Albert Speer

Albert Speer

Pierwszy Architekt III Rzeszy
Minister Uzbrojenia

Berthold Konrad Hermann Albert Speer, powszechnie znany jako Albert Speer (19 marca 1905 – 1 września 1981), był architektem, autorem i wysokim rangą urzędnikiem nazistowskiego rządu niemieckiego, czasami nazywanym „pierwszym architektem Trzeciej Rzeszy.”

Speer był głównym architektem Hitlera, zanim w czasie wojny został jego ministrem ds. uzbrojenia. Zreformował niemiecką produkcję wojenną do tego stopnia, że mimo coraz intensywniejszych alianckich bombardowań przez ponad rok nadal rosła. Po wojnie został osądzony w Norymberdze i skazany na 20 lat więzienia za swoją rolę w Trzeciej Rzeszy. Jako „nazista, który przeprosił” był jedynym wysokim rangą nazistą, który przyznał się do winy i wyraził skruchę. Po wyjściu na wolność w 1966 roku został pisarzem, napisał dwie bestsellerowe książki autobiograficzne i trzecią o Trzeciej Rzeszy. Jego dwie autobiograficzne prace, Inside the Third Reich (Wewnątrz Trzeciej Rzeszy) i Spandau: the Secret Diaries (Spandau: Tajne dzienniki), opisywały jego często bliskie osobiste relacje z dyktatorem Niemiec Adolfem Hitlerem i dostarczyły czytelnikom i historykom niezrównanego osobistego spojrzenia na funkcjonowanie Trzeciej Rzeszy. Speer zmarł z przyczyn naturalnych w 1981 roku w Londynie, w Anglii.

Wczesne lata

Speer urodził się w Mannheim, w Niemczech, jako drugi z trzech synów Alberta i Liny Speerów. Chociaż Speer został architektem, już w młodości chciał zostać matematykiem. Zamiast tego poszedł w ślady ojca i dziadka i studiował architekturę. Studia architektoniczne rozpoczął w Instytucie Technologicznym w Karlsruhe; decyzja o studiowaniu na miejscu, zamiast w jednym z bardziej prestiżowych instytutów, była podyktowana inflacją z 1923 roku. W 1924 roku, gdy inflacja ustabilizowała się, Speer przeniósł studia na bardziej renomowaną Politechnikę w Monachium. W 1925 r. przeniósł się ponownie, tym razem do Berlińskiego Instytutu Technologicznego. Tam znalazł się pod opieką Heinricha Tessenowa. Speer bardzo cenił Tessenowa i po zdaniu egzaminów w 1927 roku został asystentem Tessenowa. Do jego obowiązków jako asystenta należało prowadzenie zajęć seminaryjnych przez trzy dni w tygodniu. Chociaż sam Tessenow nigdy nie zgadzał się z nazizmem, wielu jego studentów zgadzało się z nim, i to właśnie oni namówili Speera do wzięcia udziału w wiecu partii nazistowskiej w berlińskiej piwiarni w grudniu 1930 roku.

Speer twierdzi, że jako młody człowiek był apolityczny; mimo to wziął udział w wiecu. Zaskoczyło go, że Hitler był ubrany w schludny niebieski garnitur, a nie w brązowy mundur widniejący na plakatach Partii Nazistowskiej. Speer twierdził, że był pod dużym wrażeniem nie tylko proponowanych przez Hitlera rozwiązań w obliczu zagrożenia komunizmem i jego rezygnacji z traktatu wersalskiego, ale także samego człowieka. Kilka tygodni później uczestniczył w kolejnym wiecu, któremu jednak przewodniczył Joseph Goebbels. Speera zaniepokoił sposób, w jaki doprowadził on tłum do szału, grając na jego nadziejach. Chociaż wystąpienie Goebbelsa uraziło Speera, nie mógł on pozbyć się wrażenia, jakie wywarł na nim Hitler. Następnego dnia wstąpił do partii nazistowskiej jako członek nr 474 481.

Latem 1922 roku poznał Margarete „Margret” Weber z Heidelbergu (1905-1987). Pobrali się w Berlinie 28 sierpnia 1928 r., mimo że matka Speera była przeciwna temu związkowi. W latach 1934-1942 Margret urodziła sześcioro dzieci: Alberta, Hilde, Fritza, Margarete, Arnolda i Ernsta.

Pierwsze poważne zlecenie Speera jako członka Partii przyszło w 1932 roku, kiedy Karl Hanke (przy którego willi Speer wcześniej pracował) polecił go Goebbelsowi do pomocy przy remoncie nowej Kwatery Głównej Dystryktu w Berlinie, a później do remontu Ministerstwa Propagandy Goebbelsa. Goebbels był pod wrażeniem jego pracy i polecił go Hitlerowi, który przydzielił go do pomocy Paulowi Troostowi przy renowacji Urzędu Kanclerskiego w Berlinie. Najbardziej znanym dziełem Speera było dobudowanie słynnego balkonu, z którego Hitler często prezentował się tłumom zgromadzonym poniżej. Speer stał się później ważnym członkiem wewnętrznego kręgu Hitlera i jego bardzo bliskim przyjacielem, zdobywając u Hitlera wyjątkowe miejsce wśród nazistowskich przywódców. Hitler, według Speera, był bardzo pogardliwy wobec każdego, kogo uważał za część biurokracji, i cenił sobie takich artystów jak Speer, z którymi czuł pewne pokrewieństwo, zwłaszcza że sam Hitler miał wcześniej ambicje architektoniczne.

Pierwszy architekt Rzeszy

Gdy Troost zmarł w 1934 roku, Speer został wybrany na jego miejsce jako główny architekt partii. Jedno z jego pierwszych zleceń po awansie było być może najbardziej znanym z jego projektów: Zeppelintribüne, norymberski plac defilad widoczny w propagandowym arcydziele Leni Riefenstahl, Triumph of the Will. W swojej autobiografii Speer stwierdził, że na widok pierwotnego projektu rzucił obraźliwą uwagę, że plac defilad będzie przypominał spotkanie „klubu strzeleckiego”. Następnie został wyzwany do stworzenia nowego projektu.

Podłoża były oparte na starożytnej architektury doryckiej Pergamon ołtarz w Anatolii, ale powiększone do ogromnej skali, zdolne do przechowywania dwieście czterdzieści tysięcy ludzi. Podczas wiecu partyjnego w 1934 roku na terenie parady Speer otoczył teren stu trzydziestoma reflektorami przeciwlotniczymi. Stworzyło to efekt „katedry światła” (która nawiązywała do kolumn) lub, jak to określił brytyjski ambasador Sir Neville Henderson, „katedry z lodu”. Speer opisał to później jako swoje największe dzieło.

Norymberga miała być także miejscem budowy wielu innych oficjalnych nazistowskich budynków, z których większość nigdy nie powstała; na przykład Stadion Niemiecki miał pomieścić kolejne czterysta tysięcy widzów jako miejsce Igrzysk Aryjskich, proponowanego zamiennika Igrzysk Olimpijskich. Podczas planowania tych budowli Speer wymyślił teorię „wartości ruiny”. Zgodnie z tą teorią, entuzjastycznie popieraną przez Hitlera, wszystkie nowe budynki miały być budowane w taki sposób, aby tysiące lat w przyszłości pozostawiały po sobie estetyczne ruiny. Takie ruiny miałyby być świadectwem wielkości Trzeciej Rzeszy, tak jak ruiny starożytnych Greków czy Rzymian były symbolami wielkości ich cywilizacji. W praktyce teoria ta przejawiała się w jego wyraźnych preferencjach dla monumentalnych konstrukcji kamiennych, zamiast stosowania ram stalowych i żelbetu.

W 1937 roku Speer zaprojektował Pawilon Niemiecki na Międzynarodową Wystawę w Paryżu w 1937 roku. Praca Speera znajdowała się naprzeciwko pawilonu radzieckiego i miała reprezentować masową obronę przed naporem komunizmu. Oba pawilony otrzymały złote medale za swoje projekty.

Speer został również skierowany do opracowania planów przebudowy Berlina, który miał stać się stolicą „Wielkich Niemiec”-Welthauptstadt Germania. Pierwszym krokiem w tych planach był Stadion Olimpijski na Letnie Igrzyska Olimpijskie w 1936 roku, zaprojektowany przez Wernera Marcha. Speer zaprojektował również nową Kancelarię Rzeszy, w której znajdowała się ogromna sala, dwukrotnie dłuższa od Sali Lustrzanej w Pałacu Wersalskim. Hitler chciał, aby Speer zbudował trzecią, jeszcze większą Kancelarię, ale nigdy nie została ona rozpoczęta. Drugi Urząd Kanclerski został uszkodzony podczas bitwy o Berlin w 1945 roku i ostatecznie zburzony przez radzieckich okupantów po wojnie.

Prawie żaden z pozostałych budynków planowanych dla Berlina nigdy nie został zbudowany. Berlin miał zostać zreorganizowany wzdłuż centralnej alei o długości trzech mil (pięciu kilometrów). Na jej północnym krańcu Speer planował wybudować Volkshalle – ogromny budynek z kopułą, wzorowany na Bazylice św. Piotra w Rzymie. Kopuła budynku byłaby niepraktycznie wielka; miałaby ponad siedemset stóp (ponad dwieście metrów) wysokości i osiemset stóp (trzysta metrów) średnicy, czyli siedemnaście razy więcej niż kopuła Bazyliki św. Na południowym końcu alei znajdowałby się łuk wzorowany na Łuku Triumfalnym w Paryżu, ale znów znacznie większy; miałby prawie czterysta stóp (120 m) wysokości, a Łuk Triumfalny zmieściłby się w jego otworze. Wybuch II wojny światowej, w 1939 roku, doprowadził do porzucenia tych planów.

Część ziemi pod bulwar miała zostać znaleziona poprzez budowę dwóch głównych stacji kolejowych, jednej na północ i jednej na południe od bulwaru. W ten sposób zwolniono by wiele torów znajdujących się pomiędzy nimi. Jednakże, według Speera w The Spandau Diaries, 80,000 budynków musiałoby zostać zniszczonych, aby zrealizować jego plany.

Pomimo, że oś północ-południe nie została ukończona, oś wschód-zachód, skupiona wokół Bramy Brandenburskiej, została ukończona i pozostaje w Berlinie do dziś. Chociaż żaden z budynków zaprojektowanych przez Speera w czasach nazizmu nie stoi do dziś w Berlinie, niektóre latarnie nadal stoją.

Podobno Speer był odpowiedzialny za przymusowe eksmisje Żydów z ich domów, aby zrobić miejsce dla swoich wielkich planów, i za ponowne zamieszkanie tylko Aryjczyków, których dotyczyły te prace. Zarzuty te są jednak kwestionowane. Speer został również wymieniony jako obecny na konferencji w Posen w 1943 roku, czemu później zaprzeczył, twierdząc, że w rzeczywistości opuścił ją wcześniej.

Speer miał rywala w dziedzinie architektury: Hermanna Gieslera, którego Hitler również faworyzował. Dochodziło między nimi do częstych starć w kwestiach architektonicznych i bliskości z Hitlerem.

Minister Uzbrojenia

Hitler był zawsze zdecydowanym zwolennikiem Speera, częściowo z powodu własnych sfrustrowanych wizji artystycznych i architektonicznych Hitlera. Pomiędzy Hitlerem a ambitnym młodym architektem już na początku ich zawodowej współpracy wytworzyło się silne pokrewieństwo. Dla Speera służba w charakterze architekta głowy państwa niemieckiego i otrzymanie wirtualnej carte blanche co do wydatków stanowiły ogromną szansę. Dla Hitlera Speer wydawał się zdolny do przełożenia wielkich wizji Hitlera na konkretne projekty, które wyrażały to, co Hitler uważał za zasady narodowego socjalizmu.

Po tym, jak minister uzbrojenia i produkcji wojennej Fritz Todt zginął w katastrofie lotniczej w 1942 roku, Hitler wyznaczył Speera na jego następcę na wszystkich stanowiskach. Uważa się, że o awansie Speera zadecydowała sympatia Hitlera do Speera, a także skuteczność architekta i unikanie partyjnych sporów. W swojej autobiografii Speer wspomina, że na wieść o śmierci Todta żądny władzy, ale leniwy Hermann Göring przybiegł do kwatery głównej Hitlera z nadzieją na przejęcie stanowiska. Zamiast tego Hitler przedstawił Göringowi fait accompli w postaci nominacji Speera.

Stojąc w obliczu nowej odpowiedzialności, Speer starał się postawić niemiecką gospodarkę na stopie wojennej porównywalnej z gospodarką krajów alianckich, ale nieustannie utrudniała mu to polityka partyjna i brak współpracy ze strony nazistowskiej hierarchii. Mimo to, dzięki powolnej centralizacji prawie całej kontroli nad przemysłem i przełamaniu gęstej biurokracji, udało mu się w ciągu dwóch i pół roku czterokrotnie zwiększyć produkcję wojenną, która osiągnęła swój szczyt w 1944 roku, w szczytowym okresie alianckiej kampanii bombardowań strategicznych. Kolejną wielką przeszkodą na jego drodze była nazistowska polityka wykluczania kobiet z pracy w fabrykach, co stanowiło poważną przeszkodę w produkcji wojennej i problem, którego nie doświadczali wrogowie Niemiec, wykorzystujący żeńską siłę roboczą. Aby wypełnić tę lukę, Speer intensywnie korzystał z pracy cudzoziemców i robotników przymusowych, głównie z różnego rodzaju więźniów w Trzeciej Rzeszy.

Speer był uważany za jednego z bardziej „racjonalnych” członków nazistowskiej hierarchii, w przeciwieństwie do Hitlera, Göringa, Goebbelsa i Himmlera. Nazwisko Speera znalazło się na liście członków rządu po śmierci Hitlera, którą zaplanowali spiskowcy stojący za spiskiem z 20 lipca 1944 r., mającym na celu zabicie Hitlera. Na liście widniał jednak znak zapytania i adnotacja „jeśli to możliwe” przy jego nazwisku, co Speer przypisuje sobie za uratowanie życia przed rozległymi czystkami, które nastąpiły po niepowodzeniu planu. Według jego własnych relacji Speer rozważał dokonanie zamachu na Hitlera w 1945 roku poprzez wypuszczenie trującego gazu do otworu wlotowego powietrza w Führerbunkrze, ale plan ten, taki jaki był, został z wielu powodów udaremniony. Niezależne dowody na to są skąpe. Niektórzy uważają, że ujawnienie przez Speera tego planu podczas procesu norymberskiego miało decydujące znaczenie dla uniknięcia kary śmierci, na którą nalegali Sowieci.

13 stycznia Speer wygłosił prezentację dla dowódców korpusów wojskowych w obozie pod Berlinem. Według Speera alianckie bombardowania nie były największym problemem dla niemieckiego przemysłu. Podkreślił, że tylko w grudniu 1944 roku niemiecki przemysł wyprodukował 218 000 karabinów, prawie dwukrotnie więcej niż wynosiła miesięczna średnia z 1941 roku. Produkcja broni automatycznej wzrosła czterokrotnie, a produkcja czołgów prawie pięciokrotnie. Ponadto wyprodukowane czołgi były znacznie cięższe.

Speer mówił przez ponad czterdzieści minut wyliczając statystyki produkcji. Problemem niemieckiego przemysłu, według Speera, był brak paliwa w Niemczech. Speer nie wspomniał dowódcom korpusów o braku amunicji czy rosnącym uzależnieniu od pracy niewolniczej.

Hitler nadal uważał Speera za godnego zaufania, choć zaufanie to osłabło pod koniec wojny, gdy Speer, przy znacznym ryzyku, prowadził potajemnie kampanię mającą na celu zapobieżenie wprowadzeniu w życie dekretu Nerona Hitlera. Dekret Nerona został wydany 19 marca i promował politykę spalonej ziemi zarówno na niemieckiej ziemi, jak i na terytoriach okupowanych. Speer współpracował z generałem Gotthardem Heinrici, którego oddziały walczące na wschodzie wycofały się do linii amerykańskich i tam się poddały, zamiast wykonać rozkazy Hitlera, co byłoby samobójczą próbą powstrzymania Sowietów z Berlina.

Speer nawet wyznał Hitlerowi na krótko przed samobójstwem dyktatora, że nie posłuchał, a nawet aktywnie utrudniał dekret Hitlera o „spalonej ziemi”. Według autobiografii Speera, Speer odwiedził bunkier Führerbunker pod koniec wojny i delikatnie, ale dosadnie powiedział Hitlerowi, że wojna jest przegrana i wyraził swój sprzeciw wobec systematycznego niszczenia Niemiec, potwierdzając jednocześnie swoje przywiązanie i wiarę w Hitlera. Rozmowa ta, jak się mówi, doprowadziła Hitlera do łez. W dniu 23 kwietnia Speer opuścił Führerbunker. Będąc w niełasce, 29 kwietnia Speer został wykluczony z nowego gabinetu, który Hitler przedstawił w swoim ostatnim testamencie politycznym. Zgodnie z tym dokumentem Speera miał zastąpić jego podwładny Karl-Otto Saur.

Po wojnie

Procesy norymberskie

Tuż po wojnie niewiele wskazywało na to, że Speer zostanie oskarżony o zbrodnie wojenne. Speer podróżował bez ochrony i przez tygodnie otwarcie uczestniczył w tzw. rządzie flensburskim, w obecności alianckich oficerów. Na życzenie wygłosił serię cieszących się dużą frekwencją wykładów dla urzędników alianckich władz okupacyjnych na różne tematy, w tym na temat błędów popełnionych przez nazistowski rząd w przemyśle i gospodarce (choć nigdy nie mówił o pracy niewolniczej) oraz skuteczności alianckich kampanii bombardowań strategicznych. Niektórzy dziennikarze i widzowie oczekiwali nawet, że Speer zostanie wyznaczony przez okupanta do pomocy w odbudowie gospodarki Niemiec. Zabrano go do Wersalu, do ówczesnej kwatery głównej generała Dwighta D. Eisenhowera. Jednak wszelkie takie spekulacje skończyły się, gdy został aresztowany i wysłany do Norymbergi na proces.

Na procesie norymberskim Speer był jednym z niewielu urzędników, którzy wyrazili skruchę. Skazano go na 20 lat więzienia, z których większość odsiedział w więzieniu Spandau w Berlinie Zachodnim, głównie za wykorzystywanie pracy niewolniczej.

Według wywiadów przeprowadzonych po uwięzieniu, a także wspomnień, Speer przyjął postawę „niewidzenia zła” wobec okrucieństw nazistów. Na przykład za pośrednictwem swojego przyjaciela Karla Hanke dowiedział się o bliżej nieokreślonych niepokojących wydarzeniach w Auschwitz. Następnie celowo unikał wizyt w obozie i prób uzyskania bliższych informacji na temat tego, co się tam działo. W swojej autobiografii twierdzi, że nie miał bezpośredniego udziału ani wiedzy o Holokauście, choć przyznaje, że był ślepy na jego istnienie i ma z tego powodu wyrzuty sumienia. Z pewnością wiedział przynajmniej o ciężkich warunkach pracy niewolniczej i niektórzy krytycy uważają, że jego książki bagatelizują jego rolę w okrucieństwach epoki. Nowo ujawnione dokumenty sugerują, że Speer wiedział o wiele więcej o okrucieństwach niż mówił, ale twarde dowody na to pozostają bardzo cienkie.

Przyznanie się Speera do winy było zniuansowane. Przyznaje się do winy jako wysoki urzędnik zbrodniczego rządu, bez przyznawania się do winy za jakiekolwiek zbrodnie popełnione przez siebie. Jego samoopisane zbrodnie wydają się być bardziej aktami zaniechania, włączając w to zaniechanie dochodzenia w sprawie Holokaustu i zaniechanie rzucenia wyzwania Hitlerowi. Przedstawia się jako niepolityczny technokrata. Jednak The Guardian opublikował szczegóły, że list napisany w 1971 roku do Hélène Jeanty, wdowy po belgijskim przywódcy ruchu oporu, ujawnia, że Speer faktycznie wiedział o planach Himmlera dotyczących eksterminacji wszystkich Żydów, pomimo wcześniejszych twierdzeń Speera, że przedwcześnie opuścił przemówienie Himmlera w Posen. W liście pisze: „Nie ma wątpliwości – byłem obecny, gdy 6 października 1943 r. Himmler ogłosił, że wszyscy Żydzi zostaną zabici.”

Jeden problem z oceną współudziału Speera w Holokauście wynika z jego statusu w powojennych Niemczech; stał się on symbolem ludzi, którzy byli związani z reżimem nazistowskim, ale nie mieli (lub twierdzili, że nie mają) żadnego udziału w okrucieństwach reżimu. Nawet dziś niemieccy historycy, tacy jak Joachim Fest, mają o nim wysokie mniemanie, podczas gdy wielu historyków spoza Niemiec ma o nim niższe mniemanie. Jak zauważył reżyser filmowy Heinrich Breloer:

rynek dla ludzi, którzy mówili: „Uwierzcie mi, nie wiedziałem nic o… Wystarczy spojrzeć na przyjaciela Führera, on też o tym nie wiedział.”

Więzienie

Podczas pobytu w więzieniu Speer skrupulatnie dokumentował swoje przeżycia w tajnym dzienniku więziennym, który został później wydany jako Spandau: The Secret Diaries. Opisał swój czas w więzieniu jako składający się głównie z nużącej i pedantycznie narzuconej codziennej rutyny; nieustannej drobnej osobistej rywalizacji pomiędzy siedmioma więźniami; wszechobecnej i rozdętej więziennej biurokracji; oraz, jako że trzech więźniów zostało zwolnionych wcześniej z powodu złego stanu zdrowia, wielu złudnych nadziei na jego własne wcześniejsze zwolnienie. Speer i większość więźniów nawiązali tajną łączność ze światem zewnętrznym poprzez przychylny personel więzienny. Speer w pełni to wykorzystał, między innymi pisząc niezliczoną ilość listów do rodziny (które zgodnie z oficjalnymi przepisami były ograniczone do jednej wychodzącej strony miesięcznie), a nawet zlecając wydawanie w jego imieniu pieniędzy ze specjalnego konta bankowego na różne pożyteczne cele.

Speer, jak relacjonuje w swoim dzienniku, celowo starał się wykorzystać swój czas tak produktywnie, jak to tylko możliwe. W pierwszej dekadzie napisał pierwszy szkic swoich wspomnień. Uważał to za swój „obowiązek” wobec historii i swojego narodu jako jedyny żyjący członek wewnętrznego kręgu Hitlera, dysponujący wiedzą i obiektywizmem, którego nikt inny nie posiadał. Ponieważ dyrektorzy więzień zabronili pisania pamiętnika i rejestrowali każdą kartkę papieru wręczaną więźniom, większość swojego pamiętnika napisał potajemnie na papierze toaletowym, opakowaniach po tytoniu i innych materiałach, które wpadły mu w ręce, a następnie systematycznie przemycał te kartki.

Przez cały czas Speer poświęcał wiele energii i czasu na czytanie książek z więziennej biblioteki, zorganizowanej przez współwięźnia i byłego wielkiego admirała Ericha Raedera. Więźniowie mogli również otrzymywać książki z miejscowej filii biblioteki berlińskiej, a później z biblioteki centralnej. Speer był, bardziej niż inni, zagorzałym czytelnikiem i tylko w ciągu pierwszych trzech lat przeczytał ponad 500 książek. Jego gusty sięgały od dramatu greckiego, poprzez słynne sztuki teatralne, aż po książki i czasopisma architektoniczne, z których częściowo czerpał informacje do książki, którą zamierzał napisać na temat historii i funkcji okien w architekturze.

Później Speer zajął się ogrodem więziennym dla przyjemności i pracy. Do tej pory ogród był podzielony na małe, osobiste działki dla każdego więźnia, a produkty z ogrodu były wykorzystywane w więziennej kuchni. Kiedy przepisy w tym zakresie zaczęły ulegać złagodzeniu, Speerowi pozwolono na budowę ambitnego ogrodu, z wijącą się ścieżką, ogrodem skalnym i szeroką gamą kwiatów. Ogród był nawet, żartobliwie, skoncentrowany wokół „osi północ-południe”, która miała być głównym elementem wystroju nowego Berlina Speera i Hitlera. Speer rozpoczął wtedy „pieszą wycieczkę po świecie”, zamawiając w miejscowej bibliotece książki o geografii i podróżach oraz przemierzając okrążenia w więziennym ogrodzie, wizualizując swoją podróż. Skrupulatnie obliczając każdy przebyty metr, rozpoczął w północnych Niemczech, przeszedł przez Bałkany, Persję, Indie i Syberię, następnie przekroczył Cieśninę Beringa i kontynuował na południe, ostatecznie kończąc wyrok w środkowym Meksyku.

Podczas uwięzienia Speera, jego norymberski obrońca, dr Hans Flachsner, pozostał jako jego adwokat. Jego główną pracą w tym czasie było przeciąganie postępowania de-nazyfikacyjnego przeciwko Speerowi. Speera nie można było wprawdzie dalej więzić, ale można było skonfiskować majątek, z którego w tym czasie utrzymywała się jego rodzina. Postępowanie zostało ostatecznie zakończone przez burmistrza Berlina Zachodniego i przyszłego kanclerza Willy’ego Brandta. Flachsner towarzyszył Margarete Speer do Spandau, aby powitać Speera po jego uwolnieniu.

Uwolnienie i późniejsze życie

Uwolnienie Speera z więzienia w 1966 roku było wydarzeniem medialnym na skalę światową. Porzucił plany powrotu do architektury (dwaj proponowani partnerzy zmarli na krótko przed jego uwolnieniem), a następnie zrewidował i opublikował dwie książki autobiograficzne oparte na zapiskach z dziennika, które sporządził w więzieniu, a także trzecią o SS, która została gorzej przyjęta. Jego książki, przede wszystkim Inside the Third Reich (Wewnątrz Trzeciej Rzeszy) i The Spandau Diaries (Dzienniki ze Spandau), stanowią wyjątkowe i osobiste spojrzenie na osobowości epoki nazizmu i stały się bardzo cenione przez historyków. W tworzeniu tych dzieł pomagali Speerowi Joachim Fest i Wolf-Jobst Siedler z wydawnictwa Ullstein. Speer zmarł na wylew krwi do mózgu w Londynie 1 września 1981 roku, dokładnie 42 lata po napaści Niemiec na Polskę.

Córka Speera, Hilde Schramm, została znaną lewicową parlamentarzystką. Najstarszy syn Speera, Albert, stał się odnoszącym sukcesy architektem. Arnold Speer, drugi najmłodszy syn Speera, urodzony w 1940 roku, został lekarzem środowiskowym.

Notatki

• Beevor, Antony. Berlin: The Downfall 1945. Penguin Books, 2002. ISBN 0-670-88695-5.
• Fest, Joachim, Ewald Osers (przeł.), and Alexandra Dring. Speer: The Final Verdic. Harcourt, 2002. ISBN 0151005567.
• Schmidt, Matthias. Albert Speer: The End of a Myth. St Martins Press, 1984. ISBN 031201709X.
• Sereny, Gitta. Albert Speer: Jego bitwa z prawdą. Knopf, 1995. ISBN 0394529154.
• Speer, Albert. Inside the Third Reich. New York: Macmillan 1970. ISBN 0684829495.
• Speer, Albert. Spandau: The Secret Diaries. New York: Macmillan 1976. ISBN 0026995018.
• Speer, Albert. Infiltracja: How Heinrich Himmler Schemed to Build an SS Industrial Empire. Macmillan, 1981. ISBN 0026128004.
• Speer, Albert. Architektur. Arbeiten 1933-1942. Propyläen, 1995. ISBN 3549054467.
• Van der Vat, Dan. The Good Nazi: The Life and Lies of Albert Speer. George Weidenfeld & Nicolson, 1997. ISBN 0297817213.

Gabinet Schwerin von Krosigk – od 2 maja 1945 do 23 maja 1945

Hrabia Schwerin von Krosigk (główny minister, niezależny) – Wilhelm Stuckart (NSDAP) – Albert Speer (NSDAP) – Franz Seldte (NSDAP) – Otto Georg Thierack (NSDAP) – Wielki Admirał Dönitz (niezależny) (jako minister wojny Rzeszy) – Julius Heinrich Dorpmüller (NSDAP) – Herbert Backe (NSDAP)

Ostatni lokatorzy Führerbunker według daty wyjazdu

Kwiecień 22

Karl Gebhardt – Julius Schaub – Christa Schröder – Johanna Wolf

23 kwietnia

Theodor Morell – Albert Speer – Joachim von Ribbentrop

.

Kwiecień 24

Walter Frentz

Kwiecień 28

Robert Ritter von Greim – Hanna Reitsch

Kwiecień 29

Heinrich Müller – Bernd von Freytag-.Loringhoven – Gerhardt Boldt – Rudolf Weiss

30 kwietnia

Nicolaus von Below

1 maja

Erich Kempka – Traudl Junge – Gerda Christian – Constanze Manziarly – Else Krüger – Otto Günsche – Johann Rattenhuber – Werner Naumann – Wilhelm Mohnke – Hans-…Erich Voss – Ludwig Stumpfegger – Martin Bormann – Artur Axmann – Walther Hewel – Günther Schwägermann – Armin D. Lehmann

2 maja

Rochus Misch – Helmuth Weidling – Hans Refior – Theodor von Dufving – Siegfried Knappe

Data niepewna

Wilhelm Zander. – Heinz Lorenz – Heinz Linge – Hans Baur

Ciągle obecny 2 maja

Erna Flegel – Werner Haase – Johannes Hentschel

Popełnił samobójstwo

Ernst-.Robert Grawitz – Adolf i Eva Hitler – Joseph i Magda Goebbels – Wilhelm Burgdorf – Hans Krebs – Peter Högl

Zabity

Hermann Fegelein – dzieci Goebbelsa

.

.