Why it’s time to stop worrying about the decline of the English language

De 21e eeuw lijkt ons te confronteren met een steeds langer wordende lijst van gevaren: klimaatcrisis, financiële ineenstorting, cyberaanvallen. Moeten we een voorraad ingeblikt voedsel aanleggen voor het geval de pinautomaten dichtvallen? Een heleboel flessen water kopen? Medicijnen op recept hamsteren? Het vooruitzicht dat alles wat het moderne leven mogelijk maakt, ons wordt afgenomen, is beangstigend. We zouden worden teruggeworpen in de Middeleeuwen, maar zonder de vaardigheden om het hoofd te bieden.

Nou stel je voor dat iets nog fundamenteler dan elektriciteit of geld in gevaar is: een instrument dat we hebben vertrouwd op sinds de dageraad van de menselijke geschiedenis, waardoor de fundamenten van de beschaving te worden gelegd. Ik heb het over ons vermogen om te communiceren – onze gedachten onder woorden te brengen, en die woorden te gebruiken om banden te smeden, vitale informatie te verstrekken, van onze fouten te leren en voort te bouwen op het werk van anderen.

De doemdenkers geven toe dat het enige tijd kan duren – jaren, of zelfs decennia – voordat deze apocalyps zich ontvouwt. Maar de richting van de reis is duidelijk. Zoals de zaken er nu voor staan, is het aan een paar heldhaftige individuen overgelaten om hun stem te verheffen en te waarschuwen voor de gevaren van niets doen om deze dreiging af te wenden. “Er is een zorgwekkende tendens dat volwassenen de taal van tieners imiteren. Ze gebruiken slangwoorden en negeren de grammatica,” vertelde Marie Clair, van de Plain English Campaign, aan de Daily Mail. “Hun taalgebruik gaat achteruit. Ze leggen de lat steeds lager. Onze taal vliegt alle kanten op, zonder het anker van een solide basis.”

The Queen’s English Society, een Britse organisatie, strijdt al lang om deze achteruitgang te voorkomen. Hoewel zij erop wijst dat zij niet gelooft dat de taal onveranderd behouden kan blijven, vreest zij dat de communicatie veel minder effectief dreigt te worden. “Sommige veranderingen zouden volstrekt onaanvaardbaar zijn, omdat ze verwarring zouden veroorzaken en de taal nuances van betekenis zou verliezen,” zegt het genootschap op zijn website.

Met een verminderde uitdrukkingscapaciteit lijkt het waarschijnlijk dat onderzoek, innovatie en de kwaliteit van het publieke discours eronder zouden lijden. De columnist Douglas Rushkoff verwoordde het als volgt in een opiniestuk in de New York Times in 2013: “Zonder grammatica verliezen we de overeengekomen normen over wat wat betekent. We verliezen het vermogen om te communiceren wanneer respondenten niet in dezelfde ruimte zijn en met elkaar spreken. Zonder grammatica verliezen we de precisie die nodig is om effectief en doelgericht te schrijven.”

Tegelijkertijd leiden onze luiheid en onnauwkeurigheid tot een onnodige opgeblazenheid van de taal – “taalobesitas”, zoals de Britse omroeper John Humphrys het heeft omschreven. Dit is, zei hij, “het gevolg van het voeden met junk woorden. Tautologie is het equivalent van patat met rijst. We praten over toekomstplannen en voorbije geschiedenis; over levende overlevenden en veilige toevluchtsoorden. Kinderen hebben driftbuien en politici kondigen ‘nieuwe initiatieven’ aan.”

Het is beangstigend te bedenken waar dit allemaal toe kan leiden. Als het nu al zo slecht gaat met het Engels, hoe zal het er dan over een generatie uitzien? We moeten zeker handelen voordat het te laat is.

Maar er is iets verbijsterends aan beweringen als deze. Door hun aard impliceren ze dat we in het verleden slimmer en nauwkeuriger waren. Zo’n 70 jaar geleden kenden de mensen hun grammatica en wisten ze hoe ze duidelijk moesten praten. En, als we de logica volgen, waren ze ook beter in organiseren, dingen uitzoeken en dingen laten werken.

John Humphrys werd geboren in 1943. Sindsdien is de Engelssprekende wereld welvarender geworden, beter opgeleid en efficiënter bestuurd, ondanks een toename van de bevolking. De meeste democratische vrijheden zijn behouden gebleven en de intellectuele prestaties zijn toegenomen.

Linguïstische achteruitgang is het culturele equivalent van de jongen die wolf riep, behalve dat de wolf nooit opduikt. Misschien is dit de reden waarom, hoewel het idee dat de taal naar de knoppen gaat wijdverbreid is, er niet veel is gedaan om het af te zwakken: het is een krachtige intuïtie, maar het bewijs van de effecten ervan is gewoon nooit geleverd. Dat komt omdat het onwetenschappelijke onzin is.

Er bestaat niet zoiets als taalkundige achteruitgang, voor zover het de uitdrukkingscapaciteit van het gesproken of geschreven woord betreft. Wij behoeven niet bang te zijn voor een breuk in de communicatie. Onze taal zal altijd even soepel en verfijnd blijven als zij tot nu toe is geweest. Degenen die waarschuwen voor de achteruitgang van het Engels hebben niets geleerd over de geschiedenis van de taal, en begrijpen de aard van hun eigen klachten niet – die zijn niet meer dan uitingen van voorkeur voor de manier van doen waaraan zij gewend zijn geraakt. De erosie van de taal tot het punt dat “we uiteindelijk ongetwijfeld zullen communiceren met een reeks grunts” (Humphrys weer) zal niet, kan niet, gebeuren. Het duidelijkste bewijs hiervoor is dat er al heel lang gewaarschuwd wordt voor de achteruitgang van het Engels.

In 1785, een paar jaar nadat het eerste deel van Edward Gibbon’s The History of the Decline and Fall of the Roman Empire was gepubliceerd, was de toestand zo slecht dat de dichter en filosoof James Beattie verklaarde: “Onze taal (ik bedoel het Engels) degenereert zeer snel.” Zo’n 70 jaar daarvoor had Jonathan Swift een soortgelijke waarschuwing uitgesproken. In een brief aan Robert, Graaf van Oxford, klaagde hij: “Vanaf de Burgeroorlog tot op dit moment ben ik geneigd te betwijfelen of de Corrupties in onze taal niet minstens even groot zijn geweest als de Verfijningen ervan… de meeste boeken die we tegenwoordig zien, staan vol van die Vermengingen en Afkortingen. De voorbeelden van dit misbruik zijn ontelbaar: Wat denkt Uwe Lordship van de woorden, Drudg’d, Disturb’d, Rebuk’t, Fledg’d, en duizend andere, overal tegen te komen in zowel Proza als Vers?”

Swift zou vermoedelijk gedacht hebben dat The History of the Decline and Fall, tegenwoordig vereerd als een meesterwerk, een beetje een rommeltje was. Hij wist wanneer de gouden eeuw van het Engels was: “The Period where the English Tongue received most Improvement, I take to commence with the beginning of Queen Elizabeth’s Reign, and to conclude with the Great Rebellion in Forty Two.”

Maar het probleem is dat schrijvers in die tijd ook het gevoel hadden dat ze een gedegradeerde, haperende taal spraken. In The Arte of English Poesie, gepubliceerd in 1589, maakte de criticus George Puttenham zich druk over de import van nieuwe, vreemde woorden – “vreemde termen uit andere talen … en veel donkere woorden en niet gebruikelijk noch goed klinkend, hoewel ze dagelijks aan het hof worden gesproken.” Dat was halverwege Swift’s gouden eeuw. Vlak daarvoor, in de regering van Elizabeth’s zuster, Mary, schreef de Cambridge professor John Cheke bezorgd dat “Onze eigen tong schoon en zuiver geschreven moest worden, onvermengd en onvermengd met het lenen van andere tongen.”

Deze zorg voor zuiverheid – en de noodzaak om stelling te nemen tegen een opkomende vloed van corruptie – gaat nog verder terug. In de 14e eeuw klaagde Ranulf Higden over de toestand waarin het Engels verkeerde. Zijn woorden, geciteerd in David Crystal’s The Stories of English, werden uit het Latijn vertaald door een bijna-tijdgenoot, John Trevisa: “Door vermenging en vermenging, eerst met Denen en daarna met Noormannen, is bij velen de taal van het land aangetast, en sommigen gebruiken vreemde onuitsprekelijke taal, gebabbel, gesnauw, en hard tandengeknars.”

Dat zijn vijf schrijvers, verspreid over een periode van 400 jaar, die allemaal klagen over dezelfde uitholling van de normen. En toch omvat die periode ook enkele van de grootste werken uit de Engelse literatuur.

Het is de moeite waard hier even te pauzeren om Trevisa’s vertaling nader te bekijken, want de zin die ik heb weergegeven is een versie in modern Engels. Het origineel is als volgt: “By commyxstion and mellyng furst wiþ danes and afterward wiþ Normans in menye þe contray longage ys apeyred, and som vseþ strange wlaffyng, chyteryng, harrying and garryng, grisbittyng.”

Voor degenen die zich zorgen maken over taalverslechtering, kan het juiste gebruik het best worden geïllustreerd door de spraak en schrijfwijze van een generatie of zo voor de hunne. De logische conclusie is dat de generatie of twee daarvoor nog beter zou zijn, de generatie daarvoor zelfs nog beter. Bijgevolg zouden we Trevisa’s taal veel verfijnder, correcter, duidelijker en doeltreffender moeten vinden. Het probleem is, dat we het niet eens kunnen lezen.

Handjeklap over normen is niet beperkt tot het Engels. Het lot van elke taal in de wereld is door haar sprekers wel eens betreurd. In de 13e eeuw beschreef de Arabische lexicograaf Ibn Manzur zichzelf als een taalkundige Noach – hij bracht woorden in een beschermende ark, zodat ze de aanval van luiheid zouden overleven. Elias Muhanna, een professor in vergelijkende literatuur, beschrijft een van Manzur’s hedendaagse tegenhangers: “Fi’l Amr, een groep die opkomt voor de taal, is een campagne begonnen om mensen bewust te maken van de kritieke toestand van het Arabisch door het naspelen van misdaadscènes in Beiroet met ‘vermoorde’ Arabische letters, omgeven door geel politielint met de tekst: Vermoord je taal niet.”

De taalkundige Rudi Keller geeft vergelijkbare voorbeelden uit Duitsland. “Er gaat nauwelijks een week voorbij”, schrijft hij, “waarin een lezer van de Frankfurter Allgemeine Zeitung niet een brief aan de redactie schrijft waarin hij zijn angst uitspreekt voor de toekomst van de Duitse taal.” Zoals Keller het stelt: “Al meer dan 2000 jaar wordt er in de literatuur geklaagd over de teloorgang van de respectieve talen, maar nog niemand heeft een voorbeeld kunnen noemen van een ‘vergane taal’.” Hij heeft een punt.

De harde waarheid is dat het Engels, net als alle andere talen, voortdurend in ontwikkeling is. Het is de snelheid van de verandering, binnen ons eigen korte leven, die de illusie van verval creëert. Omdat verandering vaak generatiegebonden is, erkennen oudere sprekers dat de normen waarmee ze zijn opgegroeid wegvallen, vervangen door nieuwe normen die ze niet zo gemakkelijk gebruiken. Dit cognitieve probleem voelt niet goed, en de slechte gevoelens worden vertaald in kritiek en geklaag. We hebben de neiging om intellectuele rechtvaardigingen te vinden voor onze persoonlijke voorkeuren, wat ook de motivatie daarvan is. Als we honderden jaren zouden leven, zouden we in staat zijn het grotere plaatje te zien. Want als je uitzoomt, zie je dat taalverandering niet alleen een kwestie van slordigheid is: het gebeurt op elk niveau, van het oppervlakkige tot het structurele.

Elke taal wordt in de loop der eeuwen ingrijpend geherconfigureerd, zozeer zelfs dat zij totaal onherkenbaar wordt. Maar net als bij complexe systemen in de natuur is er vaak sprake van een soort homeostase: vereenvoudiging op één gebied kan leiden tot grotere complexiteit op een ander gebied. Wat hetzelfde blijft, is het uitdrukkingsvermogen van de taal. Je kunt altijd zeggen wat er gezegd moet worden.

Vaak zijn deze veranderingen onverwacht en onthullend. Ze werpen licht op de werking van onze geest, onze mond en onze cultuur. Een veel voorkomende motor van taalkundige verandering is een proces dat heranalyse wordt genoemd. Dit kan gebeuren wanneer een taal voor het eerst wordt geleerd, wanneer baby’s beginnen te praten en wat ze horen net iets anders interpreteren dan hun ouders. In abstracto klinkt het ingewikkeld, maar in feite is het eenvoudig: wanneer een woord of zin een structurele dubbelzinnigheid heeft, kan wat we horen een geval van A zijn, maar het kan ook een geval van B zijn. Jarenlang heeft A de overhand gehad, maar plotseling wordt B opgepikt – en veranderingen vloeien voort uit dat nieuwe begrip.

Neem de woorden adder, schort en scheidsrechter. Zij waren oorspronkelijk “nadder”, “napron” en “numpire”. Numpire was ontleend aan het Franse non per – “niet gelijk” – en beschreef iemand die besliste over tie-breaks in wedstrijden. Aangezien numpire en die andere woorden zelfstandige naamwoorden waren, kwamen ze vaak voor naast een onbepaald lidwoord – a of an – of het bezittelijk voornaamwoord van de eerste persoon, mijn. Zinnen als “een numpire” en “mijn napron” kwamen betrekkelijk vaak voor, en op een gegeven moment – misschien op het raakvlak tussen twee generaties – ging men de eerste letter beschouwen als deel van het voorafgaande woord. Voorwaarde voor de heranalyse is dat de communicatie niet ernstig wordt belemmerd: de herinterpretatie vindt plaats op het niveau van de onderliggende structuur. Een jongere zou kunnen zeggen “waar is mijn schort?” en begrepen worden, maar zou vervolgens zinnen produceren als “haar schort” in plaats van “haar napron”, wat oudere mensen vermoedelijk als idioot beschouwden.

Een andere vorm die taalkundige verandering vaak aanneemt is grammaticalisatie: een proces waarin een gewone uitdrukking wordt ontdaan van zijn zelfstandige betekenis en wordt omgevormd tot een woord met een uitsluitend grammaticale functie. Een voorbeeld hiervan is het werkwoord “gaan”, wanneer dit gebruikt wordt voor een handeling in de nabije toekomst of een voornemen. Er is een aanwijzing voor de speciale status ervan in de manier waarop we het zijn gaan zeggen. Wij erven allemaal een evolutionair verstandige neiging om slechts de minimale inspanning te leveren die nodig is om een taak te voltooien. Daarom hoeft een woord, als het eenmaal een grammaticale markering is geworden, niet meer volledig te worden ingevuld, in plaats van iets dat een concrete betekenis draagt. Het wordt fonetisch gereduceerd – of, zoals sommigen het zouden noemen, lui uitgesproken. Daarom wordt “Ik ga naar” “Ik ga”, of zelfs, in sommige dialecten, “Imma”. Maar deze verandering in uitspraak is alleen duidelijk wanneer “gaan naar” grammaticaal is, niet wanneer het een werkwoord is dat een echte beweging beschrijft. Daarom kun je zeggen “Ik ga geschiedenis studeren” maar niet “Ik ga naar de winkel”. In de eerste zin is het enige wat “ik ga naar”/”ik ga” je vertelt is dat de actie (geschiedenis studeren) iets is wat je van plan bent te doen. In de tweede zin is hetzelfde werkwoord niet alleen een markering van de bedoeling, maar geeft het ook beweging aan. Je kunt het dus niet verwisselen met een andere tijd (“I will study history” v “I will the shops”).

“Will”, de standaard toekomende tijd in het Engels, heeft zijn eigen geschiedenis van grammaticalisatie. Ooit duidde het op verlangen en intentie. “I will’ betekende ‘ik wil’. We kunnen deze oorspronkelijke Engelse betekenis nog steeds ontdekken in zinnen als “If you will” (als je wilt/verlangt). Aangezien verlangens hoop voor de toekomst zijn, werd dit veelgebruikte werkwoord geleidelijk aan alleen maar gezien als een toekomstmarkering. Het verloor zijn volledige betekenis en werd slechts een grammaticaal partikel. Als gevolg daarvan wordt het ook fonetisch gereduceerd, zoals in “ik zal”, “zij zal” enzovoort.

De menselijke anatomie maakt sommige veranderingen in de taal waarschijnlijker dan andere. De simpele mechanica van het overgaan van een nasale klank (m of n) naar een niet-nasale klank kan een medeklinker ertussen doen opduiken. Donder was vroeger “thuner”, en leeg “emty”. Je ziet hetzelfde proces nu gebeuren met woorden als “hamster”, dat vaak wordt uitgesproken met een binnendringende “p”. Taalkundigen noemen dit epenthesis. Het klinkt misschien als een ziekte, maar het is zeker geen pathologische luiheid – het zijn de wetten van de fysica aan het werk. Als je stopt met het kanaliseren van lucht door de neus voordat je je lippen opent voor de “s”, zullen ze uit elkaar barsten met een karakteristieke plop, waardoor we onze “p” krijgen.

De manier waarop onze hersenen woorden verdelen, zorgt ook voor verandering. We verdelen ze in fonemen (bouwstenen van geluid die een speciale perceptuele betekenis hebben) en lettergrepen (groepen van fonemen). Soms springen deze uit elkaar, een beetje zoals de dicht opeengepakte lijnen in een Bridget Riley schilderij. Af en toe worden zulke cognitieve haperingen de norm. Wesp was vroeger “waps”; vogel was vroeger “brid” en paard “hros”. Onthoud dit de volgende keer als je iemand hoort “vragen” naar zijn “recept”. Wat hier gebeurt is metathesis, en het is een heel gewoon, volkomen natuurlijk proces.

Veranderingen in klank kunnen ontstaan als gevolg van sociale druk: bepaalde manieren om dingen te zeggen worden gezien als iets dat prestige heeft, terwijl andere worden gestigmatiseerd. We neigen naar het prestigieuze, en doen moeite om te voorkomen dat we dingen zeggen op een manier die geassocieerd wordt met ongewenste eigenschappen – vaak net onder het niveau van bewustzijn. Sommige vormen die razend populair worden, zoals de “vocal fry” van Kim Kardashian, zijn weliswaar prestigieus voor sommigen, maar worden bespot door anderen. Uit een studie bleek dat “jongvolwassen vrouwenstemmen met frituurstemmen worden gezien als minder competent, minder opgeleid, minder betrouwbaar, minder aantrekkelijk en minder in dienst te nemen”.

Dit alles is slechts een glimp van de rijkdom van taalverandering. Het is universeel, het is constant, en het werpt buitengewone eigenaardigheden op, ondanks het feit dat het wordt beheerst door een reeks min of meer regelmatige processen. Iedereen die een aspect van taal wil behouden dat lijkt te veranderen, vecht een verloren strijd. Wie zou willen dat mensen gewoon zouden spreken volgens de normen die hen werden ingeprent toen ze opgroeiden, kan het net zo goed vergeten. Maar hoe zit het met diegenen, zoals de Queen’s English Society, die zeggen dat ze er alleen maar voor willen zorgen dat duidelijke en effectieve communicatie behouden blijft; dat ze goede verandering aanmoedigen, waar ze die vinden, en slechte verandering ontmoedigen?

Het probleem ontstaat bij het bepalen van wat goed of slecht zou kunnen zijn. Er zijn, ondanks wat veel mensen denken, geen objectieve criteria aan de hand waarvan kan worden beoordeeld wat beter of slechter is in de communicatie. Neem nu het verlies van de zogenaamde belangrijke verschillen in betekenis, waarover de Queen’s English Society zich beklaagt. Het woord “belangeloos”, dat kan worden uitgelegd als “niet beïnvloed door overwegingen van persoonlijk voordeel”, is een goed voorbeeld. Telkens als ik het tegenwoordig hoor, wordt het in plaats daarvan gebruikt om te betekenen “ongeïnteresseerd, zonder belangstelling”. Dat is jammer, zou je kunnen zeggen: desinteresse is een nuttig begrip, een manier (hopelijk) om over ambtenaren en rechters te praten. Als dat onderscheid verloren gaat, schaadt dat dan niet ons vermogen om te communiceren? Behalve dan dat er natuurlijk veel andere manieren zijn om te zeggen: onpartijdig, onpartijdig, neutraal, er niet mee te maken hebben, er niets mee te maken hebben. Als dit woord morgen zou verdwijnen, zouden we niet minder in staat zijn om eerlijkheid en evenwichtigheid in het openbare leven te beschrijven. Niet alleen dat, maar als de meeste mensen het woord niet correct gebruiken, dan is het woord zelf ineffectief geworden. Van woorden kan niet echt worden gezegd dat ze een bestaan hebben buiten hun gewone gebruik. Er bestaat geen perfect woordenboek in de lucht met betekenissen die consistent en duidelijk gedefinieerd zijn: woordenboeken in de echte wereld proberen voortdurend de “gangbare definitie” van een woord bij te benen.

Maar hier komt de clou: ongeïnteresseerd, als in “niet geïnteresseerd”, bestaat eigenlijk al heel lang. De blogger Jonathon Owen haalt het Oxford English dictionary aan als bewijs dat “beide betekenissen al vanaf de jaren 1600 naast elkaar bestaan”. Er is dus niet zozeer sprake van een huidige verwarring van de twee woorden, als wel van een voortdurende, drieënhalve eeuw durende verwarring.”

Wat drijft de taalbeschermers dan toch? Jongere mensen zijn degenen die innoveren in alle aspecten van het leven: mode, muziek, kunst. Taal is niet anders. Kinderen zijn vaak de agenten van heranalyse, herinterpretatie van dubbelzinnige structuren terwijl ze de taal leren. Jongeren verplaatsen zich meer en nemen innovaties mee naar nieuwe gemeenschappen. Hun sociale netwerken zijn groter en dynamischer. Ze zijn eerder geneigd om nieuwe technologie vroegtijdig toe te passen en raken vertrouwd met de termen die worden gebruikt om ze te beschrijven. Op school, op de campus of in clubs en cafés ontwikkelen groepen gewoonten, individuen bewegen zich tussen die groepen en taalveranderingen zijn het gevolg.

Wat dit betekent, en dat is cruciaal, is dat ouderen een grotere linguïstische desoriëntatie ervaren. Hoewel we allemaal in staat zijn ons aan te passen, zijn veel aspecten van de manier waarop we taal gebruiken, met inbegrip van stilistische voorkeuren, vastgeroest rond onze twintiger jaren. Als je in de 50 bent, kun je je identificeren met veel aspecten van de manier waarop mensen 30-45 jaar geleden spraken.

Dit is wat de schrijver Douglas Adams te zeggen had over technologie. Een beetje aangepast, zou het ook op taal van toepassing kunnen zijn:

– Alles wat in de wereld is als je wordt geboren is normaal en gewoon en is gewoon een natuurlijk onderdeel van de manier waarop de wereld werkt.
– Alles wat wordt uitgevonden tussen je 15e en je 35e is nieuw en spannend en revolutionair.
– Alles wat na je 35ste wordt uitgevonden is tegen de natuurlijke orde der dingen.

Gebaseerd op die tijdschaal loopt de formele, standaardtaal zo’n 25 jaar achter op de nieuwste ontwikkelingen. Maar als verandering constant is, waarom hebben we dan überhaupt een standaardtaal? Denk eens aan de instellingen die de standaardtaal bepalen: universiteiten, kranten, omroepen, het literaire establishment. Ze worden meestal gecontroleerd door mensen van middelbare leeftijd. Hun dialect is het dialect van de macht – en dat betekent dat al het andere een lagere status krijgt. Afwijkingen kunnen worden bestempeld als cool, of creatief, maar omdat mensen over het algemeen bang zijn voor of zich bedreigd voelen door veranderingen die zij niet begrijpen, worden zij eerder slecht, lui of zelfs gevaarlijk genoemd. Dit is waar het “de normen zakken weg”-verhaal zich op onaangenamer terrein begeeft. Het is waarschijnlijk OK om van de norm af te wijken als je jong bent – zolang je ook blank bent en uit de middenklasse komt. Als je uit een groep met minder sociale voordelen komt, zullen zelfs de vormen die je ouders gebruiken waarschijnlijk worden gestigmatiseerd. Je vernieuwingen zullen dubbel worden veroordeeld.

De ironie is natuurlijk dat de pedanten degenen zijn die de fouten maken. Voor mensen die de werking van taal kennen, klinken experts als Douglas Rushkoff uiteindelijk alleen maar onwetend, omdat ze er niet in geslaagd zijn hun opvattingen echt te ondervragen. Wat zij uitdrukken zijn stilistische voorkeuren – en dat is prima. Ik heb mijn eigen voorkeuren, en kan gemakkelijk zeggen: “Ik haat de manier waarop dit is geschreven”, of zelfs “Dit is slecht geschreven”. Maar dat is steno: wat weggelaten wordt is “naar mijn mening” of “volgens mijn stilistische voorkeuren en vooroordelen, gebaseerd op wat ik tot nu toe heb meegemaakt, en met name tussen mijn vijfde en 25ste”.

Merendeel van de pedanten geeft dit niet toe. Ik kan het weten, want ik heb al heel wat discussies met hen gevoerd. Ze houden graag vol dat hun vooroordelen op de een of andere manier objectief zijn – dat er duidelijke gevallen zijn van taal die “minder goed” wordt op een manier die onafhankelijk kan worden geverifieerd. Maar, zoals we hebben gezien, is dat wat pedanten door de geschiedenis heen hebben gezegd. George Orwell, een grootheid in politiek, journalistiek en literatuur, had het duidelijk mis toen hij dacht dat de taal decadent zou worden en “zou delen in de algemene ineenstorting” van de beschaving, tenzij er hard aan zou worden gewerkt om haar te herstellen. Misschien was het alleen de bewuste en weloverwogen inspanning om de taalverandering een halt toe te roepen die verantwoordelijk was voor alle grote poëzie en retoriek in de generatie na hem – de toespraken “I have a dream” en “We choose to go to the moon”, de poëzie van Seamus Heaney of Sylvia Plath, de romans van William Golding, Iris Murdoch, John Updike en Toni Morrison. Waarschijnlijker is dat Orwell zich gewoon vergiste.

Hetzelfde geldt voor James Beattie, Jonathan Swift, George Puttenham, John Cheke en Ranulf Higden. Het verschil is dat zij niet het voordeel hadden van bewijsmateriaal over de manier waarop taal in de loop der tijd verandert, dat vanaf de 19e eeuw door taalkundigen is opgegraven. Moderne pedanten hebben dat excuus niet. Als ze zo begaan zijn met taal, waarom hebben ze dan niet de moeite genomen die taal wat beter te leren kennen?

Aangepast uit Don’t believe a Word: The Surprising Truth About Language door David Shariatmadari, gepubliceerd door W&N op 22 augustus en verkrijgbaar bij guardianbookshop.co.uk. Ook verkrijgbaar als onverkorte audio-editie bij Orion Audio