Werkt energiepsychologie echt?

Nieuwe aanstelling bij de afdeling Psychiatrie van Johns Hopkins in 1970, wist ik niet zeker wat ik kon verwachten toen de afdelingsvoorzitter mij in zijn kantoor riep om een speciale opdracht te bespreken. “Ik hoor steeds over die ‘nieuwe’ therapieën die van de westkust komen,” vertelde hij me. “Zijn dat alleen maar meer Californische onzin of ontwikkelingen die de moeite waard zijn om over te weten? Ga dat maar eens uitzoeken.”

Op dat moment verloren de traditionele psychoanalyse en het behaviorisme snel hun “marktaandeel”. Meer dan 200 nieuwe therapiemerken doken op in het workshopcircuit, gepromoot in de verleidelijke nieuwe taal van “piekervaringen”, “persoonlijke groei” en “zelfverwezenlijking”. Gedurende de volgende zeven maanden onderzocht ik 46 van deze nieuwe therapieën, bestudeerde hun ongelijke onderzoeksstudies, voerde uitgebreide telefonische of persoonlijke interviews met hun belangrijkste voorstanders, en ervoer er meer dan een dozijn rechtstreeks in weekend workshops of andere vormen. Ondanks mijn hoop op wonderbaarlijke genezingen moest ik toegeven dat utopische klinische modellen, onwrikbare overtuigingen van therapeuten en zelfs emotioneel opwindende ervaringen niet per se betere manieren opleverden om emoties of ervaringen te verwerken.

Ik was niettemin getuige van therapeutische momenten die absoluut briljant leken en zag positieve veranderingen die mensen maanden later nog steeds beschreven. Hoewel ik niet in staat was om dergelijke resultaten te koppelen aan een bepaalde methode, theorie of type cliënt, kwam ik tot een aantal conclusies over wat de kans op fortuinlijke therapeutische uitkomsten vergrootte. De wortels van blijvende therapeutische verandering leken gegrond in sterke emotionele, interpersoonlijke of somatische betrokkenheid, verschuivingen in zelfbegrip en gedrag die verder reikten dan de klinische context, en een bereidheid bij de cliënt om het leven anders te benaderen. Hoewel geen van deze observaties op zichzelf opmerkelijk was, gaven ze me samen een veel duidelijker waardering voor de complexiteit van verandering en de moeilijkheid van de taak van de therapeut. Dit besef heeft me een groot deel van de volgende 40 jaar goed van pas doen komen.

Beginnend ongeveer tien jaar geleden kwam er echter iets dat een aantal van deze fundamentele overtuigingen in twijfel trok: Energie Psychologie, een methode gebaseerd op het kloppen op geselecteerde acupunctuurpunten om psychologische problemen aan te pakken. Dus, zul je je afvragen, wat kan een ervaren therapeut als ik bezield hebben om een benadering te omarmen die door een groot deel van de orthodoxe psychologie beschouwd wordt als de laatste incarnatie van slangenolie? Wat volgt is het antwoord.

Een persoonlijke paradigmaverschuiving

In het belang van volledige openheid van zaken wil ik zeggen dat mijn betrokkenheid bij energiepsychologie grotendeels te danken is aan een vrouw die ik 33 jaar geleden ontmoette en met wie ik uiteindelijk trouwde, Donna Eden. Donna is nu een bekende natuurgenezeres en de auteur van Energy Medicine (de standaardtekst in honderden lessen in energetische genezing, beschikbaar in 15 talen), maar ze heeft me voortdurend van het gebaande pad afgelokt. Vanaf het moment dat ik haar voor het eerst ontmoette, beweerde ze dat ze in staat was om energieën te zien die onzichtbaar zijn voor de meeste mensen, net zo levendig als mijn hond frequenties kon horen die onhoorbaar zijn voor mensen. Vanuit haar standpunt waren geblokkeerde of stilstaande energieën tekenen van ziekte of voorlopers van ziekte. De mensen die een beroep op haar diensten deden, varieerden van mensen die over het algemeen gezond waren en hulp zochten bij pijn of lichamelijke beperkingen, tot mensen met levensbedreigende aandoeningen, zoals kanker of hartkwalen.

Terwijl de echtgenoot in mij trots was op een partner met zoveel charisma, zorgzaamheid en passie voor haar werk, schreef de wetenschapper in mij veel van haar succes toe aan diezelfde kwaliteiten. Ik had dikwijls opgemerkt dat het vermogen van een professionele genezer om persoonlijke zorgzaamheid over te brengen, gecombineerd met een vurig geloof in de transformerende kracht van een bepaalde benadering, een sterk enthousiasme bij de volgelingen kon opwekken dat op zichzelf genezend was. Het was weer een voorbeeld van een fenomeen dat al lang bekend is in de geneeskunde en de psychotherapie: zorgzaamheid, verwachting en andere “niet-specifieke” factoren die niets te maken hebben met de feitelijke interventie die wordt toegepast, kunnen therapeutisch voordeel opleveren.

Donna van haar kant was overtuigd van haar methodes en deed niet eens haar best om deze te staven met onderzoeksresultaten. Als ze het moeilijk had, citeerde ze af en toe een citaat van een autoriteit, zoals Nobelprijswinnaar voor de geneeskunde Albert Szent-Gyšrgyi’s observatie dat “in elke cultuur en in elke medische traditie voor de onze, genezing werd bereikt door het verplaatsen van energie.”

“Wat voor energie,” vroeg ik dan. “Elektrische energie? In geen enkele studie die ik heb gezien! Kinetische, thermische, magnetische, chemische, nucleaire?” Donna antwoordde met te praten over de subtiele energieën van meridianen en chakra’s. Ik was niet overtuigd. Je kan je de discussies aan tafel wel voorstellen. Hoewel ik nog steeds verbijsterd was, zag ik steeds cliënten verbeteren, zelfs die met zulke ernstige medische aandoeningen als multiple sclerose of diabetes. De resultaten waren niet onmiddellijk – dit was Lourdes niet – maar geleidelijke, duidelijke, verifieerbare genezingen kwamen vaak genoeg voor dat ik er kennis van nam.

Veel van Donna’s studenten bleken therapeuten te zijn die geïnteresseerd waren in Energie Psychologie (EP). Om me beter te wapenen voor de onvermijdelijke discussies met deze afvallige clinici, besloot ik een demonstratie bij te wonen van een van de vormen van EP, EFT (Emotional Freedom Techniques) genaamd. Een vrouw die leed aan langdurige, ernstige claustrofobie was voorgeselecteerd om het onderwerp te zijn. Haar werd getoond waar en hoe ze op een reeks punten op haar huid moest tikken terwijl ze zich beangstigende voorvallen in afgesloten ruimtes herinnerde. Tot mijn verbazing meldde zij vrijwel onmiddellijk dat de scènes die zij zich voorstelde haar minder angst bezorgden. Binnen 20 minuten leek haar claustrofobie te zijn verdwenen. Haar verbetering was verbazingwekkend. Toen haar gevraagd werd om in een kast te gaan zitten, de deur dicht te doen en daar zo lang te blijven als ze zelf prettig vond, bleef ze zo lang dat ze uiteindelijk gewenkt werd om naar buiten te komen. Ze kwam triomfantelijk tevoorschijn, jubelend dat ze kalm was gebleven in een situatie die haar een half uur eerder in oncontroleerbare paniek zou hebben gebracht.

Hoewel ik nog steeds vermoedde dat de demonstratie van claustrofobie slechts een gelukstreffer was, was ik genoeg geïntrigeerd om me in te schrijven voor een vierweekend durend EP-trainingsprogramma voor professionals in de geestelijke gezondheidszorg. De resultaten die ik tijdens de training zag, en die ik begon te behalen in mijn oefensessies tussen de lessen door, bleven me verbazen. De techniek bleek consequent effectief te zijn bij cliënten die aan eenvoudige fobieën leden. Ik ontdekte echter al snel dat een heel scala aan problematische emoties, waaronder irrationele angst, woede, jaloezie en schuldgevoelens, snel konden worden onderdrukt door tapping. Ik begon toen te experimenteren met meer complexe dynamieken, zoals onopgeloste gevoelens ten opzichte van een ouder of de overblijfselen van traumatische ervaringen. Ik realiseerde me al snel dat om de procedure volledig effectief te laten zijn, het van cruciaal belang was om de meest saillante aspecten van het probleem dat werd aangepakt te identificeren en erop te focussen. Om dit te doen, moest ik vaak een beroep doen op andere klinische methodes, in het bijzonder cognitieve interventies en ontrafelingstechnieken. Het was mij echter duidelijk dat acupuntapping mijn therapeutische effectiviteit bij een breed scala van problemen een turbo boost gaf. Na jaren van weerstand begon ik EP toe te passen bij mijn cliënten, zelfs voordat ik de training had afgerond.

Evidence Accumulates

Ondanks de voortdurende scepsis van professionals, stapelt het empirische bewijs voor de effectiviteit van EP zich op. Na een moeizaam begin heeft het veld zijn tanden stukgebeten op de inzet van behandelingsteams in meer dan een dozijn landen om geestelijke gezondheidszorg te bieden na natuurrampen en menselijke rampen. Gegevens over de resultaten die systematisch werden verzameld in ten minste vijf van deze landen, en die werden bevestigd door plaatselijke gezondheidsautoriteiten die geen belang hadden bij het EP, waren bemoedigend. Het eerste onderzoek waarbij vastgestelde maatregelen werden gebruikt om de behandelingsresultaten met overlevenden van rampen te onderzoeken, werd in 2006 uitgevoerd door een team onder leiding van psychologe Caroline Sakai, dat met een weeshuis in Rwanda werkte. Van de 400 weeskinderen die in het weeshuis woonden of er naar school gingen, hadden 188 hun familie verloren tijdens de etnische zuivering 12 jaar eerder. Velen waren getuige geweest van de afslachting van hun ouders en vertoonden nog steeds ernstige symptomen van PTSS, waaronder flashbacks, nachtmerries, bedplassen, teruggetrokkenheid of agressie. De studie richtte zich op de 50 tieners die volgens de verzorgers de grootste problemen hadden. Alle 50 werden beoordeeld op een gestandaardiseerde symptomeninventaris voor verzorgers en scoorden boven de PTSS-grens. Elk van hen kreeg een acupunctuursessie van 20 tot 60 minuten, gecombineerd met ongeveer 6 minuten om twee eenvoudige ontspanningstechnieken te leren. Niet alleen daalden de scores van 47 van de 50 adolescenten na deze korte interventie tot onder de PTSS-grens, maar deze verbeteringen in ernstige aandoeningen die al meer dan tien jaar bestonden, hielden ook stand bij een follow-up van één jaar.

Kan acupuntuur de hersenen veranderen?

Een reeks studies die de afgelopen tien jaar werden uitgevoerd als onderdeel van het Neuroimaging Acupuncture Effects on Human Brain Activity project aan de Harvard Medical School biedt aanwijzingen over waarom acupuntuur zo effectief kan zijn. Volgens projectleider Kathleen Hui hebben “functionele MRI- en PET-studies naar acupunctuur op veelgebruikte acupunctuurpunten significante modulerende effecten op het limbisch systeem aangetoond.”

Hoe is dat van toepassing op EP? Het is altijd duidelijk geweest dat psychologische blootstelling een ingrediënt is van EP. Traumatische herinneringen of andere signalen die ongewenste emotionele reacties oproepen, worden mentaal geactiveerd tijdens het aftappen van de acupunten. Omdat blootstelling de enige therapeutische component is die in vrijwel alle onderzoeken naar effectieve PTSS behandelingen voorkomt, is het succes van EP vaak toegeschreven aan het gebruik van die benadering. Maar dit doet niets af aan het feit dat clinici die de techniek gebruiken, en nu ook talrijke studies, hebben ontdekt dat door het toevoegen van acupunt tapping, de blootstelling veel korter kan zijn, minder herhalingen vereist, en leidt tot positieve resultaten bij een groter deel van de cliënten. Het nieuwe inzicht dat de neuroimaging-studies van Harvard hebben opgeleverd, is dat het stimuleren van specifieke acupunten signalen genereert die de opwinding in de amygdala onmiddellijk verminderen.

State of the Art

EP wordt in het Britse en Franse leger gebruikt om soldaten met PTSS te behandelen, en de Britse National Health Service, die EFT al jaren als behandelingsmodaliteit gebruikt, biedt het nu aan het publiek aan als onderdeel van haar Mental Health Improvement Training. In de Verenigde Staten echter, gedeeltelijk als gevolg van het onbuigzame standpunt van de APA over EP, moeten veel therapeuten de therapie nog steeds heimelijk introduceren, of riskeren censuur. Toch vinden EP methoden langzaam hun weg naar de reguliere psychotherapiepraktijk en naar instellingen zoals ziekenhuizen, VA centra en ZMO’s, met grote onderzoeken die gaande zijn bij Kaiser Permanente, het Sutter Health netwerk en het Walter Reed Army Medical Center.

Naarmate we onze verkenningen van de complexe mysteries van het menselijk zenuwstelsel verdiepen, lijken snelle, niet-invasieve manieren om schade en disfunctie te herstellen niet meer zo ver weg. Energiepsychologie is veelbelovend om een spoor naar dat doel uit te zetten. Hoe bizar het ooit ook geklonken mag hebben, het bewijs is inmiddels veel verder dan de eerste anekdotes en suggereert dat tikken op de huid op betrouwbare wijze beslissende emotionele verandering kan bewerkstelligen bij een scala aan aandoeningen. Hoe ongemakkelijk zulke bevindingen oude clinici zoals ik ook mogen maken, ze kunnen ons allemaal dwingen om onze modellen van psychotherapie te heroverwegen.

***

Deze blog is een uittreksel van “The Case for Energy Psychology” door David Feinstein. De volledige versie staat in de uitgave van november/december 2010, The Wounds of War: Returning Vets are Challenging Us to Rethink Our Approaches to PTSD.

Lees meer GRATIS artikelen zoals deze over Mind and Body-technieken.

Of vind artikelen zoals deze in ons Archief op de nieuwe, verbeterde Networker mobiele app! Klik hier voor meer informatie.

Wilt u meer artikelen als deze lezen? Abonneer u vandaag nog op Psychotherapie Networker! >>

Photo © iStock

Onderwerp:Angst/Depressie | Trauma

Tags: alternatieve geneeskunde | amygdala | jeugdtrauma | David Feinstein | rampenbestrijding | Donna Eden | EFT | emotioneel leren | energie | energiepsychologie | exposure therapie | genezing | hippocampus | verwerking trauma | PTSS | retraumatisering | soldaten | somatisch proces | somatische therapieën | Somatic Therapy | tapping | Trauma | trauma’s | veteraan