RIP, gladde handvis. Je was vreemd, en nu ben je uitgestorven.

Een ongewoon uitziende vis met uitpuilende ogen, een mohawk-achtige vin op zijn kop en de mogelijkheid om met zijn borst- en buikvinnen over de zeebodem te lopen, heeft een grimmige mijlpaal bereikt. De zogenaamde gladde handvis (Sympterichthys unipennis) is uitgestorven verklaard, de eerste moderne zeevis in de geschiedenis die volledig verdwijnt, volgens de International Union for Conservation of Nature (IUCN).

Nog geen 200 jaar geleden was de gladde handvis zo talrijk in Australië – waar hij zich koesterde in de warme, kustwateren van Tasmanië – dat het een van de eerste vissoorten was die wetenschappelijk werd gedocumenteerd Down Under. In 1802 ving de Franse naturalist François Péron het eerste exemplaar van het vreemd uitziende schepsel met een schepnet in het zuidoosten van Tasmanië, een prestatie die werkte omdat handvissen in ondiep water leven, aldus de IUCN in een verklaring.

Nu is Péron’s exemplaar (dat je hier kunt zien) de enige gladde handvis die wetenschappers nog hebben om te bestuderen. Het is niet dat onderzoekers niet hebben gezocht. Ondanks uitgebreide onderwater surveys langs de Australische kustlijn, is de gladde handvis niet “waargenomen voor meer dan 200 jaar,” wat betekent dat Péron de enige wetenschapper was in het record om er een te verzamelen, volgens een 2017 studie in het tijdschrift Biological Conservation.

Gerelateerd: Foto’s: De grilligst uitziende vissen

Met het uitsterven van de gladde handvis blijven er slechts 13 andere handvissoorten in leven. Al deze vissen leven op de zeebodem, waar ze handvinnen gebruiken om te “lopen”. Deze vissen zijn nu zo zeldzaam dat natuurbeschermers vrolijk aan de wereld aankondigden dat ze in 2018 een voorheen onbekende populatie van de rode handvis (Thymichthys politus) hadden gevonden bestaande uit tussen de 20 en 40 individuen, Live Science meldde eerder.

Handvissen zijn zeeduivels, wat betekent dat ze verwant zijn aan de diepzeehengelvis, het tandachtige beest dat een lichtgevende lamp aan zijn kop heeft bungelen, volgens Scientific American. Hoewel de “wandelende” vissen geen gloeiend licht hebben, hebben ze wel een andere coole truc die wetenschappers verbaast: Hun baby’s hebben geen larvale fase. In plaats daarvan bevallen handvissen op de zeebodem van volledig gevormde juvenielen, volgens Fauna & Flora International (FFI), een natuurbeschermingsorganisatie gevestigd in het Verenigd Koninkrijk.

Bovendien zijn de handvissen huismussen; ze hebben geen groot leefgebied. Met andere woorden, als hun gebieden worden verstoord, kunnen de handvissen nergens anders heen.

“Ze brengen het grootste deel van hun tijd zittend op de zeebodem door, met af en toe een flapje van een paar meter als ze gestoord worden,” vertelde Graham Edgar, een marien ecoloog aan de Universiteit van Tasmanië, aan Scientific American. “Omdat ze geen larvale fase hebben, zijn ze niet in staat om zich te verspreiden naar nieuwe locaties – en bijgevolg zijn handvispopulaties zeer lokaal en kwetsbaar voor bedreigingen.”

Volgens de IUCN worden handvissen bedreigd door de gebruikelijke verdachten die het leven in zee in gevaar brengen, waaronder visserij, vervuiling, de verspreiding van de invasieve noordelijke Pacifische zeebarbeel (Asterias amurensis) en vernietiging van habitats. Met name een historische sint-jakobsschelpvisserij die tot 1967 in de regio actief was, leidde tot de dood van veel handvissen, vooral door het opbaggeren van de habitat van de vissen en door bijvangst (het weggooien van onbedoeld gevangen vis, wat vaak leidt tot de dood van die vissen), meldde de IUCN.

Het Handfish Conservation Project markeerde het uitsterven van de vis met een tweet op 19 maart: “@IUCNRedList heeft de lijsten van alle #handfish (Family Brachionichthyidae) bijgewerkt. Inclusief de allereerste zeebotvis die op de #uitgestorven lijst staat (Gladde handvis, Sympterichthys unipennis).”

Ondertussen heeft niemand gemeld dat hij de verwante Ziebell’s handvis in meer dan een decennium heeft gezien, merkte het Handfish Conservation Project op. Maar er is hoop voor een andere soort, de rode handvis (foto boven). Die soort heeft twee bekende populaties voor de zuidoostelijke kust van Tasmanië, en nu worden ook jonge rode handvissen in gevangenschap grootgebracht in Tasmanië, volgens The Wonder Weekly, een publicatie van de Universiteit van Tasmanië en de Tasmaanse regering.

Oorspronkelijk gepubliceerd op Live Science.