Navigatie

Over komeet Halley

Komeet Halley op het Tapijt van Bayeux

Halley is belangrijk omdat hij de eerste periodieke komeet was die werd herkend. Ook nu nog is het de enige heldere komeet waarvan de baan goed bekend is. Hij verschilt echter van de meeste periodieke kometen doordat hij een veel langere, rustigere route rond de zon neemt. De komeet reist in tegengestelde (retrograde) richting van de planeten langs een enorme elliptische baan die hem voorbij de baan van Neptunus voert. Een rondje om de zon duurt 76 jaar.

Hij is zo helder dat hij al duizenden jaren wordt gezien en opgetekend – sinds tenminste 240 v. Chr. Zo is de verschijning in 1066 te zien op het beroemde Tapijt van Bayeux, dat de Normandische invasie van Engeland vastlegt, terwijl de terugkeer in 1301 de Florentijnse kunstenaar Giotto di Bondone inspireerde om hem op te nemen in zijn schilderij van de wijzen die het kindje Jezus bezoeken.

De komeet van Halley gezien vanaf de aarde

De komeet van Halley was voor het laatst te zien in 1986. Het ESA-ruimtevaartuig Giotto maakte deel uit van een internationale armada van ruimtevaartuigen die toen werd uitgezonden om de komeet te bestuderen. Giotto maakte close-up foto’s van de kern van Halley, die tegen de verwachting in zeer donker bleek te zijn – donkerder dan steenkool, in feite, waardoor het een van de donkerste objecten in het zonnestelsel is. De kern van Halley, die ongeveer 16 x 8 x 8 km groot is, heeft een lage dichtheid, wat erop wijst dat hij waarschijnlijk poreus is. Samenvattend is Halley een grote, actieve komeet met een goed gedefinieerde, regelmatige baan. Hierdoor is hij vrij ongewoon onder de kometen. Halley zal de volgende keer zichtbaar zijn wanneer hij de zon nadert in 2061.

Edmond Halley
(RAS-bibliotheek, Londen)

In tegenstelling tot de meeste kometen is 1P/Halley niet genoemd naar de persoon die hem heeft ontdekt. In plaats daarvan is hij genoemd ter ere van de 17e-eeuwse Engelse astronoom Edmond Halley (1656-1742). Met behulp van Isaac Newtons pas gepubliceerde zwaartekrachttheorie berekende Halley de banen van verschillende kometen en deed hij de revolutionaire suggestie dat de heldere komeet die in 1682 werd gezien hetzelfde object was dat eerder in 1531 en 1607 was waargenomen. Zijn theorie bleek juist te zijn toen, zoals hij voorspelde, de komeet in 1758 opnieuw terugkeerde.