Alcibiades

Alcibiades, de zoon van Cleinias en een Alcmeonidische vrouw genaamd Deinomache, was nog geen twintig jaar oud toen de Archidamische Oorlog (de eerste fase van de Peloponnesische Oorlog) uitbrak. Samen met zijn mentor Socrates was hij aanwezig toen generaal Phormio Potideia belegerde. Later waren de twee aanwezig bij de Slag bij Delium, waar de Atheners door de Thebanen werden verslagen.

Na de dood van Alcibiades’ oom Pericles (429), lieten de Atheners zijn strategie varen en begonnen een minder passieve politiek, ontworpen door Cleon, en begonnen Sparta in eigen land aan te vallen. Na tien jaar oorlog werden de Spartanen gedwongen toe te geven dat zij niet in staat waren geweest Athene te verslaan, en ondertekenden zij de Vrede van Nicias (421).

Nu begon Athene een steeds agressiever beleid te voeren. Alcibiades overtuigde zijn landgenoten ervan dat zij zich moesten aansluiten bij een nieuwe anti-Spartaanse alliantie, die op een ramp uitliep (slag bij Mantineia, 418). Niet verslagen door dit resultaat, stelde Alcibiades voor een armada te zenden om Sicilië te veroveren. Velen meenden nu dat de extravagante politicus de stad moest verlaten, maar nadat het besluit tot het organiseren van een ostracisme was genomen, vond hij de steun van Nicias, en samen wisten zij meer stemmen te verwerven voor iemand anders, Hyperbolus, een radicale democraat.

Alcibiades werd een van de drie commandanten van de Siciliaanse Expeditie (de anderen waren Nicias en Lamachus). Kort na hun aankomst, en nadat zij hadden ingestemd met de tactiek van Alcibiades, werd hij teruggeroepen omdat hij betrokken zou zijn geweest bij een religieus schandaal (415). Ook de expeditie naar Sicilië liep uit op een ramp.

In het besef dat zijn leven in gevaar was, ging Alcibiades in ballingschap naar Sparta, waar hij -volgens onze bronnen- de autoriteiten ervan overtuigde om de oorlog tegen Athene opnieuw te beginnen (de Deceleense of Ionische Oorlog). Het moment was goed gekozen, want in 413 hadden de Atheners Amorges gesteund, een opstandeling in het Perzische rijk. Vrijwel onmiddellijk kozen de Perzen de kant van Sparta. Dit zou Athene’s ondergang worden. Het kon het verlies van de Siciliaanse expeditiemacht te boven komen, maar kon niet tegelijk tegen Sparta en Perzië vechten.

Ironiek was dat Alcibiades naar Athene kon terugkeren nadat hij een valse belofte had gedaan om een verbond tussen Perzië en Athene te smeden, maar hij moest zijn geboortestad verlaten toen duidelijk werd dat hij zijn woord niet kon houden. Alcibiades ging opnieuw in ballingschap.

Na de slag bij de Aigospotamoi werd Athene gedwongen zich over te geven (404); Alcibiades werd vrijwel onmiddellijk daarna gedood. Een paar jaar later wreekten de Atheners zich op zijn leermeester, Socrates, die gedwongen werd dollekervel te drinken.

Literatuur

Plutarch’s Leven van Alcibiades is beschikbaar bij LacusCurtius.