Meet The Coconut Octopus, The Coconut-Carriering, Bipedal Cephalopod

De kokosoctopus staat bekend om het vertonen van atypisch gedrag voor zeedieren, waaronder het gebruik van schelpen als gereedschap en het ’tweevoetig’ lopen over de oceaanbodem.

Bernard Dupont/FlickrRoze kokosoctopus in de wateren van Makawide Island in Sulawesi, Indonesië.

De ontwerpen van de natuur zijn eindeloos fascinerend, vooral onder zeedieren. Maar misschien is geen zee schepsel zo schijnbaar sluw als de kokosnoot octopus, een soort octopus die zijn naam dankt aan zijn eigenaardige gewoonte om kokosnoten of zeeschelpen op de oceaanbodem te gebruiken om te helpen bij zijn dagelijkse activiteiten.

Coconut Octopus Shelter And Stilt On Shells

Wikimedia CommonsDe kokosoctopus gebruikt gehalveerde kokosnoten en zeeschelpen als geïmproviseerd pantser.

Als je ooit op de bodem van de westelijke Stille Oceaan zwemt, let dan goed op wat er op de zeebodem gebeurt. Als je geluk hebt, zie je misschien een kokosnoot octopus in actie.

Deze prachtige koppotige – bekend onder zijn latijnse naam Amphioctopus marginatus – is een van de 300 soorten octopus die tot nu toe door wetenschappers zijn geregistreerd en beschreven. Zoals de meeste octopussoorten heeft de kokosoctopus een zacht lichaam dat bestaat uit zijn kop en acht tentakels die hij gebruikt om te zwemmen, te eten en andere activiteiten te verrichten.

Maar de kokoso octopus heeft een apart gedrag dat hem onderscheidt van zijn andere acht-tentakel broeders en dat de domme bijnaam van het dier heeft geïnspireerd. In feite vertoont dit zeedier een paar atypische gedragingen voor ongewervelde dieren, waaronder het gebruik van kokosnoten en schelpen als geïmproviseerde gereedschappen.

Inderdaad is de kokosnootoctopus bekend om het verzamelen van kokosnootschalen of zeeschelpen op de zeebodem en gebruikt de stukken om zichzelf te beschermen. Deze octopussoort wordt typisch tot zes centimeter lang, inclusief de lengte van zijn tentakels, waardoor de lege cocons van gehalveerde kokosnoten en zeeschelpen de perfecte schuilplaats vormen.

Als geheel staan octopussen bekend als zeer intelligente wezens. Maar hoewel het gebruikelijk is dat zij vreemde voorwerpen als tijdelijke schuilplaatsen gebruiken, is het ongebruikelijk dat een dier zich aan een voorwerp vastklampt voor later gebruik, zoals de kokosoctopus doet met zijn schelpen. Zodra een kokosoctopus een kokosnootschelp heeft uitgekozen die hem bevalt, zal hij de schelp bij zich dragen totdat het zeedier klaar is om hem weer te gebruiken.

De “save-it-for-later”-aanpak van de kokosoctopus suggereert planning vooraf van de kant van het schepsel, wat bij uitbreiding ook een intelligentieniveau suggereert dat niet typisch wordt verwacht van andere dieren dan mensen.

Naast het voor de hand liggende voordeel van het hebben van een solide pantserstuk, fungeert de kokosnoot of zeeschelp ook als een boobytrap voor prooidieren.

De kokosoctopus zal zich in zijn geïmproviseerde bescherming verbergen als zijn prooi nadert, en op het juiste moment tevoorschijn springen om zijn maaltijd te vangen. De kokosinktvis – soms ook wel geaderde octopus genoemd – eet graag schaaldieren, zoals krabben, kokkels en garnalen.

Als de octopus de schelp niet gebruikt, wikkelt hij zijn tentakels om het holle voorwerp en gebruikt de rest van zijn tentakels om zich voort te bewegen, alsof hij op stelten loopt.

Door deze eigenaardige wijze van voortbewegen over de zeebodem lijkt hij bijna tweevoetig, terwijl hij zijn door de schelp gemaakte schuilplaats draagt en rondscharrelt. Het is het bewijs van een ander ongewoon gedrag onder ongewervelden dat alleen voorkomt bij deze specifieke soort van koppotigen.

De vindingrijkheid van de octopus heeft wetenschappers verbaasd

In 2009 werd de eerste studie over de kokosnoot-octopus officieel gepubliceerd in het tijdschrift Current Biology nadat twee Australische wetenschappers het ingenieuze gebruik van kokosnoten door de kokosnoot-octopus op de gevoelige plaat hadden vastgelegd.

De onderzoekers betrapten de kokosnoot octopus op heterdaad tijdens een serie duiktrips rond de eilanden Noord Sulawesi en Bali in Indonesië jaren daarvoor, gedrag dat nooit eerder wetenschappelijk was bestudeerd.

“Ik was verbijsterd,” zei Julian Finn, een onderzoeksbioloog bij het Victoria Museum in Melbourne die gespecialiseerd is in koppotigen, over het meemaken van de handeling. “Ik bedoel, ik heb veel octopussen gezien die zich in schelpen verstopten, maar ik heb er nog nooit een gezien die de schelp vastgrijpt en over de zeebodem jogt. Ik deed mijn best om niet te lachen.”

De wetenschappers filmden hoe de octopus gehalveerde kokosnootschalen selecteerde die op de zeebodem hadden gelegen. De octopus leegde de schelpen alvorens ze onder hun tentakels te dragen en twee schelpen te gebruiken om een geïmproviseerde maar stevige mobiele schuilplaats te maken.

Sinds zijn ontdekking heeft het gedrag van de kokosoctopus zeebiologen verbaasd, die zeggen dat het opzettelijke gebruik door het dier van gereedschappen in de vorm van kokosnootschalen om een specifiek doel te bereiken – als bescherming of als jachtmethode om prooi te vangen – een bewijs was van de geavanceerde intelligentie van de kokosoctopus.

Wikimedia CommonsCoconut octopus, of amphioctopus marginatus, zijn de enige bekende ongewervelde dieren die een geavanceerd gereedschapgebruik vertonen.

Hoewel andere octopussoorten bekend zijn met het gebruik van vreemde voorwerpen als schuilplaatsen, het feit dat de octopus al deze complexe gedragingen uitvoert in zijn gebruik van de schelpen – ze verzamelen, ze voorbereiden en ze bewaren voor later gebruik – onderscheidt zijn soort van de rest.

“Wat het anders maakt dan een heremietkreeft is dat deze octopus schelpen verzamelt voor later gebruik, dus wanneer hij ze vervoert, krijgt hij er geen bescherming van,” zei Finn. “Het is dat verzamelen om het later te gebruiken dat ongewoon is.”

Met andere woorden, de handeling van vooruit plannen is een uniek gedrag dat nog niet is vertoond door enig ongewerveld dier, behalve de kokosinktvis.

De manier waarop de kokosinktvis de kokosnootschalen nauwgezet voorbereidt voordat hij ze gebruikt door stralen modder uit de kom te blazen, is ook ongelooflijk om mee te maken.

Echter, er is nog veel discussie in de wetenschappelijke gemeenschap over de definitie van “gereedschap gebruik” bij dieren, zoals de oorspronkelijke studie ook erkent.

Volgens universitair hoofddocent Tropische Biologie Simon Robson, die doceert aan de James Cook University in Townsville, Australië, maken de uiteenlopende definities van wat wordt beschouwd als dierlijk gedrag dat “gereedschapgebruik” vertoont, het moeilijk om te bepalen of de studie van de kokosinktvis het eerste bewijs is van dergelijk gedrag bij ongewervelden.

Ondanks dit, merkte Robson op dat de bevinding nog steeds diep fascinerend is.

“Het is een ander voorbeeld waar we kunnen denken over hoe vergelijkbaar mensen zijn met de rest van de wereld,” zei Robson. “We zijn gewoon een continuüm van de hele planeet.”

Nu je het ingewikkelde gedrag van de kokosnoot-dragende octopus hebt ontdekt, leer je over de verbazingwekkende mimic octopus – de imitator extraordinaire van de diepzee. Ontdek vervolgens de zes meest verbazingwekkende oceaanwezens ter wereld.