De belangrijkste functies van kunst

Werk eerst met de volgende voorzichtigheid: Aan geen enkel kunstwerk kan een functie (of functies) worden “toegewezen”, noch in essayvorm, noch in een informeel gesprek, als het niet eerst in de juiste context wordt geplaatst. De poging om de functie te classificeren hangt af van de context.

In principe kan men naar een kunstwerk kijken en (bij benadering) weten waar het vandaan komt en wanneer. In het beste geval kan ook de kunstenaar worden geïdentificeerd, omdat hij/zij deel uitmaakt van de contextuele vergelijking (d.w.z.: Wat dacht de kunstenaar op het moment dat hij/zij dit maakte?). U, de toeschouwer, bent de andere helft (d.w.z., wat betekent dit kunstwerk voor u, op dit moment?) Dit zijn allemaal factoren die in overweging moeten worden genomen alvorens te proberen functies toe te kennen. Bovendien kan het uit zijn verband rukken van iets leiden tot misverstanden, en dat is nooit een gelukkige plaats om te bezoeken.

Dat gezegd hebbende, vallen de functies van kunst gewoonlijk in drie categorieën uiteen. Dit zijn persoonlijke, sociale of fysieke functies. Deze categorieën kunnen elkaar in elk kunstwerk overlappen, en doen dat ook (vaak).

De fysieke functies van kunst

De fysieke functies van kunst zijn vaak het gemakkelijkst te begrijpen. Kunstwerken die zijn gemaakt om een of andere dienst te verrichten, hebben fysieke functies.

Als u een Fijische strijdknots ziet, mag u aannemen dat deze, hoe prachtig het vakmanschap ook is, is gemaakt om de fysieke functie van het inslaan van schedels uit te voeren.

Een Japanse raku-kom is kunst die een fysieke functie vervult bij de theeceremonie. Omgekeerd heeft een met bont beklede theekop uit de Dada-beweging geen fysieke functie.

Architectuur, alle ambachten, en industrieel ontwerp zijn alle soorten kunst die fysieke functies hebben.

De sociale functies van kunst

Kunst heeft een sociale functie wanneer zij aspecten van het (collectieve) leven aansnijdt, in tegenstelling tot het gezichtspunt of de ervaring van één persoon.

Zo had bijvoorbeeld de openbare kunst in het Duitsland van de jaren dertig een overweldigend symbolisch thema. Had deze kunst invloed op de Duitse bevolking? Beslist wel, net als politieke en patriottische affiches in de geallieerde landen in dezelfde tijd.

Politieke kunst (met welke boodschap dan ook) heeft altijd een sociale functie. Het met bont bedekte Dada-theekopje, nutteloos om thee in te zetten, droeg een sociale functie in die zin dat het protesteerde tegen de Eerste Wereldoorlog (en tegen bijna al het andere in het leven).

Kunst die sociale omstandigheden uitbeeldt, vervult sociale functies. De Realisten hadden dit al vroeg in de 19e eeuw door. Dorothea Lange (en trouwens ook veel andere fotografen) fotografeerde vaak mensen in omstandigheden waar we liever niet aan denken.

Ook satire vervult sociale functies. Francisco Goya en William Hogarth volgden beiden deze weg, met wisselend succes in het bewerkstelligen van sociale verandering.

Soms kan het hebben van specifieke kunstwerken in een gemeenschap de sociale functie vervullen van het verhogen van de status van die gemeenschap. Een Calder-stabiel, bijvoorbeeld, kan een schat van de gemeenschap zijn en een punt van trots.

De persoonlijke functies van kunst

De persoonlijke functies van kunst zijn vaak het moeilijkst uit te leggen. Er zijn vele soorten persoonlijke functies, en ze zijn subjectief en zullen daarom van persoon tot persoon verschillen.

Een kunstenaar kan scheppen uit een behoefte aan zelfexpressie, of bevrediging. Misschien wilde hij/zij een gedachte of een punt overbrengen aan de toeschouwer. Misschien probeerde de kunstenaar een esthetische ervaring te bieden, zowel voor zichzelf als voor de kijkers. Een werk kan bedoeld zijn om anderen “slechts” te vermaken. Soms is een werk helemaal niet bedoeld om enige betekenis te hebben.

(Dit is vaag, ik weet het. Het bovenstaande is een goed voorbeeld van hoe het kennen van de kunstenaar kan helpen bij het “ter zake komen” en het toewijzen van functies.)

Op een iets verhevener niveau kan kunst de persoonlijke functies van controle dienen. Kunst is gebruikt om te proberen magische controle uit te oefenen over de tijd, of de seizoenen of zelfs het verkrijgen van voedsel. Kunst wordt gebruikt om orde te scheppen in een rommelige en wanordelijke wereld. Omgekeerd kan kunst worden gebruikt om chaos te creëren wanneer een kunstenaar het leven te saai en te gewoon vindt. Kunst kan ook therapeutisch zijn – zowel voor de kunstenaar als voor de toeschouwer.

Een andere persoonlijke functie van kunst is die van religieuze dienstbaarheid (daar zijn veel voorbeelden van, nietwaar?). Tenslotte wordt kunst soms gebruikt om ons te helpen ons als soort in stand te houden. Tot de biologische functies behoren uiteraard vruchtbaarheidssymbolen (in elke cultuur), maar ik zou ook willen vragen om de manieren waarop wij onszelf versieren om aantrekkelijk genoeg te zijn om, nou ja, te paren, onder de loep te nemen. Deze persoonlijke functies gelden zowel voor u, als voor de kunstenaar. Het zijn allemaal ontelbare variabelen als je de persoonlijke functies van kunst probeert te achterhalen. Mijn beste advies is om het bij de meest voor de hand liggende te houden en alleen die details te geven waarvan u weet dat ze feitelijk zijn.

In het kort, probeer vier punten te onthouden wanneer u “de functies van kunst” moet beschrijven: (1) context en (2) persoonlijke, (3) sociale en (4) fysieke functies. Veel succes, en moge uw eigen woorden vrijelijk vloeien.