Flippaza

Flippazy (rzadko pisane flipazami) to transmembranowe białka transportujące lipidy zlokalizowane w błonie komórkowej, należące do rodzin transporterów ABC lub ATPaz typu P4. Są one odpowiedzialne za wspomaganie przemieszczania się cząsteczek fosfolipidów pomiędzy dwoma listkami tworzącymi błonę komórkową (dyfuzja poprzeczna, zwana też przejściem „flip-flop”). Możliwość aktywnego utrzymywania asymetrycznego rozmieszczenia cząsteczek w błonie fosfolipidowej została przewidziana na początku lat 70. przez Marka Bretschera. Chociaż fosfolipidy szybko dyfundują w płaszczyźnie błony, ich polarne grupy główne nie mogą łatwo przejść przez hydrofobowe centrum dwuwarstwy, co ogranicza ich dyfuzję w tym wymiarze. Niektóre flippazy – często zamiast tego nazywane scramblazami – są niezależne energetycznie i dwukierunkowe, powodując odwracalne wyrównywanie fosfolipidu między dwiema stronami błony, podczas gdy inne są zależne energetycznie i jednokierunkowe, wykorzystując energię z hydrolizy ATP do przepompowywania fosfolipidu w preferowanym kierunku. Flippazy są opisywane jako transportery, które przenoszą lipidy z egzoplazmy na stronę cytozolową, podczas gdy floppazy transportują w odwrotnym kierunku.

Przykład ATP-zależnej flippazy z rodziny transporterów ABC, wyizolowanej z C. jejuni. Dwa łańcuchy polipeptydowe w strukturze homodimeru są pokazane na czerwono i niebiesko. Powierzchnia zewnątrzkomórkowa jest zorientowana w górnej części obrazu, a domeny wiążące ATP znajdują się w dolnej części, po stronie cytozolowej.

Wiele komórek utrzymuje asymetryczne rozmieszczenie fosfolipidów pomiędzy listkami błony cytoplazmatycznej i egzoplazmatycznej. Utrata asymetrii, w szczególności pojawienie się anionowego fosfolipidu fosfatydyloseryny na powierzchni egzoplazmatycznej, może służyć jako wczesny wskaźnik apoptozy. Efekt ten został zaobserwowany w neuronach jako odpowiedź na peptydy amyloidu beta, uważane za główną przyczynę neurodegeneracyjnych skutków choroby Alzheimera.

.