Medicijn tegen ochtendmisselijkheid Diclectin werkt niet, blijkt uit vertrouwelijke industriedocumenten die door arts zijn ingezien

Geplaatst: 17 januari 2018
Laatst bijgewerkt: 22 januari 2018

Uit vertrouwelijke gegevens van de industrie blijkt dat een ochtendmisselijkheidspil die door honderdduizenden Canadese vrouwen wordt geslikt, niet voldoet aan de doelstellingen van het bedrijf voor de werkzaamheid.

Het medicijn heet Diclectin, een combinatie van vitamine B6 en een veelvoorkomend antihistaminicum, en wordt aanbevolen als behandeling voor vrouwen die last hebben van misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap. Canadese artsen schrijven 300.000 recepten voor Diclectin per jaar uit.

“Ik denk niet dat het moet worden voorgeschreven. Ik denk niet dat patiënten het moeten nemen.’ – Dr. Nav Persaud, huisarts en onderzoeker in het St. Michael’s Hospital, Toronto

Toen huisarts Nav Persaud uit Toronto de oorspronkelijke gegevens van een door de fabrikant gefinancierde klinische studie uit 2009 opnieuw analyseerde, kon hij geen bewijs vinden dat de pil effectief was. In feite ontdekte Persaud dat de pil niet voldeed aan de vooraf vastgestelde drempelwaarde van geneesmiddelenbedrijf Duchesnay zelf.

“Ik ben helemaal gestopt met het voorschrijven van dit medicijn. Ik vind dat het niet moet worden voorgeschreven. Ik denk niet dat patiënten het moeten nemen.” Persaud zei.

Zijn onderzoek naar Diclectin begon met de vraag van een patiënt: Werkt deze pil? Met het receptenblok in de hand, realiseerde Persaud zich dat hij het niet wist, ook al was hem geleerd om Diclectin aan zwangere vrouwen te geven als ze last hadden van misselijkheid en braken.

“Ik had routinematig het medicijn voorgeschreven zonder erover na te denken.”

Toon meer

Toen hij de wetenschappelijke literatuur raadpleegde, kon hij geen gegevens vinden over de werkzaamheid van Diclectin. Dus deed hij wat hij veronderstelde een routineverzoek aan Health Canada voor de informatie die het agentschap over het medicijn heeft.

“Als ik een arts ben die dit medicijn voorschrijft, is het duidelijk dat Health Canada me gewoon alle informatie over het klinische effect gaat laten zien,” zei Persaud.

Hij had het mis. De informatie werd beschouwd als vertrouwelijke bedrijfsinformatie en Health Canada weigerde het vrij te geven. Dat was in 2011.

7 jaar strijd om gegevens

Voor de volgende zeven jaar diende Persaud verzoeken om toegang tot informatie in bij zowel de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) als Health Canada, met weinig succes. Maar nadat Vanessa’s Law (Protecting Canadians from Unsafe Drugs Act) in 2014 werd aangenomen, stemde Health Canada ermee in om hem de proefgegevens van de fabrikant uit 2009 te laten zien. Maar alleen nadat hij eiste dat hij een vertrouwelijkheidsovereenkomst zou ondertekenen waarin hij beloofde de documenten te vernietigen.

Toen hij de duizenden pagina’s doorzeefde, realiseerde hij zich dat het bedrijf niet voldeed aan zijn eigen standaard van bewijs. In het oorspronkelijke studieplan was bepaald dat het medicijn een verbetering van drie punten op een symptoomschaal moest laten zien. Maar uiteindelijk was het verschil tussen het medicijn en de placebo minder dan één punt – ver onder de doelstelling van het bedrijf.

“Dus het is duidelijk dat de resultaten van de studie aangeven dat de medicatie niet effectief is,” zei Persaud.

• Gezondheid Canada eist dat arts vertrouwelijkheidsovereenkomst tekent om gegevens in te zien
• Onderzoeker doet ‘oproep tot actie’ om vrijgave van gegevens over veiligheid medicijn af te dwingen
• Dokter uit twijfels over studie naar medicijn tegen ochtendmisselijkheid

Persaud is niet de eerste die het zwakke bewijs achter Diclectin opmerkt.

De FDA keurde het medicijn in 2013 goed, maar een intern beoordelingsdocument merkt op “het behandelingseffect was klein.” Een wetenschappelijk adviespanel van Health Canada voerde in 2016 een beoordeling uit van Diclectin en merkte op dat de resultaten van de studie “niet definitief” waren en dat het klinische voordeel van het medicijn “onduidelijk” was. Toch heeft de commissie geen wijzigingen in het etiket van het medicijn aanbevolen.

In een e-mail die vandaag werd verzonden, vertelde Health Canada CBC News: “Het beschikbare bewijsmateriaal blijft Diclectin ondersteunen bij de behandeling van misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap.”

Duchesnay vertelde CBC in een verklaring: “Zowel de veiligheid als de werkzaamheid van doxylamine-pyridoxine zijn bewezen in meerdere cohortstudies, meta-analyses, een ecologische studie en een neurologische ontwikkelingsstudie onder andere.”

Lange geschiedenis

Diclectin is geëvolueerd uit een oud medicijn genaamd Bendectin dat vanaf de jaren 1950 op grote schaal werd voorgeschreven aan zwangere vrouwen. Tegen 1979 waren er twee versies – de oorspronkelijke Amerikaanse pil en de Canadese versie, Diclectin. Het Amerikaanse bedrijf, Merrell Dow Pharmaceuticals, stopte met de verkoop van Bendectin in 1983 na een reeks rechtszaken waarin een verband met geboorteafwijkingen werd geclaimd – een risico dat nooit werd bewezen. Na vele decennia van gebruik, wordt Diclectin als veilig beschouwd.

Duchesnay zegt dat Diclectin door 35 miljoen vrouwen over de hele wereld is gebruikt.

Uit de gegevens van het bedrijf zelf blijkt echter dat ongeacht of de vrouwen een placebopil of de echte pil slikten, zij zich aan het eind van de twee weken durende studie allemaal beter voelden. Persaud zegt dat zowel artsen als patiënten zouden kunnen aannemen dat het medicijn de reden is dat ze beter werden, terwijl de aandoening in feite vanzelf verbetert.

“Als je een clinicus bent en je schrijft het voor en vrouwen komen twee weken later terug en ze voelen zich beter, wat ga je dan geloven?”

Toch zal de Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada het medicijn blijven aanbevelen voor ochtendmisselijkheid. En Health Canada heeft geen plannen om de vergunning in te trekken.

En nu?

En Persaud verwacht dat er weinig zal veranderen in de nasleep van zijn onderzoek.

“In een ideale wereld zou het worden verwijderd omdat het ineffectief is gebleken. De realiteit is dat er veel animo is om het te blijven voorschrijven.”

‘Medicijnen op recept … hebben het potentieel voor zowel positieve als negatieve effecten. Als er geen bewezen voordeel is van een behandeling, dan is er geen rechtvaardiging om patiënten bloot te stellen aan het risico van schade.” – Steve Morgan, University of British Columbia

Maar moeten patiënten een medicijn voorgeschreven krijgen als er geen bewijs is dat het werkt? Alle medicijnen hebben bijwerkingen. Met Diclectin, zullen sommige vrouwen zich slaperig voelen van de antihistamine. En dan zijn er ook nog de kosten – ongeveer $90 per maand.

Steve Morgan, die farmaceutisch beleid bestudeert aan de Universiteit van British Columbia, zei dat een van de redenen voor het reguleren van geneesmiddelen is om consumenten te beschermen tegen producten die niet werken.

“Medicijnen op recept … zijn verbindingen die het potentieel hebben voor zowel positieve als negatieve effecten. Als er geen bewezen voordeel is van een behandeling, dan is er geen rechtvaardiging om patiënten bloot te stellen aan het risico van schade,” vertelde hij CBC News in een e-mail.

Ondertussen maakt Nav Persaud zich klaar om te beginnen met het verwijderen van bestanden, zoals hem is opgedragen onder de voorwaarden van de geheimhoudingsovereenkomst die Health Canada hem verplichtte te ondertekenen. Maar hij vindt dat andere artsen in staat moeten zijn om de gegevens te bekijken en hun eigen beslissingen te nemen. Dus zelfs terwijl hij de bestanden verwijdert, heeft hij nog een keer toestemming gevraagd aan Health Canada om de documenten openbaar te maken.

En wat betreft de patiënt die de oorspronkelijke vraag stelde?

“Ze nam de medicatie niet en blijkbaar had zij gelijk en ik ongelijk,” zei Persaud. “Ik vertelde haar na haar vertrek dat ik er naar keek en die ontmoeting heeft mijn praktijk veranderd en mijn hele benadering van het krijgen van informatie over behandelingen.

“Als die patiënt het niet in twijfel had getrokken, zou ik waarschijnlijk vandaag nog steeds de medicatie voorschrijven.”

OVER DE AUTEUR

Kelly Crowe
Medische wetenschap

Kelly Crowe is wetenschapscorrespondent voor CBC News. Ze kwam in 1991 bij CBC en heeft 25 jaar lang verslag gedaan van een breed scala aan nationaal nieuws en actualiteiten, met een bijzondere belangstelling voor wetenschap en geneeskunde.