Angel Sanz Briz

Sanz Briz (1910, Saragossa) był młodym dyplomatą podczas reżimu Franco, który wykonywał swoje obowiązki jako hiszpański Chargé d´Affaires w Budapeszcie, w latach 1943-1944. Udało mu się osiągnąć tak wiele w tym krótkim czasie, że stał się znany jako bohater ludzkości.

Bez rozkazu od swojego rządu, Sanz Briz wykorzystał wszystkie możliwe środki, aby uniknąć tysięcy ludzi, którzy zostali zabrani do komór gazowych Auschwitz i Birkenau. Współpracował z Raoulem Wallenbergiem, który później został uwięziony, a następnie zaginął w 1945 roku schwytany przez wojska radzieckie; wraz z nuncjuszem papieskim Angelo Rota; konsul szwajcarski, Carl Lutz i wielu innych dyplomatów, którzy razem tworzyli tajną siatkę, która pomagała ratować ludzi.

Wśród jego najwierniejszych współpracowników był Jorge Perlasca, włoski przyjaciel, który ogłosił się ambasadorem Hiszpanii, kiedy Sanz Briz był zmuszony zakończyć swoją misję pod koniec 1944 roku, i który uratował tysiące przed deportacją do obozów zagłady.

Pracując bez przerwy, dzięki swojej determinacji i odwadze, Sanz Briz wydał tysiące listów ochronnych, które gwarantowały nietykalność ich posiadaczom.

Kiedy był przesłuchiwany przez władze nazistowskie lub przez samego Adolfa Eichmanna, odpowiedzialnego za „Ostateczne rozwiązanie” na Węgrzech, odpowiadał, że są to dokumenty przeznaczone tylko dla Żydów sefardyjskich, ponieważ rząd Franco uznał ich prawo do posiadania obywatelstwa hiszpańskiego.

W wiele lat później w książce Federico Ysart „Hiszpania i Żydzi”, Sanz Briz mówi: „Zamieniłem dwieście jednostek, które mi przyznano, na dwieście rodzin; te dwieście rodzin rozmnażało się w nieskończoność, dzięki prostej procedurze nie wydawania żadnego dokumentu lub paszportu z numerem wyższym niż 200”.

Spośród około 5.200 Żydów uratowanych przez Sanz Briza, tylko mniejszość była pochodzenia hiszpańskiego.

16 października 1994 r. odsłonięto tablicę ku jego pamięci, zwróconą w stronę Parque San Esteban (Park Świętego Stefana), w jednym z domów w Budapeszcie, który był schronieniem dla setek Żydów. W Hiszpanii jego twarz i nazwisko znajdują się na pamiątkowym znaczku, będącym częścią serii poświęconej prawom człowieka.

Tłumaczenie: María Pensavalle

.