Angel Sanz Briz

Sanz Briz (1910, Zaragoza) was een jonge diplomaat tijdens het regime van Franco, die tussen 1943 en 1944 zijn functie als Zaakgelastigde van Spanje in Boedapest uitoefende. Hij slaagde erin zoveel te bereiken in deze korte tijd, dat hij bekend werd als een held van de mensheid.

Zonder een bevel van zijn regering, gebruikte Sanz Briz al zijn mogelijke middelen om te voorkomen dat duizenden mensen werden afgevoerd naar de gaskamers van Auschwitz en Birkenau. Hij werkte samen met Raoul Wallenberg, die later gevangen werd genomen en in 1945 verdween, gevangen genomen door het Sovjetleger; en samen met de pauselijke nuntius Angelo Rota; de Zwitserse consul, Carl Lutz en vele andere diplomaten die samen een geheim netwerk vormden dat hielp mensen te redden.

Tot zijn trouwste medewerkers behoorde Jorge Perlasca, een Italiaanse vriend die zichzelf tot Spaans ambassadeur benoemde toen Sanz Briz eind 1944 zijn missie moest beëindigen, en die duizenden redde van deportatie naar vernietigingskampen.

Werkend zonder pauze, dankzij zijn vastberadenheid en moed, gaf Sanz Briz duizenden brieven van bescherming af, die immuniteit garandeerden aan de dragers.

Toen hij door nazi-gezinde autoriteiten of door Adolf Eichmann zelf – verantwoordelijk voor de “Endlösung” in Hongarije – werd ondervraagd, antwoordde hij dat deze documenten alleen aan Sefardische Joden mochten worden gegeven, omdat Franco’s regering hun recht op het bezitten van de Spaanse nationaliteit erkende.

Vele jaren later zegt Sanz Briz in het boek van Federico Ysart “Spanje en de Joden”: “Ik veranderde de tweehonderd eenheden die mij waren toegekend in tweehonderd families; de tweehonderd families vermenigvuldigden zich oneindig, dankzij de eenvoudige procedure om geen enkel document of paspoort uit te geven met een nummer hoger dan 200”.

Van de ongeveer 5.200 Joden die Sanz Briz heeft gered, was slechts een minderheid van Spaanse afkomst.

Op 16 oktober 1994 werd een gedenkplaat voor hem onthuld, tegenover het Parque San Esteban (Sint Stefanus Park), in een van de huizen in Boedapest, dat het toevluchtsoord was geweest voor honderden Joden. In Spanje staan zijn gezicht en naam op een herdenkingspostzegel, die deel uitmaakt van een aan de mensenrechten gewijde serie.

Vertaling: María Pensavalle