował nawrócić muzułmańskiego sułtana. Sułtan nie był przekonany przesłaniem, ale był pod takim wrażeniem posłańca, że zapewnił mu bezpieczną drogę powrotną.

Przeciwstawiając się śmierci

Wkrótce jego bracia (zwani zakonnikami, których liczba szybko rosła) odbywali podróże do Francji, Hiszpanii, Niemiec, Anglii, Węgier i Turcji, głosząc przesłanie pokuty, ewangelicznej prostoty i radykalnego posłuszeństwa nauce Chrystusa.

Wraz z rozwojem zakonu pojawiły się komplikacje. Reguła, która służyła małej grupie, okazała się nieodpowiednia dla wielkiej organizacji, jaką stawali się franciszkanie. Sam Franciszek czuł się nieodpowiedni do dalszego kierowania wielką organizacją, więc po napisaniu nowej Reguły i Testamentu (w pewnym sensie ostatnich życzeń), w którym nakłaniał braci do zachowania prymitywnych norm stosowanych od początku, zrezygnował z funkcji przełożonego zakonu.

W swoich ostatnich latach Franciszek spopularyzował żywą szopkę, aby podkreślić ubóstwo, w jakim narodził się Chrystus. W 1224 roku, podczas rekolekcji na szczycie góry, Franciszek doznał mistycznego spotkania, w wyniku którego miał krwawiące rany na stopach, dłoniach i boku – był to pierwszy odnotowany przypadek stygmatów.

W połowie lat czterdziestych choroba dotknęła jego ciało, a w końcu całkowicie odebrała mu wzrok.

W ostatnich latach życia Franciszek skomponował swój słynny Kantyk Brata Słońca. Z tego poematu Franciszek czerpie swoją zasłużoną reputację jako ten, który zachwycał się Bożym stworzeniem:

„Pochwalony bądź, Panie mój, ze wszystkimi Twymi stworzeniami, a zwłaszcza z Panem, Bratem Słońcem,

który jest dniem i przez którego dajesz nam światło…”

W poemacie Franciszek wychwalał również „Brata Wiatr” i „Brata Ogień” oraz „Siostrę Matkę Ziemię”. Wielu zapomina, że pod koniec wiersza Franciszek napisał:

„Pochwalony bądź, Panie mój, przez naszą Siostrę Śmierć cielesną, od której nikt nie może uciec”

Biada tym, którzy umierają w grzechu śmiertelnym”

Błogosławieni ci, których śmierć znajdzie w Twojej najświętszej woli. …”

Taka była śmierć Franciszka, którego życie było tak wyraźnie oddane „świętej woli” Bożej, że został kanonizowany w ciągu dwóch lat – niezwykle szybko jak na standardy rzymskokatolickie.

Po śmierci Franciszka franciszkanie nadal się rozwijali i – jak na ironię dla zakonu, któremu założyciel powiedział „nie przywłaszczać sobie niczego, ani domu, ani miejsca, ani niczego innego” – wkrótce stali się całkiem bogaci. W Asyżu zbudowano wspaniałą bazylikę, a relikwie Franciszka zostały tam przeniesione w 1230 r.

.