Paastradities
Midden- en Oost-EuropaEdit
Vele Midden- en Oost-Europese etnische groepen, waaronder de Albanezen, Armeniërs, Wit-Russen, Bulgaren, Kroaten, Tsjechen, Esten, Georgiërs, Duitsers, Hongaren, Letten, Litouwers, Macedoniërs, Polen, Roemenen, Russen, Serviërs, Slowaken, Slovenen en Oekraïners, versieren eieren voor Pasen.
In Bulgarije worden de paaseieren op donderdag of zaterdag voor Pasen versierd. Een wijdverbreide traditie is het vechten met eieren per paar, en degene wiens ei het als laatste overleeft wordt borak (Bulgaars: борак, vechter) genoemd. De traditie is om de versierde eieren op de paastafel te zetten samen met het paasdiner dat bestaat uit geroosterd lamsvlees, een salade genaamd paassalade (sla met komkommers), en een zoet brood genaamd kozunak.
In de Tsjechische Republiek, Slowakije, en sommige delen van Hongarije, wordt op paasmaandag een traditie van spanking of zweepslagen uitgevoerd. s Ochtends slaan mannen vrouwen met een speciale handgemaakte zweep die pomlázka (in het Tsjechisch) of korbáč (in het Slowaaks) wordt genoemd; in de oostelijke regio’s van het voormalige Tsjechoslowakije, Moravië en Slowakije, gieten ze ook koud water over hen heen. De pomlázka/korbáč bestaat uit acht, 12 of zelfs 24 withies (wilgenstangen), is meestal een halve meter tot twee meter lang en versierd met gekleurde linten aan het uiteinde. Het pak slaag kan pijnlijk zijn, maar het is niet de bedoeling om te lijden. Volgens een legende moeten vrouwen met een zweep worden geslagen om hun gezondheid, schoonheid en vruchtbaarheid gedurende het hele volgende jaar te behouden.
Een bijkomend doel kan voor mannen zijn hun aantrekkingskracht op vrouwen te tonen; niet bezochte vrouwen kunnen zich zelfs beledigd voelen. Traditiegetrouw geeft de geslagen vrouw een gekleurd ei (kraslice) dat zij zelf heeft klaargemaakt als uitnodiging om te eten en te drinken en als teken van haar dank aan de man. Als de bezoeker een kleine jongen is, krijgt hij meestal snoepjes en een klein geldbedrag.
In sommige streken kunnen de vrouwen ’s middags of de volgende dag wraak nemen door een emmer koud water over elke man uit te gieten. De gewoonte varieert enigszins in Slowakije en de Tsjechische Republiek. Een soortgelijke traditie bestond in Polen (waar het Dyngusdag heet), maar het is nu niet veel meer dan een watergevecht dat de hele dag duurt.
In Duitsland worden versierde eieren aan takken van struiken en bomen gehangen om er paaseierenbomen van te maken. Eieren worden ook gebruikt om bronnen aan te kleden voor Pasen, de Osterbrunnen, het meest prominent in de Fränkische Schweiz (Frankisch Zwitserland).
In Bosnië en Herzegovina, Kroatië, en Slovenië, wordt een mandje met voedsel klaargemaakt, bedekt met een handgemaakte doek, en naar de kerk gebracht om gezegend te worden. Een typisch paasmandje bevat brood, gekleurde eieren, ham, mierikswortel, en een soort notentaart die “potica” wordt genoemd.
CyprusEdit
Naast het gewone geschilderde paaseieren zoeken, is het in Cyprus gebruikelijk dat mensen grote vuren (Grieks: λαμπρατζια) aansteken in scholen of op kerkhoven. De vuren bestaan uit sloophout, dat meestal wordt verzameld door enthousiaste jonge jongens die de buurt afstruinen naar sloophout om hun vuur zo groot mogelijk te maken (en groter dan dat van de buren). Deze wedijver leidt meer dan eens tot gevechten om restjes hout en tot het oproepen van politie of brandweer om de uit de hand gelopen vuren te blussen. Het is gebruikelijk dat een poppetje dat Judas Iskariot voorstelt, wordt verbrand. Op Kreta gebeurt hetzelfde, maar dan zonder wedstrijd, en het vuur wordt “founara” genoemd, wat “groot vuur” betekent in het Kretenzisch Grieks. Het founara-branden gaat gepaard met het tot ontploffing brengen van kleine dynamieten die “plakatzikia” in het meervoud worden genoemd, en met geweerschoten in de lucht.
HongarijeEdit
In Hongarije, Transsylvanië, Zuid-Slowakije, Kárpátalja, Noord-Servië – Vojvodina, en andere gebieden met Hongaarstalige gemeenschappen, wordt de dag na Pasen Locsoló Hétfő genoemd, “Watering Monday”. Mannen bezoeken meestal gezinnen met meisjes en vrouwen. Water, parfum of geparfumeerd water wordt door de bezoekende mannen op de vrouwen en meisjes van het huis gesprenkeld, die in ruil daarvoor een paasei krijgen. Traditioneel wordt op zondagmorgen paasham, gekleurde gekookte eieren en mierikswortelsaus genuttigd. In het oosten van het land wordt voor de gelegenheid een paasspecialiteit gemaakt die bekend staat als sárgatúró (letterlijk “gele kwark”).
ItaliëEdit
In Florence, Italië, wordt het unieke gebruik van de Scoppio del carro in acht genomen waarbij tijdens het zingen van het Gloria van de mis op Paaszondag een heilig vuur wordt aangestoken van steenscherven uit het Heilig Graf, waarmee een vuurpijl in de vorm van een duif, die de vrede en de Heilige Geest voorstelt, wordt ontstoken, die aan een draad op zijn beurt een kar met pyrotechnische voorwerpen aansteekt op het pleintje voor de kathedraal.
Nederland, België en FrankrijkEdit
De kerkklokken zwijgen als teken van rouw gedurende een of meer dagen voor Pasen in Nederland, België en Frankrijk. Dit heeft geleid tot een paastraditie die zegt dat de klokken uit hun torens vliegen om naar Rome te gaan (wat hun stilzwijgen verklaart), en op paasochtend terugkeren met zowel gekleurde eieren als holle chocolade in de vorm van eieren of konijnen.
In zowel Nederland als Nederlandstalig België bestaan naast het paasklokverhaal veel modernere tradities. De klokken (“de Paasklokken”) vertrekken naar Rome op Paaszaterdag, in het Nederlands “Stille Zaterdag” (letterlijk “Stille Zaterdag”) genoemd. In het noorden en oosten van Nederland (Twente en Achterhoek) worden op Eerste Paasdag bij zonsondergang paasvuren aangestoken.
In Franstalig België en Frankrijk wordt hetzelfde verhaal verteld van paasklokken (” les cloches de Pâques “) die eieren uit Rome brengen, maar de kerkklokken zwijgen vanaf Witte Donderdag, de eerste dag van het paastriduüm.
Noordse landenEdit
In Noorwegen is het, naast logeren in berghutten, langlaufen en eieren schilderen, een hedendaagse traditie om met Pasen moordmysteries te lezen of te bekijken. Alle grote televisiezenders zenden misdaad- en detectiveverhalen uit (zoals Agatha Christie’s Poirot), tijdschriften drukken verhalen uit waarin de lezers kunnen proberen uit te vinden “Wie de dader is”, en voor Pasen worden nieuwe detectiveromans gepubliceerd. Zelfs de melkpakken worden voor een paar weken aangepast. Elke Pasen wordt op de zijkant een nieuw kort mysterieverhaal afgedrukt. Winkels en bedrijven sluiten vijf dagen lang met Pasen, met uitzondering van de kruidenierswinkels, die op de zaterdag voor Paaszondag weer voor één dag opengaan.
In Zweden en Finland behoren eieren schilderen en kleine kinderen verkleed als paasheksen (påskkärring of in Finland påskhäxa, meestal verkleed als oude mensen) die huis-aan-huis snoep inzamelen, in ruil voor versierde handgemaakte groeten zoals kaarten of katjeswilgen, in Finland virvonta genoemd, een mengeling van een oude orthodoxe traditie (huizen zegenen met wilgentakken) en de Zweedse traditie van paasheksen. Felgekleurde veren en kleine versieringen worden ook aan berkentakken in een vaas bevestigd. In Finland is het gebruikelijk om raaigras in een pot te planten als symbool van de lente en nieuw leven. Nadat het gras gegroeid is, brengen veel mensen er kuikenversieringen op aan. Kinderen houden zich bezig met het beschilderen van eieren en het maken van papieren konijntjes.
Denemarken kent de gækkebrev-traditie om familieleden en vrienden kunstige papieren knipsels te sturen, vaak met een sneeuwklokje, en een rijmpje met de letters van de naam van de afzender vervangen door stippen. Als de ontvanger de afzender raadt, krijgt hij een chocolade-ei van de afzender, en omgekeerd als hij het niet raadt. Het gebruik van de versierde brief was oorspronkelijk een manier om iemand ten huwelijk te vragen of verkering te zoeken, maar wordt nu vooral voor kinderen beschouwd.
Voor de lunch of het avondeten op Witte Zaterdag doen gezinnen in Zweden en Denemarken zich traditioneel tegoed aan een smörgåsbord van haring, zalm, aardappelen, eieren, en andere soorten voedsel. In Finland is het gebruikelijk om geroosterd lamsvlees met aardappelen en andere groenten te eten. In Finland geniet de lutherse meerderheid van mämmi als een andere traditionele paastraktatie, terwijl de orthodoxe minderheid in plaats daarvan pasha (ook gespeld als paskha) eet.
In de westelijke delen van Zweden en in het Finse Ostrobothnia worden althans sinds de 18e eeuw op Stille Zaterdag vreugdevuren aangestoken. Er wordt beweerd dat deze traditie haar oorsprong heeft in Holland. De laatste decennia zijn de vreugdevuren echter op veel plaatsen verplaatst naar Walpurgisnacht, omdat dit de traditionele datum is voor vreugdevuren in veel andere delen van het land.
Noord-DuitslandEdit
In Noord-Duitsland worden paasvuren (in het Duits: Osterfeuer,
luister (help-info)) worden op Witte Zaterdag rond zonsondergang aangestoken. Elk van de deelstaten heeft zijn eigen voorschriften voor het toestaan en/of de wijze van het ontsteken van paasvuren: Terwijl in de stad en de deelstaat Hamburg particulieren op hun eigen terrein een paasvuur van elke omvang mogen houden, mogen in Sleeswijk-Holstein bijvoorbeeld alleen de wijdverspreide vrijwillige brandweerkorpsen paasvuren organiseren en in scène zetten op open velden. De laatste jaren zijn de paasvuren zelf groter geworden en hebben ze zich ontwikkeld tot kleinere versies van Volksfeesten met enkele snackstands waar braadworst, biefstuk in broodjes, bier, wijn en frisdranken worden verkocht, en misschien ook een of twee attracties voor de kinderen. Gewoonlijk worden de paasvuren urenlang brandend gehouden tot het ochtendgloren (ruwweg rond 6 uur) en zorgen daarom voor een speciale sfeer gedurende de hele paasnacht met hun felle lichten in het donker en de alomtegenwoordige geur van rook.
Tijdens de weken voor Pasen wordt er speciaal paasbrood verkocht (in het Duits: Osterbrot). Dit wordt gemaakt van gistdeeg, rozijnen en amandelsplinters. Gewoonlijk wordt het in sneetjes gesneden en met boter besmeerd. De mensen genieten ervan bij het ontbijt of bij de thee (in het Duits: Kaffee und Kuchen, letterlijk “koffie en cake”).
PolenEdit
In Polen zijn witte worst en mazurek typische paasontbijtgerechten.
Het boterlam (Baranek wielkanocny) is voor veel Poolse katholieken een traditionele toevoeging aan de paasmaaltijd. Boter wordt met de hand of in een lamsvorm tot een lam gevormd.
OekraïneEdit
De voorbereidingen voor het paasfeest in Oekraïne beginnen al weken voor de feestdag, waarbij de Grote Vasten een onderdeel vormen. De Oekraïense paaseieren omvatten pysanky, krashanky (eetbare, in één kleur geverfde eieren), driapanky (een ontwerp wordt op de eierschaal gekrast) enz. Tijdens de Paasnacht zegent een priester ook de paasmandjes van de parochianen, die paaseieren, paska, boter, kaas, kovbasa, zout en nog een paar andere producten bevatten. Met dit voedsel breken de mensen bij thuiskomst hun vasten. Dit ritueel wordt “rozhovyny” genoemd. De mensen bezoeken hun familieleden en buren en wisselen paasgroeten uit. De viering van Pasen in Oekraïne is gevuld met vele andere gebruiken en rituelen, waarvan de meeste eeuwenoud zijn.
Leave a Reply