Uw gids voor koningin Victoria en een tijdlijn van haar leven – plus 16 fascinerende feiten

De tijdlijn van koningin Victoria: 9 mijlpalen in het leven van de vorstin

24 mei 1819 – Prinses Victoria wordt geboren

20 juni 1837 – De jonge prinses wordt koningin

1839 – De slaapkamercrisis

10 februari 1840 – Koningin Victoria trouwt met prins Albert van Saksen-Coburg en Gotha

21 november 1840 – Victoria en Albert stichten een koninklijk gezin

14 december 1861 – Prins Albert overlijdt

1 januari 1877 – Victoria wordt keizerin van India

20 juni 1887 en 22 juni 1897 -. De natie viert Victoria’s gouden en diamanten jubileum

22 januari 1901 – Koningin Victoria overlijdt

Koningin Victoria deed prins Albert een aanzoek

Victoria’s huwelijk was het eerste van een regerende koningin van Engeland in 286 jaar

In de loop van hun 21-jarige huwelijk hadden Victoria en Albert een gepassioneerde, zij het soms stormachtige, relatie. Hoewel het echtpaar felle ruzies had, was Victoria duidelijk dol op haar echtgenoot. In haar dagboek beschreef ze hem als “perfect in elk opzicht … oh wat adoreer en bemin ik hem”.

• Lees meer over het huwelijk van Victoria en Albert

Nauwelijks negen maanden na hun huwelijk werd het eerste kind van Victoria en Albert, prinses Victoria, geboren op Buckingham Palace. De koningin noteerde kort daarna hoe “na vele uren lijden, een perfect klein kind werd geboren… maar helaas! Een meisje & en geen jongen, zoals wij beiden zo hadden gehoopt & gewenst”. De wens van het koninklijk paar werd echter minder dan een jaar later vervuld, toen Victoria beviel van een mannelijke erfgenaam: Edward, in de familie bekend als Bertie. Victoria en Albert kregen in totaal negen kinderen – vier jongens en vijf meisjes.

Verrassend genoeg had Victoria een hekel aan zwanger zijn, en historici hebben gesuggereerd dat ze misschien leed aan een postnatale depressie. Ze vergeleek zwangerschap met het gevoel een koe te zijn en schreef dat “een lelijke baby een heel akelig object is – en de mooiste is angstaanjagend als ze wordt uitgekleed”.

Vele van Victoria’s kinderen werden uitgehuwelijkt aan de koninklijke families van Europa, maar toch onderhield ze gedurende haar hele leven een hechte, misschien zelfs verstikkende, relatie met hen. Ze had een beruchte, conflictueuze relatie met haar oudste zoon, de charismatische maar snel opvliegende Bertie.

Victoria besteeg de troon in een tijd waarin de rol van de monarch grotendeels apolitiek bedoeld was. Toch kwam de onervaren koningin al vroeg in haar regeerperiode in opspraak omdat zij zich met politieke zaken bemoeide, in een gebeurtenis die ‘De slaapkamercrisis’ werd genoemd.

De eerste minister-president van Victoria’s regeerperiode was de Whig politicus Lord Melbourne, met wie zij een opmerkelijk nauwe band had. Melbourne had veel invloed op de jonge koningin, die de meerderheid van haar hofdames benoemde volgens zijn advies.

In 1839 trad Melbourne af na verschillende parlementaire nederlagen. Tory Robert Peel trad naar voren om eerste minister te worden, op één voorwaarde: hij verzocht Victoria een deel van haar bestaande huishouding – die grotendeels Whig sympathiseerde en loyaal was aan Melbourne – te ontslaan en te vervangen door Tory dames. Omdat veel van Victoria’s hofdames ook haar beste vrienden waren, nam ze aanstoot aan Peel’s verzoek en weigerde.

De koningin was al bekritiseerd vanwege haar te grote afhankelijkheid van Lord Melbourne, en nu werd ze algemeen veroordeeld omdat ze niet alleen politiek partijdig was, maar ook ongrondwettelijk. De gespannen situatie werd uiteindelijk bezworen door de altijd redelijke prins Albert, die ervoor zorgde dat een aantal van Victoria’s dames vrijwillig ontslag nam.

Misschien deels te danken aan haar strenge schoolopleiding volgens het ‘Kensington-systeem’, bleek Victoria een opmerkelijk bedreven taalkundige te zijn. Ze sprak niet alleen vloeiend Engels en Duits, maar ook Frans, Italiaans en Latijn.

Aangezien haar moeder en gouvernante beiden uit Duitsland kwamen, groeide Victoria op met het spreken van de taal en op een bepaald moment had ze naar verluidt zelfs een Duits accent, dat door haar leraren moest worden uitgewist. Toen zij later trouwde met haar Duitse neef, Prins Albert van Saksen-Coburg en Gotha, sprak het paar regelmatig samen Duits. Hoewel Albert vloeiend Engels sprak, kon men hem en Victoria vaak in het Duits horen praten – en zelfs ruzie horen maken – als zij alleen waren.

Later in haar leven experimenteerde Victoria ook met enkele van de talen uit haar uitgestrekte rijk. Na de aankomst van Indiase bedienden in Windsor Castle in augustus 1887, leerde zij Hindoestaanse en Urdu zinnen van haar favoriete Indiase bediende, Abdul Karim. De koningin noteerde in haar dagboek: “Ik leer een paar woorden Hindoestaans om met mijn bedienden te spreken. Het interesseert me zeer, zowel voor de taal als voor het volk, waarmee ik natuurlijk nog nooit echt in contact ben gekomen”.

In de loop van de zes decennia dat zij op de troon zat, zag Victoria vele eerste ministers komen en gaan. Maar terwijl ze met sommigen een opmerkelijk hechte band opbouwde, faalden anderen spectaculair om haar gunst te winnen.

Victoria’s eerste premier, Lord Melbourne, was er vanaf het begin op gebrand om de jonge koningin te vleien, te instrueren en te beïnvloeden. Het paar was zo hecht dat Victoria beweerde van hem te houden “als van een vader”. Deze intense vriendschap met ‘Lord M’ maakte de koningin echter bij velen impopulair – ze werd bekritiseerd omdat ze politiek partijdig was en werd zelfs spottend “Mrs Melbourne” genoemd. Later in haar regeerperiode haalde Benjamin Disraeli op soortgelijke wijze alles uit de kast om Victoria’s gunst te winnen met charme en vleierij. Zijn tactiek werkte duidelijk, want de koningin vertelde haar oudste dochter dat hij “het heel goed zou doen” en “vol poëzie, romantiek en ridderlijkheid” was.

Andere ministers kregen echter een veel minder enthousiaste reactie van hare majesteit: ze vond Lord John Russell koppig en onbeleefd en noemde Lord Palmerston een “vreselijke oude man”. Als minister van buitenlandse zaken had Palmerston Victoria’s toorn opgewekt door Albert’s voorstellen voor wijzigingen in de zendingen te negeren en blijkbaar geprobeerd te hebben één van haar hofdames te verleiden. Victoria vond Gladstone al even woedend en deed hem met haar kenmerkende scherpe tong af als een “half krankzinnige en in veel opzichten belachelijke, wilde en onbegrijpelijke oude fanaticus”.

In de loop van haar regeerperiode was Victoria getuige van een gigantische uitbreiding van het Britse rijk. Tijdens haar eerste 20 jaar op de troon waren de Britse imperiale veroveringen bijna vervijfvoudigd. Tegen de tijd dat zij stierf, was het het grootste rijk dat de wereld ooit had gekend en omvatte het een kwart van de wereldbevolking. Aangezien de monarchie werd gezien als een brandpunt van keizerlijke trots en een middel om de ongelijksoortige volkeren van het rijk te verenigen, werd Victoria’s imago over het hele rijk verspreid.

De koningin toonde zelf grote belangstelling voor keizerlijke aangelegenheden. In 1877 benoemde premier Benjamin Disraeli haar tot keizerin van India, om de band van Groot-Brittannië met het “juweel in de kroon van het keizerrijk” te verstevigen. De koningin had jarenlang aangedrongen op de titel, maar omdat ze bezorgd was over de absolutistische connotaties, had Disraeli geaarzeld om ermee in te stemmen. Tegen 1877 drong Victoria echter zo aan dat hij niet langer kon weigeren, uit angst haar te beledigen.

In de loop van hun 21-jarige huwelijk voedden Victoria en Albert samen negen kinderen op. Om de Britse invloed uit te breiden en internationale loyaliteiten op te bouwen, werden verschillende van hun zonen en dochters uitgehuwelijkt aan verschillende Europese monarchieën, en binnen slechts een paar generaties waren Victoria’s nakomelingen over het hele continent verspreid. Haar 42 kleinkinderen waren te vinden in de koninklijke families van Duitsland, Rusland, Griekenland, Roemenië, Zweden, Noorwegen en Spanje.

De in de Eerste Wereldoorlog oorlogvoerende royals Kaiser Wilhelm (van Duitsland), Tsarina Alexandra (van Rusland) en George V (van Groot-Brittannië) waren allen kleinkinderen van Victoria. Kaiser Wilhelm zou naar verluidt hebben opgemerkt dat als zijn grootmoeder nog had geleefd, de Eerste Wereldoorlog misschien nooit had plaatsgevonden, omdat zij eenvoudigweg niet zou hebben toegestaan dat haar familieleden met elkaar oorlog zouden voeren.

• Kon koningin Victoria de Eerste Wereldoorlog voorkomen hebben?

Victoria’s wijdverspreide invloed had onverwachte genetische, maar ook politieke, implicaties voor de monarchieën van Europa. Aangenomen wordt dat de koningin drager was van hemofilie en de zeldzame erfelijke ziekte onbewust in haar bloedlijn had gebracht. In de daaropvolgende generaties dook de ziekte weer op in koninklijke families over het hele continent. In een tijdperk van beperkte medische faciliteiten kon hemofilie – dat het vermogen van het bloed om te stollen aantast – desastreuze gevolgen hebben. Victoria’s eigen zoon Leopold leed aan de ziekte en stierf op 30-jarige leeftijd nadat hij was uitgegleden en gevallen, wat een hersenbloeding tot gevolg had. Drie kleinkinderen van de koningin leden ook aan de ziekte, net als haar achterkleinzoon, de vermoorde erfgenaam van de Russische troon, Tsarevitsj Alexei.

Luister: Deborah Cadbury laat zien hoe koningin Victoria de toekomst van Europa probeerde te beïnvloeden via de huwelijken van haar nakomelingen, in deze aflevering van de HistoryExtra podcast:

In de loop van haar 63-jarige regeerperiode kwam Victoria ongeschonden uit ten minste zes serieuze pogingen op haar leven, waarvan sommige angstaanjagend dichtbij waren.

In juni 1840, terwijl ze vier maanden zwanger was van haar eerste kind, werd Victoria beschoten tijdens een avondlijke koetsrit met prins Albert. Even leek het erop dat de koningin was geraakt, maar Albert spoorde de koetsier aan zich in veiligheid te brengen en de beoogde moordenaar, Edward Oxford, werd gearresteerd.

Oxford – die later werd vrijgesproken wegens krankzinnigheid – bleek de eerste van velen te zijn die het op de koningin gemunt had terwijl zij in haar open koets reed. In 1850, toen het rijtuig afremde om door de poorten van Buckingham Palace te rijden, rende de gepensioneerde soldaat Robert Pate naar voren en slaagde erin de koningin met een kleine wandelstok een harde klap op het hoofd te geven. Hoewel bleek dat de wandelstok minder dan drie ons woog en dus niet veel schade kon hebben aangericht, bracht het incident Victoria toch van haar stuk. Ze ontsnapte aan nog enkele moordaanslagen terwijl ze in haar koets zat in 1842, 1849 en 1872.

Victoria was ook het beruchte doelwit van een stalker – een beruchte tiener die in de kranten bekend stond als ‘The Boy Jones’. Tussen 1838 en 1841 wist Edward Jones meerdere malen in te breken in Buckingham Palace, zich te verstoppen onder de sofa van de koningin, op haar troon te gaan zitten en naar verluidt zelfs haar ondergoed te stelen, voordat hij werd gepakt.

Op 14 december 1861 werd Victoria’s leven opgeschrikt door de dood van haar geliefde echtgenoot, Albert. Aangezien de prins pas 42 jaar oud was en over het algemeen een goede gezondheid genoot, was zijn dood aan tyfus zeer onverwacht. Het kwam als een enorme klap voor de koningin, die erg afhankelijk was geweest van zijn steun, zowel praktisch en politiek als emotioneel.

• Lees meer over de dood van prins Albert

Na Alberts dood trok Victoria zich terug uit het openbare leven en hield zich aan uitgebreide rouwrituelen die al snel obsessief werden. Naarmate de tijd verstreek, begon de situatie uit de hand te lopen toen duidelijk werd dat de rouwperiode van de koningin veel langer zou duren dan de twee jaar die de traditie voorschreef. Verteerd door verdriet, raakte Victoria in een staat van depressie en begon haar koninklijke plichten te verwaarlozen. Omdat zij herhaaldelijk weigerde deel te nemen aan openbare evenementen, begon haar populariteit te dalen. Het Britse volk begon zijn geduld met hun koningin te verliezen en vroeg zich af wat de ‘Weduwe van Windsor’ deed om haar koninklijk inkomen te verdienen. Pas in de jaren 1870 werd Victoria overgehaald om weer geleidelijk aan deel te nemen aan het openbare leven.

Ondanks de decennia die verstreken zijn, is Victoria nooit volledig hersteld van het verlies van Albert. Hoewel ze andere intieme relaties had – met name een hechte vriendschap met haar Schotse bediende John Brown – is ze nooit hertrouwd. Ze bleef zwart dragen en slapen naast een beeld van Albert, en ze liet zelfs elke ochtend een set kleren voor hem klaarleggen, tot aan haar eigen dood 40 jaar later in 1901.

Jaren na haar schadelijke terugtrekking uit het openbare leven na de dood van Albert, werd Victoria uiteindelijk weer in de schijnwerpers teruggehaald. Haar gouden en diamanten jubilea van 1887 en 1897 waren cruciaal voor het herstel van haar reputatie. Deze nationale festiviteiten, die waren ontworpen om het publiek in vervoering te brengen, vonden de ‘weduwe van Windsor’ opnieuw uit als een bron van nationale (en keizerlijke) trots en feestvreugde. Grote optochten en militaire vertoningen werden opgeluisterd met patriottische pracht en praal, terwijl Victoria’s gezicht op allerlei herdenkingsartikelen werd geplakt.

Tijdens het diamanten jubileum van 1897 (het 60ste jaar van Victoria op de troon) vonden overal in het land straatfeesten, optochten, vuurwerk en cricketwedstrijden plaats. Zo’n 300.000 Britse armen werden getrakteerd op een speciaal jubileumdiner, terwijl in India aan 19.000 gevangenen gratie werd verleend. Tijdens een koninklijke processie naar St Paul’s Cathedral werd Victoria naar verluidt zo overweldigd door de juichende menigte dat ze in tranen uitbarstte.

Toen ze in de tachtig was, nam Victoria nog steeds actief haar koninklijke taken op zich. Maar na zes decennia op de troon begon haar gezondheid eindelijk af te nemen. Na de diagnose ‘cerebrale uitputting’ stierf koningin Victoria op 81-jarige leeftijd in Osborne House op het Isle of Wight, op 22 januari 1901. De koningin had geweigerd gebalsemd te worden, dus een deel van de voorbereidingen na haar dood bestond uit het voorbereiden van de kist om de geur tegen te gaan en vocht te absorberen, door kolen over de vloer te strooien. Het personeel van de koningin knipte ook haar haren af, kleedde haar in een witte zijden kamerjas met kousenband en ster en legde haar bruidssluier over haar gezicht, voordat ze leden van de familie van de koningin – de koninklijke hertogen, de keizer en de nieuwe koning, Edward VII – bijeenriepen om haar lichaam in de kist te tillen.

De familie trok zich vervolgens terug, het personeel achterlatend om de geheime instructies van de koningin uit te voeren, die nooit aan haar kinderen mochten worden onthuld. De trouwring van de moeder van haar persoonlijke bediende, John Brown, werd om haar vinger gelegd; een foto van Brown en een lok van zijn haar werden naast haar gelegd, samen met Brown’s zakdoek, alles zorgvuldig aan het oog onttrokken.

De koningin werd op 4 februari 1901 naast haar geliefde prins Albert begraven, in het mausoleum dat de koningin voor haar man had laten bouwen in Frogmore, grenzend aan Windsor Castle.

Victoria en Alberts eerste zoon en tweede kind kreeg de naam Albert Edward, hoewel hij bekend stond als ‘Bertie’. Als Prins van Wales had hij een voorliefde voor de society en het ‘goede leven’ en stond hij bekend om zijn stevige eetlust. Bertie – die op 9 augustus 1902 tot Koning Edward VII werd gekroond – tartte de verwachtingen door zich een zeer succesvol en geliefd vorst te tonen.

Denk je alles te weten over Koningin Victoria? Stel je kennis op de proef in onze Queen Victoria quiz!

Ellie Cawthorne is stafschrijver bij BBC History Magazine.

Dit artikel werd voor het eerst gepubliceerd door HistoryExtra in 2016