Elagabalus

Elgabalus był cesarzem rzymskim w latach 218 – 222 CE. Nie dotrzymawszy wielu obietnic złożonych armii, cesarz rzymski Makrynus (217 – 218 r.) stawał się coraz mniej popularny i wystarczyło małe kłamstwo matki młodego chłopca, by wszystko się zmieniło. 16 maja 218 roku czternastoletni nastolatek zakradł się do obozu trzeciego legionu galijskiego w Syrii i został ogłoszony nowym cesarskim władcą. Niedługo potem Makrynus nie żył. Choć nowy cesarz zmienił imię na Marcus Aurelius Antoninus, historia znała go jako Elagabalusa.

Wczesne życie

Varius Avitus Bassianus (Elagabalus) urodził się około 204 roku (dokładna data nieznana) w Emesie w Syrii jako syn Sextusa Variusa Marcellusa, byłego senatora za czasów cesarza Caracalli, i Julii Soaemis, siostrzenicy drugiej żony Septymiusza Sewera, Julii Domny. W czasie, gdy objął tytuł i tron, Elagabalus był dziedzicznym arcykapłanem w Świątyni Słońca syryjskiego boga słońca Elagabala. Później jego skrajne oddanie swojej religii przyczyniło się do jego upadku.

Według większości źródeł Makrynus walnie przyczynił się do zabójstwa Karakalli. Ponieważ obawiał się jej bliskości z wieloma osobami w armii, które pozostały wierne zabitemu cesarzowi, Makrynus nakazał Julii Domnie, matce Karakalli, opuszczenie Antiochii. Po jej śmierci, gdy ta wolała się zagłodzić, niż opuścić miasto, zemstę poprzysięgły jej siostra Julia Maesa i dwie siostrzenice, Julia Soaemis i Julia Mamaea. 16 maja 218 r. młody Elagabalus został przemycony do obozu trzeciego legionu przez rzymskiego dowódcę Comazona i ogłoszony cesarzem. Bogactwo jego matki (i babki) oraz niezwykłe podobieństwo młodzieńca do Caracalli wystarczyły, by przekonać wszystkich, że nie jest on synem Wariusza Marcellusa, lecz nieślubnym synem Caracalli, a przynajmniej taką nadzieję miała jego matka.

Elagabalus jako cesarz

W dniu 8 czerwca 218 CE Makrynus i jego siły zostały pokonane przez rzymskiego dowódcę Gannysa pod Antiochią. Nieudana próba przekroczenia Bosforu w Kapadocji przez upadłego cesarza i ucieczki do Rzymu przyniosła śmierć jemu samemu (i jego dziewięcioletniemu synowi). Śmierć Makrynusa i stwierdzenie, że Elagabalus jest w rzeczywistości synem Karakalli, wystarczyłyby, aby rzymski senat zaakceptował go jako nowego cesarza – najmłodszego, jaki kiedykolwiek zasiadł na tronie; oficjalne uznanie nastąpiłoby dopiero po jego przybyciu do Rzymu. Jednak zamiast natychmiast wyjechać, nowy cesarz, jego matka i babka przezimowali w Nikomedii, zanim jesienią 219 r. przybyli do Rzymu. Niestety dla człowieka, który pokonał Makrynusa, Gannys nie doczekał się posadzenia na tronie swojego młodego protegowanego. Według niektórych relacji był on dla Elagabalusa nie tylko protektorem, ale i ojcem, podczas gdy inni twierdzą, że był eunuchem lub kochankiem Julii Soaemis. Niezależnie od tego, jaki był jego związek z rodziną, jego bliskość z młodym cesarzem oznaczała, że pozostawał zagrożeniem dla kontrolującej go matki i babki, a zagrożenie to doprowadziło do jego śmierci.

Po przybyciu do Rzymu i mimo młodego wieku Elagabalus został oficjalnie uznany przez senat za cesarza – mieli oni nadzieję na ekonomiczną i polityczną stabilizację po chaotycznych rządach Karakalli i Makrynusa. Wkrótce jednak pojawiły się kontrowersje; coś, co nie tylko rozgniewało senat, ale także wstrząsnęło większością społeczeństwa, zwłaszcza chrześcijanami i Żydami. Jako najwyższy kapłan Elagabalus planował zastąpić starą, tradycyjną religię Rzymu swoją własną – kultem Elagabala. Ten syryjski bóg miał nawet zastąpić najwyższego boga rzymskiej mitologii – Jowisza.

Aby utrwalić swoje zamiary, Elagabalus kazał sprowadzić z Syrii duży, czarny kamień w kształcie stożka (prawdopodobnie meteoryt) – kultowy symbol jego religii – i zainstalować go na Wzgórzu Palatyńskim. Na cześć Elagabala wybudowano nową świątynię – Elagabalium. W swojej Historii rzymskiej Kasjusz Dio, który nazwał cesarza „fałszywym Antoninusem”, napisał:

Przestępstwo polegało nie na tym, że wprowadził do Rzymu obcego boga lub wywyższał go w bardzo dziwny sposób, ale na tym, że postawił go nawet przed samym Jowiszem i sprawił, że sam został uznany za jego kapłana….. Co więcej, często widywano go nawet publicznie odzianego w barbarzyński strój, którego używają syryjscy kapłani, i to miało tyle samo wspólnego co wszystko inne z otrzymaniem przez niego przydomka „Asyryjczyk.”

Aby poprawić jego stosunki z ludem rzymskim i odwrócić uwagę od nowej religii, Elagabalus został zachęcony do ożenku z rzymską rodziną arystokratyczną. Miał mieć trzy żony: Julia Paula, Annia Faustina i Aquilia Severa – to ostatnie „małżeństwo” wywołało jeszcze więcej dyskusji, ponieważ była ona westalką, co było długoletnim tabu. Kasjusz Dio napisał,

… rozwiódł się z Paulą na podstawie tego, że miała jakąś skazę na ciele, i współżył z Akwilią Sewerą w ten sposób najbardziej rażąco naruszając prawo, ponieważ była poświęcona Westie, a on jednak najbardziej bezczelnie ją zbezcześcił…. Uczyniłem to po to, aby wyrosły ze mnie boskie dzieci.

Jednakże, aby zapobiec dalszym kontrowersjom, małżeństwo zostało szybko rozwiązane. Niestety, Elagabalus generalnie nie wykazywał zainteresowania żadną ze swoich żon; jego upodobania kierowały się w inną stronę, wolał towarzystwo mężczyzn. Krążyły plotki, że nocami włóczył się po pałacu cesarskim i ulicach Rzymu przebrany za kobietę. Podobno ożenił się nawet z niewolnicą o imieniu Hierokles.

Po przybyciu Elagabalusa do Rzymu wielu lojalnych wobec cesarza Makrynusa zostało straconych. Podczas gdy wielu członków senatu pozostawiono w spokoju, inni wysocy urzędnicy cesarscy zostali zwolnieni i zastąpieni przez niewykwalifikowanych „popleczników” z Syrii. Oczywiście, codzienne działania rządu były ignorowane przez młodego władcę i pozostawione innym, a mianowicie jego matce i babce. Obie otrzymały tytuł Augusty, a nawet pozwolenie na uczestniczenie w posiedzeniach senatu. Comazon, który towarzyszył im w podróży do Rzymu, został mianowany prefektem gwardii pretorianów.

Niepopularność &śmierć

Nie minęło wiele czasu, gdy jego rodzina, a także inni w całym imperium, zdali sobie sprawę, że Elagabalus zupełnie nie nadaje się do tytułu cesarskiego, spędzając więcej czasu na tańczeniu wokół ołtarza w świątyni i kupowaniu złotych naczyń i egzotycznych potraw niż na zajmowaniu się sprawami imperium. W prowincjach wybuchały bunty w armii, a nawet doszło do nieudanej próby zastąpienia go na tronie. Latem 221 roku Elagabalus został przekonany przez swoją rodzinę do wyznaczenia następcy. Jego trzynastoletni kuzyn Bassianus Alexanus (przyszły Aleksander Severus), syn Julii Mamaea, przyjął tytuł cezara. Widząc w kuzynie poważnego rywala, Elagabalus zaczął planować egzekucję Aleksanusa, a w rodzinie doszło do podziałów – Julia Soaemis stanęła za swoim synem, Elagabalusem, podczas gdy Julia Maesa i Julia Mamaea poparły Aleksanusa.

11 marca 222 roku Elagabalus nakazał egzekucję Aleksanusa, jednak gwardia pretoriańska odmówiła, popierając Aleksanusa; być może została przekupiona. 13 marca, podczas pobytu w obozie gwardii pretorianów, Elagabalus i jego matka zostali straceni, ścięci, przeciągnięci przez ulice Rzymu i wrzuceni do Tybru. Miał osiemnaście lat i zasiadał na tronie zaledwie od czterech lat. Historia Augusta odnotowała,

…wpadli na samego Elagabalusa i zabili go w latrynie, w której się schronił. Następnie jego ciało wywleczono ulicami, a żołnierze znieważyli je jeszcze bardziej, wrzucając do kanału. Ponieważ jednak kanał okazał się zbyt mały, by pomieścić zwłoki, przywiązali do nich ciężar, by nie unosiły się na wodzie, i wrzucili je … do Tybru.

Na wieść o śmierci Elagabalusa senat potępił jego pamięć i mianował Aleksanusa nowym cesarzem, który z pomocą matki miał służyć do 235 r. n.e., kiedy to i on został zamordowany.

.