Episodische ataxie type 2

Episodische ataxie type 2 (EA 2) is een zeldzame neurologische aandoening met autosomaal dominante overerving die het gevolg is van disfunctie van een spanningsgevoelig calciumkanaal. Het manifesteert zich met recidiverende invaliderende aanvallen van evenwichtsstoornissen, duizeligheid en ataxie, en kan worden uitgelokt door fysieke inspanning of emotionele stress. In het spanningsvrije interval presenteren patiënten zich met centrale oculaire motorische disfunctie, voornamelijk downbeat nystagmus. Een langzame progressie van de cerebellaire tekenen gepaard gaande met een lichte atrofie van de midline cerebellaire structuren wordt algemeen waargenomen tijdens het verloop van de ziekte. EA 2 wordt meestal veroorzaakt door functieverliesmutaties van het calciumkanaalgen CACNA1A, dat codeert voor de Ca(v)2.1-subeenheid van het P/Q-type calciumkanaal en voornamelijk tot expressie komt in Purkinjecellen. Tot op heden zijn meer dan 30 mutaties beschreven. Voor EA 2 zijn twee effectieve behandelingsmogelijkheden vastgesteld: acetazolamide (ACTZ), dat waarschijnlijk de intracellulaire pH verandert en daardoor de transmembraneuze potentiaal, en 4-aminopyridine (4-AP), een kaliumkanaalblokker. Ongeveer 70% van alle patiënten reageert op behandeling met ACTZ, maar het effect is vaak slechts van voorbijgaande aard. In een open onderzoek voorkwam 4-AP aanvallen bij vijf van de zes patiënten met EA 2, waarschijnlijk door verhoging van de rustactiviteit en prikkelbaarheid van de Purkinje-cellen. Deze bevindingen werden bevestigd door experimenten in diermodellen van EA 2. Vele aspecten van de pathofysiologie (b.v. inductie van de aanvallen) en behandeling van EA 2 (b.v. werkingsmechanisme van ACTZ en 4-AP) zijn nog onduidelijk en moeten worden onderzocht in verdere dierlijke en klinische studies.