Foreign Relations of the United States, 1961-1963, Volume III, Vietnam, January-August 1963 – Office of the Historian

Editorial Note

Dnia 2 stycznia 1963 r. regularne siły armii i gwardii cywilnej Republiki Wietnamu zaangażowały batalion Vietcongu w wiosce Ap Bac w prowincji Dinh Tuong, 35 mil na południowy zachód od Sajgonu w delcie Mekongu. Siły południowowietnamskie miały w bitwie przewagę liczebną 4-1 i, w przeciwieństwie do Vietcongu, były wspierane przez artylerię, broń pancerną i helikoptery. Pomimo dysproporcji liczebności i uzbrojenia, batalion Vietcongu zadał ciężkie straty siłom rządowym i uciekł z niewielkimi stratami. Trzech amerykańskich doradców zginęło w walkach, a pięć helikopterów zostało zestrzelonych.

Komenda Armii Stanów Zjednoczonych na Pacyfiku zgłosiła bitwę do Połączonych Szefów Sztabów jako „jedną z najkrwawszych i najdroższych bitew wojny w Wietnamie” i zauważyła, że bitwa „zapewni wrogowi morale-budujące zwycięstwo”. (Streszczenie telegramu 677 z ARPAC do JCS, 4 stycznia; Biblioteka Kennedy’ego, National Security Files, Vietnam Country Series, 1/63) Podpułkownik John P. Vann, starszy doradca Stanów Zjednoczonych przy Siódmej Dywizji Armii Republiki Wietnamu, złożył raport po operacji w Ap Bac, w którym stwierdził, że operacja zakończyła się niepowodzeniem. Vann przypisał niepowodzenie złemu wyszkoleniu południowowietnamskich jednostek, systemowi dowodzenia, który nigdy nie postawił na polu walki wietnamskiego oficera powyżej stopnia kapitana, niechęci do ponoszenia ofiar, niezdolności do efektywnego wykorzystania przewagi powietrznej oraz braku dyscypliny w walce. (After-Action Report by Senior Adviser 7th Infantry Division, 9 stycznia; JCS Files) Informacje uzyskane od schwytanego Vietcongu dotyczące oceny bitwy wskazywały, że Vietcong przypisywał swój sukces w Ap Bac przygotowaniu, motywacji i dyscyplinie w stosowaniu taktyki małych oddziałów. (SACSA Briefing, 24 kwietnia; Departament Stanu, Akta Grupy Roboczej ds: Lot 67 D 54, ORG-3 WG/VN Mtgs with Other Agencies)

Bitwa pod Ap Bac została opisana w prasie w Stanach Zjednoczonych jako „poważna porażka”, w której „komunistyczni partyzanci ostrzelali flotę helikopterów Stanów Zjednoczonych przewożących wietnamskich żołnierzy do walki”. (The Washington Post, 3 stycznia 1963 r.; The New York Times, 4 stycznia 1963 r.) 7 stycznia The Washington Post wydrukował na pierwszej stronie ocenę bitwy autorstwa Neila Sheehana, w której napisał on, że „rozgniewani doradcy wojskowi Stanów Zjednoczonych zarzucili dziś, że wietnamscy piechurzy odmówili wydania bezpośrednich rozkazów do natarcia podczas środowej bitwy pod Ap Bac i że kapitan armii amerykańskiej został zabity, gdy z przodu błagał ich o atak”. Ocena reakcji prasy w całym kraju na bitwę pod Ap Bac, dokonana w Departamencie Stanu 15 stycznia, odnotowała, że „od czasu Ap Bac coraz częściej słyszy się skargę, że amerykańska opinia publiczna nie 'dostaje faktów’ na temat sytuacji w Wietnamie, nawet teraz, gdy amerykańskie straty są coraz większe.” („Alert” on Viet-Nam: Current American Concern and Misunderstanding; National Archives and Records Administration, RG 59, Files of the Office of Public Opinion Studies, U.S. Policy on S. Vietnam, April-Dec. 1963)

Departament Stanu i Biały Dom wyraziły zaniepokojenie doniesieniami drukowanymi w prasie na temat bitwy pod Ap Bac. (Telegram 662 do Sajgonu, 7 stycznia; Departament Stanu, Akta Centralne, 951K.6211/1-763) 3 stycznia zastępca sekretarza obrony Roswell Gilpatric przekazał Białemu Domowi memorandum przygotowane dla prezydenta przez Sztab Połączonych Szefów Sztabów, w którym sugerowano, że prasa maluje bitwę w mylących barwach: „Wydaje się, że początkowe doniesienia prasowe zniekształciły zarówno znaczenie akcji, jak i straty poniesione przez siły USA/GVN. Chociaż najwyraźniej napotkano niespodziewanie twardy opór, kontakt został utrzymany, a operacja jest kontynuowana.” (Biblioteka Kennedy’ego, National Security Files, Vietnam Country Series, 1/63) 7 stycznia prezydent Kennedy wyraził zaniepokojenie opublikowanym tego dnia artykułem Sheehana, który wskazywał, że zaangażowanym w bitwę oddziałom południowowietnamskim brakowało odwagi. (Telegram CAP 63037 od generała C.V. Cliftona w Białym Domu do generała Godfreya T. McHugha z prezydentem w Palm Beach, 7 stycznia; ibid.). Kopia raportu o bitwie przygotowanego 4 stycznia przez generała Paula D. Harkinsa, dowódcę Dowództwa Pomocy Wojskowej USA w Wietnamie, została przekazana prezydentowi Kennedy’emu 7 stycznia w odpowiedzi na jego obawy. (Generał Harkins zauważył, że południowowietnamskie siły w Ap Bac popełniły wiele błędów, ale scharakteryzował je w dużej mierze jako błędy odwagi, a nie tchórzostwa. „Trzeba było wiele odwagi”, napisał, „ze strony tych pilotów i załóg, aby wrócić w ten rejon i spróbować uratować swoich kolegów”. „Jak każde zaangażowanie na wojnie”, podsumował Harkins, „są dni – i są dni. Tego dnia złapali niedźwiedzia za ogon i już go nie puścili. Przynajmniej większość z tego dostali”. Ocena Harkinsa ściśle pokrywała się z oceną admirała Harry’ego D. Felta, głównodowodzącego na Pacyfiku, który starał się przedstawić bitwę w odpowiedniej perspektywie w telegramie 100910Z do Połączonych Szefów Sztabów 10 stycznia. Felt zauważył, że „ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że złe wiadomości o amerykańskich ofiarach zostały natychmiast przekazane przez młodych reporterów reprezentujących serwisy informacyjne bez dokładnego sprawdzenia faktów”. Przyznał, że siły południowowietnamskie popełniły błędy w Ap Bac w oparciu o błędne dane wywiadowcze i brak doświadczenia, ale dodał, że „wraz ze złymi wiadomościami o uszkodzeniach śmigłowców i trzech Amerykanach straconych, są dobre wiadomości, o których możecie nie przeczytać w The Washington Post”. Wskazał na szereg innych operacji wojskowych podejmowanych z powodzeniem przez siły południowowietnamskie i podsumował: „Tutaj również boli, gdy nieodpowiedzialni newsmani rozpowszechniają wśród amerykańskiej opinii publicznej informację, że siły GVN nie będą walczyć, a z drugiej strony nie informują odpowiednio o zwycięstwach GVN, które zdarzają się coraz częściej.” (National Defense University, Taylor Papers, T-182-67)

7 stycznia Szefowie Połączonych Sztabów upoważnili szefa sztabu armii generała Earle’a G. Wheelera do poprowadzenia zespołu oficerów do Wietnamu w celu zbadania sprzecznych raportów na temat problemów militarnych i sporządzenia raportu na temat przyszłych perspektyw wojny. Tekst raportu Wheelera, przedstawiony Szefom Połączonych Sztabów pod koniec stycznia, patrz dokument 26.

.