10 fascinerende theorieën om déjà vu te verklaren

Déjà vu is de naam die wordt gegeven aan het verontrustende gevoel dat we krijgen als we het gevoel hebben dat we al eerder in precies dezelfde situatie zijn geweest. Gedurende een paar seconden zijn we ervan overtuigd dat we het moment al eerder hebben meegemaakt – tot het punt waarop het bijna lijkt alsof we kunnen voorspellen wat er nu gaat gebeuren. Dan net zo snel als het bizarre gevoel komt, gaat het ook weer weg en zijn we terug in onze normale realiteit.

Hoewel een werkelijke oorzaak van déjà vu nog moet worden bevestigd door de wetenschap, zijn er meer dan 40 theorieën voorgesteld om te proberen het te verklaren. Deze lijst bevat 10 van de meest interessante en tot nadenken stemmende voorbeelden!

10 Een ‘Mix-Up’ van zintuigen en geheugen

Deze hypothese probeert de sensatie van déjà vu te verklaren door het te koppelen aan onze zintuiglijke perspectieven. Een beroemd psychologisch experiment, de studie van Grant et al, toont aan dat ons geheugen contextafhankelijk is, wat betekent dat we ons informatie beter kunnen herinneren wanneer we ons in dezelfde omgeving bevinden waarin we die informatie hebben bestudeerd.

Dit helpt om déjà vu te verklaren door aan te tonen hoe stimuli in de omgeving gemakkelijk een herinnering kunnen uitlokken. Een bepaalde aanblik of geur kan ons onderbewustzijn triggeren om ons een tijd te herinneren waarin we hetzelfde zagen of hoorden.

Dit zou ook verklaren waarom dezelfde déjà vu-ervaringen kunnen terugkeren. Wanneer we ons iets herinneren, verhoogt dit de sterkte van onze neurale paden, wat betekent dat we meer geneigd zijn ons iets te herinneren waaraan we herhaaldelijk denken.

Deze theorie biedt echter geen verklaring waarom déjà vu’s zich voordoen wanneer de persoon die het ervaart geen van de stimuli herkent die bij het déjà vu betrokken zijn.

9 Dubbele verwerking

Gelijkaardig aan de vorige theorie, is dit een andere hypothese die inhoudt dat het geheugen verkeerd werkt of “hogere verwerking” gebruikt. Wanneer we iets waarnemen, plaatsen onze hersenen het in ons kortetermijngeheugen. Als we de verwerkte informatie blijven herzien, zal het uiteindelijk worden overgebracht naar ons lange-termijngeheugen, waar het voor ons gemakkelijker is om het op te halen.

Iems die zijn opgeslagen in ons korte-termijngeheugen zullen verloren gaan als we ons niet inspannen om ze volledig te coderen. (We zullen ons bijvoorbeeld slechts tijdelijk de prijs herinneren van een artikel dat we hebben gekocht.)

Deze theorie suggereert dat wanneer we iets waarnemen, onze hersenen tegelijkertijd proberen de nieuwe herinnering in ons langetermijngeheugen te coderen, waardoor de ongemakkelijke illusie ontstaat dat we het eerder hebben ervaren. Deze theorie kan verwarrend zijn omdat zij niet verklaart waarom de hersenen op sommige momenten fouten in de timing hebben en op andere niet, hoewel dit te wijten zou kunnen zijn aan een kleine storing in de hersenen die bij ons allen voorkomt.

8 Parallelle Universum Theorie

Het idee dat we leven temidden van miljoenen parallelle universa met daarin miljoenen versies van onszelf die ons eigen leven uitvoeren met een diversiteit aan verschillende mogelijkheden is altijd een enigszins opwindende gedachte geweest. Déjà vu’s zouden een bijdrage kunnen leveren aan deze theorie!

Gelovers in deze theorie beweren dat de menselijke ervaring van déjà vu’s kan worden verklaard door het verontrustende gevoel van een moment eerder geleefd te hebben te beschouwen als een “crossover” met een parallel universum. Dit zou betekenen dat wat je ook aan het doen bent terwijl je een déjà vu ervaart, een parallelle versie van jou dit tegelijkertijd in een ander universum aan het doen is, waardoor er een overeenstemming tussen de twee universa ontstaat! De multiversum-theorie echter, die stelt dat miljoenen universa zich willekeurig naast elkaar vormen en dat slechts een uitzonderlijk klein aantal universa zich vormt met het toebehoren om leven zoals het onze te ondersteunen, zou kunnen helpen om deze hypothese te ondersteunen.

7 Herkenning op basis van vertrouwdheid

Wanneer we een stimulus in onze omgeving herkennen, maken we gebruik van ons “herkenningsgeheugen”, dat twee vormen kan aannemen: vertrouwdheid en herinnering.

Herinneringsgeheugen is wanneer we ons herinneren dat we iets hebben gezien dat we eerder hebben gezien (zoals het herkennen van iemand die in uw straat woont in een plaatselijke winkel). Dit is onze hersenen ophalen en toepassen van echte informatie die we hebben gecodeerd in ons geheugen.

Herkenning op basis van vertrouwdheid, echter, is een beetje anders. Dit is wat er gebeurt wanneer we geloven dat we iets zien dat we herkennen, maar we hebben geen herinnering aan het feit dat het eerder gebeurde (zoals het zien van een bekend iemand in een plaatselijke winkel, maar niet in staat zijn om te herinneren waarom we die persoon herkennen).

Déjà vu zou een vorm van herkenning op basis van vertrouwdheid kunnen zijn, wat zou verklaren waarom we zulke sterke gevoelens van herkenning hebben wanneer we de déjà vu ervaren. Deze theorie is ook psychologisch getest door deelnemers te laten kijken naar een lijst met namen van beroemdheden en later naar een verzameling foto’s van beroemdheden. Sommige foto’s stonden echter niet bij de namen die eerder aan de deelnemers waren gegeven.

Zelfs vertoonden de deelnemers nog steeds vage herkenning van de beroemdheden die zij alleen aan de hand van de foto’s niet konden identificeren als hun namen eerder op de lijst hadden gestaan. Dit zou kunnen betekenen dat déjà vu optreedt wanneer we een vage herinnering hebben aan iets dat eerder is gebeurd, maar de herinnering is niet sterk genoeg om ons te herinneren waar we het ons van herinneren.

6 De hologramtheorie

De hologramtheorie is het idee dat onze herinneringen worden gevormd als driedimensionale beelden, wat betekent dat ze een gestructureerd kadernetwerk hebben. Deze theorie, voorgesteld door Hermon Sno, suggereert dat de volledige vorming van een herinnering kan worden gereconstrueerd door één element.

Dus, als één stimulus in je omgeving (een geluid, een geur, enz.) je doet denken aan een eerder moment dat je hebt meegemaakt, kan de hele herinnering door je geest worden gereconstrueerd als een hologram. Dit verklaart déjà vu door te suggereren dat wanneer iets in onze huidige omgeving ons herinnert aan ons verleden, onze hersenen een verbinding maken met de gebeurtenis uit het verleden en een “hologram” van de herinnering produceren om het gevoel te geven dat we het herbeleven.

De reden dat we de herinnering niet herkennen nadat het moment van déjà vu voorbij is, is omdat de stimulus die de vorming van een hologramgeheugen triggert vaak verborgen is voor onze bewuste waarneming. U kunt een déjà vu ervaren wanneer u een blikje oppakt omdat het gevoel van het metaal hetzelfde is als een fietshandvat dat u ooit had.

5 Precognitieve dromen

Een precognitieve droom is wanneer een droom die we hebben iets voorspelt dat in de toekomst gebeurt – iemand bevindt zich in een situatie waarover hij eerder had gedroomd. Veel mensen melden dat ze precognitieve dromen hebben over grote tragedies (zoals het zinken van de Titanic), wat suggereert dat mensen een onbewust zesde zintuig hebben!

Dit zou déjà vu kunnen verklaren door te suggereren dat het moment waarop we de ervaring hebben iets eerder te hebben meegemaakt, het moment is waarop we eerder hebben gedroomd over de huidige gebeurtenissen. U kunt bijvoorbeeld een droom hebben over het rijden op een bepaalde weg en dan later rijdt u op dezelfde weg als die in uw droom.

U heeft een precognitieve herinnering aan de weg die u in staat stelt deze te herkennen. Aangezien dromen geen bewust proces is, verklaart dit waarom we de stimulus (de weg uit het voorbeeld) niet bewust herkennen en toch het gevoel hebben dat hij vertrouwd is.

4 Verdeelde aandacht

De theorie van de verdeelde aandacht suggereert dat déjà vu optreedt als gevolg van een subliminale herkenning van het object in onze ervaring van déjà vu. Dit betekent dat ons onderbewustzijn (de gedachten waarvan we ons niet bewust zijn) zich de stimulus herinnert, maar ons bewustzijn niet.

Deze theorie werd getest in een experiment met student-deelnemers die een reeks afbeeldingen van verschillende locaties te zien kregen en aan wie vervolgens werd gevraagd om aan te geven welke locaties hen bekend voorkwamen. Voorafgaand aan het experiment kregen de studenten echter beelden te zien van enkele locaties die zij nog nooit hadden bezocht. (De beelden duurden niet lang genoeg voor hun bewuste geest om ze te registreren.)

De studenten herkenden veel eerder de locaties die ze niet hadden bezocht en die aan hun onderbewustzijn waren getoond, dan de locaties die ze niet hadden bezocht en die niet onbewust aan hen waren getoond. Dit toont aan hoe ons onderbewustzijn in staat is een beeld vast te houden, waardoor we er herkenning van kunnen tonen.

Dit betekent dat déjà vu zou kunnen zijn dat we een boodschap herkennen die we onbewust hebben ontvangen. Gelovigen in deze theorie geloven dat onbewuste boodschappen aan ons kunnen worden doorgegeven via internet, tv en andere sociale media-apparaten.

3 Amygdala

De amygdala is een klein gebied in onze hersenen. Met één in elke hersenhelft, is de amygdala betrokken bij onze ervaring van emoties (meestal woede of angst).

De amygdala is verantwoordelijk voor onze angstreactie op dingen in onze omgeving. Dus als je bang bent voor spinnen, zal je amygdala je reactie verwerken als je er een ziet. Wanneer we in een gevaarlijke situatie terechtkomen, kan onze amygdala onze hersenen tijdelijk desoriënteren. Als je onder een vallende boom zou staan, kan je amygdala een paniekreactie hebben die ervoor zorgt dat je hersenen niet goed functioneren.

De amygdala kan worden gebruikt om déjà vu te verklaren als we het moment beschouwen als een tijdelijke storing in de hersenen. Als we in een situatie worden geplaatst die bijna hetzelfde is als een situatie waarin we eerder zijn geweest, maar die op de een of andere manier is veranderd (bijvoorbeeld, de inrichting van een huis kan identiek zijn aan een andere waarin je bent geweest, maar de feitelijke meubels kunnen anders zijn), zou onze amygdala een paniekreactie kunnen produceren. Dit betekent dat we in een tijdelijke staat van verwarring worden gebracht, en dit zou onze ervaring van déjà vu kunnen zijn.

2 Reïncarnatie

De algemene theorie van reïncarnatie is dat we in een vorig leven als iemand anders hebben geleefd voordat we in dit leven werden geboren. Hoewel er enkele intrigerende getuigenissen zijn van mensen die zich nauwkeurige persoonlijke details uit hun vorige levens schijnen te herinneren, beweren de gelovigen in reïncarnatie dat de meesten van ons het volgende leven ingaan zonder enige herinnering aan het vorige.

Dit betekent dat we geen directe herinneringen aan ons oude leven meedragen. Gelovigen in reïncarnatie zeggen dat wij in ons nieuwe leven komen met een reeks signalen die bewustzijnstoestanden weerspiegelen. Dit betekent dat herinneringen die op het ene bewustzijnsniveau zijn gecreëerd niet in een ander niveau kunnen worden teruggehaald (zoals het niet kunnen herinneren van iets dat is gebeurd terwijl je dronken was).

Als déjà vu zich voordoet in een abnormaal bewustzijnsniveau, zou de theorie van reïncarnatie de ervaring verklaren door te verwijzen naar het moment als een signaal uit een vorig leven. Er zou een trigger in de omgeving kunnen zijn die de bewustzijnsovergang mogelijk maakt. Misschien herkennen we een bepaald geluid, een bepaalde geur of een bepaald beeld uit ons vorige bestaan en herinneren we ons even ons vorige leven (wat zou verklaren waarom we het gevoel hebben dat we in het heden het verleden herbeleven).

Echter, er is geen manier om deze theorie wetenschappelijk te bewijzen of te ontkrachten. Het komt allemaal neer op een kwestie van geloof!

1 Een ‘glitch’ in de werkelijkheid

De ‘glitch’-theorie is misschien wel de meest bizarre maar opwindende verklaring op onze lijst. Déjà vu lijkt misschien een onbeduidend moment in je leven dat je snel vergeet nadat het is gebeurd, maar als deze theorie waar is, zou déjà vu eigenlijk een fenomenale gebeurtenis kunnen zijn.

Glitch theorie beschrijft déjà vu als een kortstondige onderbreking in onze realiteit. Einstein suggereerde dat tijd niet bestaat, dat tijd een menselijke creatie is om orde en structuur aan te brengen.

Het zou echter kunnen dat tijd gewoon een illusie is waarvan déjà vu ons een kleine pauze geeft. Dit zou verklaren waarom we het gevoel hebben dat we het moment daarvoor hebben geleefd. Als tijd een verzonnen conventie is, dan gebeuren wat wij geloven als het verleden, het heden en de toekomst eigenlijk allemaal tegelijkertijd. Daarom, wanneer déjà vu zich voordoet, glijden wij eenvoudig in een groter niveau van bewustzijn waar wij in staat zijn om meer dan één ervaring tegelijkertijd te beleven.

Deze theorie heeft ook bredere implicaties. Als déjà vu’s werkelijk een glitch in de werkelijkheid zijn, kan dit betekenen dat beschadigingen aan de fundamenten van ons universum worden gecreëerd telkens wanneer een ervaring van déjà vu zich voordoet. Sommige mensen veronderstellen dat dit de momenten zijn waarop UFO’s kunnen worden waargenomen omdat déjà vu bruggen opent tussen verschillende realiteiten.

Exciting … yet so far impossible to prove.

Jaydon is een 17-jarige literatuur-, drama-, en psychologiestudent uit het Verenigd Koninkrijk. Hij is erg geïnteresseerd in schrijven, creativiteit en ontdekkingen.