Genufleksja

Manuel II Portugalski podczas Missa de Campanha, ok. 1910

Ogólna Instrukcja Mszału Rzymskiego określa następujące zasady dotyczące genufleksji podczas Mszy Świętej:

Kapłan celebrans wykonuje trzy genufleksje: mianowicie po okadzeniu hostii, po okadzeniu kielicha i przed Komunią. Pewne szczególne cechy, które należy zachować we Mszy koncelebrowanej, są zaznaczone w odpowiednim miejscu. Jeśli jednak w sanktuarium znajduje się tabernakulum z Najświętszym Sakramentem, kapłan, diakon i inni szafarze przyklękają, gdy zbliżają się do ołtarza i gdy wychodzą z sanktuarium, ale nie w czasie sprawowania Mszy świętej. W przeciwnym razie przyklękają wszyscy, którzy przechodzą przed Najświętszym Sakramentem, chyba że idą w procesji. Ministranci niosący krzyż procesyjny lub świece zamiast ukłonu pochylają głowę.

Inne genufleksjeEdit

W rycie bizantyjskim, najbardziej rozpowszechnionym w Kościele prawosławnym, genufleksja odgrywa mniejszą rolę, a prostracja, zwana proskynesis, jest znacznie bardziej powszechna. Podczas świętej tajemnicy pojednania, jednakże, po wyznaniu grzechów, penitent ma uklęknąć z pochyloną głową przed księgą Ewangelii lub ikoną Chrystusa, podczas gdy spowiednik – biskup lub prezbiter – formalnie ogłasza Boże przebaczenie.

Genuflacja lub przyklęknięcie jest nakazane w różnych punktach liturgii rytu rzymskiego, np. po wspomnieniu śmierci Jezusa na krzyżu w czytaniach Męki Pańskiej podczas Wielkiego Tygodnia.

Uklęknięcie na prawe kolano wykonuje się podczas i po adoracji Krzyża w Wielki Piątek.

Uklęknięcie wykonuje się przy wzmiance o Wcieleniu w słowach et incarnatus est de Spiritu Sancto, ex Maria Virgine, et homo factus est („i za sprawą Ducha Świętego wcielił się z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem”) w Credo w uroczystość Bożego Narodzenia i Zwiastowania.

Powszechną praktyką jest, że podczas odmawiania modlitwy Anioł Pański, przy wersach „A Słowo stało się ciałem/ I zamieszkało wśród nas”, odmawiający kłaniają się lub przyklękają.

Msza trydenckaEdit

W Mszy trydenckiej to skłon jest wykonywany w każdym dniu, w którym Credo jest recytowane podczas Mszy, jak również w kilku innych miejscach:

• przy słowach et Verbum caro factum est („i Słowo stało się ciałem”) w prologu Ewangelii Jana, która jest zwykłą Ostatnią Ewangelią, jak również Ewangelią dla trzeciej Mszy w Boże Narodzenie.
• przy słowach et procidentes adoraverunt eum („i upadając adorowali Go”) w Ewangelii na Trzech Króli, Mt 2, 1-12 (która przed 1960 rokiem była także Ostatnią Ewangelią trzeciej Mszy w Boże Narodzenie)
• przy słowach Adiuva nos … podczas (identycznego) Tractwa odprawianego w poniedziałki, środy i piątki Wielkiego Postu, z wyjątkiem Środy Bursztynowej. Nie przewiduje się natomiast żadnego uklęknięcia, gdy po Septuagesimie ten sam traktat jest używany we Mszy wotywnej w Okresie Śmiertelności (Missa votiva tempore mortalitatis)
• przy słowach et procidens adoravit eum („i upadając adorował Go”) na końcu Ewangelii na środę w IV Tygodniu Wielkiego Postu, Jan 9:1-38
• na słowa ut in nomine Iesu omne genu flectatur caelestium, terrestrium et infernorum („aby w imię Jezusa zgięło się każde kolano tych, którzy są na niebie, na ziemi i pod ziemią”) w Liście (Flp 2:5-11) Niedzieli Palmowej, święta Podwyższenia Krzyża Świętego 14 września (a także, przed 1960 r., święta Wynalezienia Krzyża Świętego 3 maja) oraz w Liście (Flp 2, 8-11) Mszy wotywnej o Męce Pańskiej.
• na słowa Veni, sancte Spiritus w Alleluja przed Sekwencją w Niedzielę Zesłania Ducha Świętego i w Oktawie Pięćdziesiątnicy oraz we Mszy wotywnej o Duchu Świętym

W Maronickim Kościele Katolickim w uroczystość Zesłania Ducha Świętego istnieje sugestywny obrzęd genufleksji. Zgromadzenie przyklęka najpierw na lewe kolano Bogu Ojcu, następnie na prawe kolano Bogu Synowi, a na koniec na oba kolana Bogu Duchowi Świętemu.

Przyklęknięcie przed biskupemEdit

Ze zwyczaju przyklękania przed królami i innymi możnowładcami powstał zwyczaj, zgodnie z którym świeccy lub duchowni niższej rangi przyklękają przed prałatem i całują jego pierścień biskupi, na znak akceptacji władzy apostolskiej biskupa jako reprezentanta Chrystusa w Kościele lokalnym, a pierwotnie ich pozycji społecznej jako panów. Opaci i inni starsi mnisi często otrzymywali genuflection od swoich mnichów, a często inni.

Genuflecting przed większych prałatów (tj. biskupami we własnych diecezjach, metropolitami w ich prowincji, legatami papieskimi na powierzonym im terytorium oraz kardynałami poza Rzymem lub w powierzonym im kościele w Rzymie) jest traktowane jako obowiązkowe w wydaniach Caeremoniale Episcoporum wcześniejszych niż z 1985 r.; podczas funkcji liturgicznych według tych przepisów, duchowni przy przechodzeniu przed takimi prałatami przyklękają, ale kapłan sprawujący urząd i ewentualni młodsi prałaci, kanonicy itp. zastępują ukłon głowy i ramion w miejsce genufleksji.

Obecne katolickie księgi liturgiczne wykluczają genufleksję wobec biskupa podczas liturgii: „Genufleksja, wykonywana przez zgięcie prawego kolana do ziemi, oznacza adorację i dlatego jest zarezerwowana dla Najświętszego Sakramentu, jak również dla Krzyża Świętego od uroczystej adoracji podczas celebracji liturgicznej w Wielki Piątek aż do rozpoczęcia Wigilii Paschalnej.” Jednak poza liturgią niektórzy nadal przyklękają lub klękają, aby ucałować pierścień biskupi.

Chociaż często twierdzi się, że przy składaniu pokłonów wobec jedynie ludzkich autorytetów należy je wykonywać na lewym kolanie, w żadnej księdze liturgicznej nie ma takiego przepisu.