Branching of the foramen rotundum. A rare variation of the sphenoid

Ludzki oczodół komunikuje się z środkowym dołem czaszki przez kilka kanałów i otworów. Niektóre z nich (kanał wzrokowy, szczelina oczodołowa górna) są stałe, inne (otwór oponowo-oczodołowy, otwór Warwicka, kanał metoptyczny) występują rzadziej. Przedstawiamy rzadką odmianę otworu obrotowego, który otwierając się do oczodołu rozgałęzionym kanałem, stanowił dalszą drogę łączącą oczodół z środkowym dołem czaszki. Zmianę taką wykryto u około 1,06% osobników i prawie zawsze była ona zlokalizowana po stronie prawej. Tylko w jednym przypadku stwierdzono ją po stronie lewej, a w innej czaszce była ona obustronna. Wariant ten polegał na odgałęzieniu się kanału o długości 5 mm od bocznej ściany otworu obrotowego, który otwierał się do oczodołu. Na ogół średnica kanału zawierała się między 0,5 a 0,6 mm, ale mogła być tak duża jak 1 mm lub tak cienka jak 0,2 mm. Kanał ten, prosty i skierowany nieco nadolateralnie, prawdopodobnie przenosił nerw jarzmowy i/lub część nerwu podoczodołowego. Według naszej wiedzy nigdy nie opisywano niezależnego wejścia przez dedykowany kanał takich nerwów. Chirurdzy operujący w tej okolicy, zarówno neurochirurdzy jak i okuliści, powinni być świadomi możliwej zmienności przebiegu tych nerwów.