Anthony Bourdain gebruikte voedsel om kloven te overbruggen – zelfs tussen Arabieren en Joden

Anthony Bourdain was snel – en vaak bereid – om publiekelijk zijn eigen gebreken aan te bieden.

“Tot mijn 44ste had ik nooit een spaarrekening,” zei Bourdain in 2017. ” altijd geld schuldig. Ik was altijd egoïstisch en volstrekt onverantwoordelijk.”

Ondanks of misschien wel dankzij dergelijke gebreken zou Bourdain naar roem struikelen, zijn latente talent als schrijver omzettend in het hosten van drie steeds geraffineerdere varianten van dezelfde op voedsel gerichte reisshow – eerst op het Food Network, toen op het Travel Channel en ten slotte op CNN.

“Lange tijd dacht Tony dat hij niets zou hebben,” vertelde zijn uitgever, Dan Halpern, aan The New Yorker. “Hij kan zijn geluk niet geloven. Hij lijkt altijd blij dat hij eigenlijk Anthony Bourdain is.”

In zijn professionele opgang ontwikkelde Bourdain een unieke journalistieke stem, met een onderliggend, soms schijnbaar aangeboren vermogen om kijkers kennis te laten maken met vreemde landen en culturen die afwijken van hun eigen land, zonder de spot te drijven met zijn onderwerpen. In plaats daarvan vermenselijkte hij het plaatselijke weefsel van individuen, waarbij hij zijn kijkers impliciet aanmoedigde hetzelfde te doen. Het is om deze reden dat verschillende gemeenschappen, waaronder de Joodse gemeenschap, Bourdain vertrouwden met hun respectieve culturen en erfgoed – en diep treurden om het nieuws van zijn dood, op 61-jarige leeftijd, op vrijdag.

In de opening van de aflevering van 2013 waarin hij Israël, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook bezoekt, merkt Bourdain op dat de regio “gemakkelijk het meest omstreden stuk onroerend goed in de wereld is. En er is geen hoop – geen – om er ooit over te praten zonder iemand, zo niet iedereen, kwaad te maken.”

En toch, nog steeds gewoon blij om hier te zijn – blij dat hij per ongeluk de eerbied die nu aan zijn naam is verbonden, heeft veiliggesteld – maakt hij zich geen zorgen over het boos maken van partizanen, in plaats daarvan concentreert hij zich op zijn taak: het vertellen van individuele verhalen door middel van eten.

“Aan het eind van deze episode zal ik door velen worden gezien als een terroristische sympathisant, een zionistisch werktuig, een zelfhatende Jood, een apologeet voor Amerikaans imperialisme, een oriëntalist, fascist, socialistische CIA-agent en erger. Dus hier gaat niets,” zei hij.

Naast het aanpakken van zijn eigen interne strijd, door zichzelf in tefillin te wikkelen bij de Westelijke Muur en te bidden, als een Jood, voor de eerste keer in zijn leven (hij beschreef zichzelf als “vijandig tegenover elke vorm van devotie”), ondervraagt Bourdain zijn onderwerpen, die het culturele, etnische en politieke spectrum omspannen. Tijdens een maaltijd in een Joodse nederzetting vraagt Bourdain een inwoner naar de plaatselijke graffiti met de tekst “Dood aan de Arabieren”; de kolonist geeft toe dat die “waarschijnlijk” moet worden verwijderd. In het Aida-vluchtelingenkamp buiten Bethlehem vraagt hij een plaatselijke kindertheaterdirecteur waarom de helden van de gemeenschap gewapende schutters, kapers en zelfmoordterroristen zijn in plaats van tv-sterren of zangers. De directeur biedt, net als de kolonist, een gematigde verontschuldiging aan, erkennend dat de situatie niet gezond is.

In Israël zelf spreekt Bourdain met de Joodse Natan Galkowicz, die een dochter verloor bij een raketaanval vanuit Gaza.

“Ik weet dat mijn dochter zonder reden werd gedood, en ik weet dat mensen aan de andere kant zonder reden zijn gedood,” vertelt Galkowicz aan Bourdain. “Bottom line is, laten we stoppen met het lijden.”

De stem van de vader onderstreept de hele aflevering – treurig over een beladen situatie, maar toch hoopvol voor vrede, niet om een bepaalde ideologische reden, maar in de hoop op een toekomst waarin kinderen geen gewapende schutters aanbidden of worden gedood door raketten en zelfmoordbommen.

Hoewel Bourdain altijd ambivalent is over politiek, laat hij deze aflevering, waarschijnlijk onvermijdelijk vanwege de focus, diep politiek worden. Toch navigeert hij met gemak door de regionale ideologische complexiteiten, vergelijkbaar met zijn kanotocht in de jungles van Borneo.

Zo schreef Rob Eshman destijds in de Jewish Journal of Los Angeles: “Als je van eten houdt en je houdt van Israël, dan was de aflevering van Anthony Bourdain’s ‘Parts Unknown’ van vorige week een win-win … Voor mij liet hij precies zien hoe slimme, nieuwsgierige mensen zich met een complex land moeten bezighouden – en hoe Israëli’s en Palestijnen van die aanpak profiteren.”

Tijdens zijn tijd op televisie dwong Bourdain zijn kijkers herhaaldelijk om hun eigen vooroordelen onder ogen te zien. In deze specifieke aflevering maakt hij het de kijkers moeilijk om af te dalen in hun eigen communaal extremisme. Het is moeilijk je voor te stellen naar de aflevering te kijken zonder je in te leven in, in plaats van te kiezen tussen, de Palestijnen en de Israëli’s.

Het is om deze reden – zijn vermogen om, door middel van eten, ter plaatse, real-life theater te presenteren met als doel de spelers te vermenselijken – dat Israëli’s, Palestijnen, Colombianen, Georgiërs, Maleisiërs, Cambodjanen en Hongaren, onder ontelbare anderen, Bourdain verwelkomden in niet alleen hun plaatsen en culturen, maar ook in hun eigen huizen. Hij verheerlijkte geen conflicten of lokale strijd, maar verlangde ernaar om individuen in hun midden te begrijpen en erover te praten.

Drijvend boven de oceaan van bevooroordeelde of eenzijdige berichtgeving in de media die alleen dient om reeds bestaand gemeenschappelijk extremisme te versterken, was Bourdain een reddingsboot van en voor de mensheid. Hij maakte ons allemaal een beetje interessanter, een beetje slimmer en een beetje toleranter ten opzichte van anderen.

Als chef-kok en toevallige journalist, deed Bourdain het soort verslaggeving dat iedereen in het veld, vooral in het midden van een wereldwijde uitbreiding van aanvallen op de vrije pers, zou moeten nastreven. Zijn zelfmoord, onheilspellend na het nieuws van deze week over het CDC-rapport dat aangeeft dat het aantal zelfmoorden sterk toeneemt, laat misschien zien hoezeer hij leed onder zijn eigen gebreken en tegenstrijdigheden. Het waren echter deze tegenstrijdigheden die Bourdain zo snel maakten om soortgelijke spanningen in niet alleen andere individuen, maar ook in andere gemeenschappen te herkennen en te respecteren.

Voor zijn stem, en voor alles wat hij zijn kijkers leerde, zal Bourdain zeer gemist worden, niet alleen in de Joodse gemeenschap, maar ook, door zijn internationale expansiviteit, over de hele wereld.