Hoe plant u deze winter een voedselbos

Ik heb het steeds weer gezien op mijn reizen door Latijns-Amerika – torenhoge mangobomen die over stukken banaan en papaya leunen, afgewisseld met hier en daar wat cassaveplantjes, misschien een passievruchtrankje dat er doorheen slingert. Kippen hebben er waarschijnlijk de vrije hand, want er zijn geen sierlijke slaplantjes die ze kunnen vernietigen. In plaats daarvan is er waarschijnlijk een stukje van een vreemde struikachtige plant met eetbare bladeren, zoals katuk of moringa of wat voor bladgroen dan ook dat ze in die hoek van de wereld verbouwen.

Bos tuinieren is al millennia de norm in veel tropische gebieden, maar het is ook mogelijk in meer gematigde klimaten. Een Britse kerel met de naam Robert Hart populariseerde het concept voor het eerst onder Europese en Noord-Amerikaanse tuiniers met de publicatie van zijn boek Forest Gardening: Cultivating an Edible Landscape in de jaren ’80. Voedselbossen hebben ook een prominente plaats ingenomen in de permacultuurbeweging, een benadering van het ontwerpen van landbouwsystemen die natuurlijke ecosystemen nabootsen.

“Voedselbosbouw” is steeds populairder geworden naarmate het idee van eetbaar tuinieren meer ingang vond en gemeenschapstuinen vaste waarden werden in de buurt. Seattle en Austin zijn onlangs de eerste steden geworden die een openbaar voedselbos hebben geplant, en Atlanta zal spoedig volgen.

Waarom voedselbossen?

Voedselbossen zijn als de ultieme biologische tuin. Heeft een bos grondbewerking, onkruid wieden, kunstmest, of irrigatie nodig? Nee. En dat is het doel.

Omdat het meestal meerjarige gewassen zijn, hoeft er niet geploegd te worden. Door niet te bewerken blijft de natuurlijke bodemstructuur behouden, gaat er geen bovengrond verloren en kunnen alle kleine microben en bodembewoners hun werk doen, voedingsstoffen uitwisselen en de vruchtbaarheid in stand houden. De diepe wortels van bomen en struiken maken ze veel beter bestand tegen droogte dan eenjarige groenten, en ze geven schaduw aan de kleinere planten eronder, waardoor alles weelderig en vochtig blijft in een zichzelf in stand houdend – met andere woorden, een zeer duurzaam – systeem.

Stap 1: Kies planten

De eerste stap in het opzetten van een voedselbos is het kiezen van je planten. De grootste planten zullen tot in de zon reiken, dus de meeste gewone vruchtdragende bomen en struiken komen in aanmerking. De kleinere planten moeten over het algemeen meer schaduw verdragend zijn, omdat ze in de ondergroei zullen staan. Maar je kunt hier en daar zonnige plekjes laten – zoals kleine open plekken in het bos – om plaats te bieden aan soorten die meer licht nodig hebben (maar zie stap 3 voor een truc om het meeste uit het beschikbare zonlicht te halen).

De winter is de ideale tijd om te beginnen, omdat de meeste eetbare bomen, struiken, wijnstokken en kruidachtige planten kunnen worden gekocht en geplant terwijl ze in rust zijn, wat beter is voor de planten – en voor je bankrekening. In deze tijd van het jaar worden ze namelijk verkocht met “blote wortel” – dat wil zeggen zonder aarde of pot – waardoor de wortels een natuurlijkere structuur krijgen en de productie voor de kwekerijen minder kost. Kale wortel planten worden meestal besteld in januari of februari, om geplant te worden in begin maart, of zodra de grond ontdooit in uw regio. Natuurlijk wilt u soorten gebruiken die goed zijn aangepast aan uw regio.

Bedekkende laag: Deze laag is vooral bedoeld voor grote notenbomen die de hele dag de volle zon nodig hebben, zoals pecannoten, walnoten en kastanjes, die allemaal een hoogte van 50 voet of meer bereiken.

Onderstammige bomen: Deze laag is voor kleinere notenbomen, zoals filets, en de meeste fruitbomen. De meest schaduwtolerante fruitbomen zijn inheemse Noord-Amerikaanse soorten zoals zwarte moerbei, Amerikaanse persimmon en pawpaw, hoewel veel andere fruitbomen ook in gedeeltelijke schaduw een respectabel gewas kunnen produceren.

Wijnstokken: Druiven, kiwi’s, en passievruchten zijn de meest bekende eetbare wijnstokken, hoewel er veel andere meer obscure exemplaren te overwegen, waarvan sommige zijn heel schaduw tolerant, zoals akebia (eetbaar fruit), chayote (een overblijvende squash), en aardnoten (overblijvende wortelgewas). Kolomitka kiwi, een nauwe verwant van de pluizige kiwi’s die in supermarkten te vinden zijn, behoort tot de meest schaduwtolerante wijnstokken.

Struiken: Een groot aantal vruchtdragende struiken gedijt goed in gedeeltelijke schaduw, waaronder kruisbessen, aalbessen, bosbessen, vlierbessen, aronia’s en honingbessen, samen met de “superfoods” zeebes en goji.

Besdragende planten: Deze categorie omvat niet alleen planten die gewoonlijk als kruiden worden beschouwd – rozemarijn, tijm, oregano, lavendel, munt en salie zijn enkele van de beste overblijvende culinaire kruiden om te overwegen voor uw bostuin – maar is een verzamelnaam voor alle bladhoudende planten die in de winter onder de grond gaan slapen en in het voorjaar opnieuw uit hun wortels ontspruiten. In deze laag passen overblijvende groenten, zoals artisjokken, rabarber, asperges en “boomcollards”.

Groundcovers: Dit zijn overblijvende planten die zich horizontaal verspreiden om het grondvlak te koloniseren. Eetbare voorbeelden zijn alpenaardbeien (een delicatesse die goed tegen schaduw kan), zuring (een Franse saladegroente), Oost-Indische kers (heeft eetbare bloemen en bladeren), en waterkers (vereist vochtige grond), die allemaal halfschaduw verdragen.

Rhizosfeer: Dit verwijst naar wortelgewassen. Het is een beetje misleidend om het een aparte laag te noemen, omdat het bovenste deel van een wortelgewas een wijnstok, struik, bodembedekker of kruid kan zijn, maar het is Hart’s manier om ons eraan te herinneren dat we het voedselproducerend potentieel van elke mogelijke ecologische niche in overweging moeten nemen. De meeste gewone wortelgewassen zijn echter zonminnende eenjarigen, dus je zult naar meer obscure soorten moeten kijken, zoals de legendarische Andes wortelgroenten oca, ulluco, yacon, en mashua, voor schaduw tolerante variëteiten.

West Coast Food Forestry, een gratis E-book van Rain Tenaqiya, geeft een uitputtende catalogus van planten die geschikt zijn voor bostuinieren.

De winter is de ideale tijd om te beginnen, omdat de meeste eetbare bomen, struiken, wijnstokken en kruidachtige planten kunnen worden gekocht en geplant terwijl ze in rust zijn, wat beter is voor de planten en uw bankrekening.

Stap 2: Bereid de grond voor

Kies een open, zonnige locatie voor uw bostuin. Dat kan zo klein zijn als 100 vierkante meter – een enkele fruitboom en een assortiment onderbeplanting – of meerdere hectaren. Aan de grotere, commerciële kant van het spectrum, wordt bostuinieren vaak agroforestry genoemd. Een aantal tropische gewassen, waaronder koffie en chocolade, worden op deze manier commercieel geteeld, hoewel commerciële agroforestry in Noord-Amerika ongebruikelijk is (anders dan in de context van houtplantages).

In tegenstelling tot de voorbereiding van een conventionele moestuin, is het niet nodig om de aarde te bewerken en er bedden van te maken ter voorbereiding van een bostuin. In plaats daarvan graaft u een gat voor elke afzonderlijke plant, net alsof u sierheesters en bomen plant. Als de bodemkwaliteit echter slecht is, kan het wenselijk zijn het gehele plantgebied voor het planten met enkele centimeters compost te bedekken.

Een situatie waarin verhoogde bedden wenselijk zijn in een voedselbos is wanneer de drainage slecht is. Maar in plaats van de moeite te doen om conventionele verhoogde bedden van hout te maken, kunt u ervoor kiezen om de aarde in lage, brede heuvels te modelleren op de plaats van elke boom. Kleinere planten kunnen dan langs de hellingen van de heuvels worden geplaatst. Een variatie op deze aanpak is het modelleren van de aarde in lange lineaire “swales,” die bestaan uit een verhoogde berm (om een goed gedraineerde plantlocatie te bieden) en een brede, ondiepe greppel (om regenwater op te vangen en het te dwingen om in de grond onder de plant berm te sijpelen).

U moet alle onkruid, gras of andere bestaande vegetatie verwijderen voordat u gaat planten. Dit kan handmatig worden gedaan, of door ze te smoren onder een “sheet mulch,” een permacultuur tactiek waarbij vellen karton worden bedekt met enkele centimeters mulch op de top van de vegetatie, verhongeren de planten voor licht en waardoor ze composteren op hun plaats. Compost kan worden toegevoegd als een laag tussen het karton en de mulch om extra voedingsstoffen toe te voegen. Permaculturisten maken vaak gebruik van sheet mulch in combinatie met swales om het gebied voor het planten te verbeteren.

Wanneer u klaar bent om te planten, borstelt u gewoon de mulch opzij en snijdt u gaten in het karton net groot genoeg om een plantgat te graven op de plaats van elke plant. Schuif vervolgens de mulch terug rond de nieuw geplaatste plant. Het onderhouden van een diepe mulch is de sleutel tot het voorkomen van onkruid, het behoud van bodemvochtigheid en het stimuleren van organisch materiaal – alle dingen die zullen helpen uw voedselbos zelfonderhoudend en zelfvoorzienend te maken.

Stap 3: planten

De volgende stap is het rangschikken van de planten in het landschap. Plaats de hoogste soorten (d.w.z. de ‘overkappende’ planten) aan de noordkant van het plantgebied, met steeds kleinere planten naar de zuidkant toe. Op deze manier zullen de hogere planten minder schaduw werpen op de kleinere, vooral aan het begin en het einde van het groeiseizoen wanneer de dagen korter zijn en de zon lager aan de hemel hangt.

Natuurlijk kunnen echt schaduwtolerante planten worden afgewisseld in de onderbeplanting van de bostuin. Je zou zelfs kunnen overwegen om paddestoelen te kweken in de meest schaduwrijke zones als de grote bomen volgroeid zijn. Eetbare wijnstokken kunnen worden geplant op alle toegankelijke hekken, prieeltjes of muren, en je kunt ook wijnstokken tegen bomen laten groeien, net zoals Moeder Natuur dat doet – zorg er alleen voor dat de boom aanzienlijk groter is dan de wijnstok om te voorkomen dat de boom verstikt raakt.

De randen van het voedselbos zijn geschikt voor zonminnende eenjarige groenten, als je die wilt opnemen. Bedenk ook dat het tientallen jaren duurt voordat grote bomen hun volwassen grootte bereiken, dus in de beginjaren van een voedselbos is er volop zonlicht. Plant zonminnende soorten op de open plekken tussen de bomen en vervang ze vervolgens door meer schaduwtolerante planten naarmate het bos volgroeit.