Hoe lang duurt een ontwenningsverschijnsel?

Wederopname kan allerlei gevolgen hebben die, hoewel ze niet altijd gevaarlijk zijn, lichamelijk en/of geestelijk pijnlijk kunnen zijn. Zo kunnen de ontwenningsverschijnselen die optreden wanneer iemand die aan heroïne verslaafd is, probeert te stoppen, zo pijnlijk zijn dat hij of zij terug naar de heroïne rent om het ongemak te verlichten.

Het goede nieuws is echter dat de ontwenningsverschijnselen niet eeuwig duren, en met de hulp van professionals kan het proces worden voltooid met zo min mogelijk pijn en zo veel mogelijk emotionele steun. Er zijn verschillende opties voor mensen die een professionele detox-behandeling zoeken, en het bijwonen van een intramurale detox is niet altijd vereist. Lees verder om meer te ontdekken over ontwenning en welke detox methode het veiligst is voor u of een geliefde.

Wie krijgt ontwenning?

Mensen die lichamelijk afhankelijk zijn van alcohol of andere stoffen lopen het risico ontwenningsverschijnselen te ervaren.1 Veel mensen geloven dat alle verslaafden door ontwenning gaan wanneer ze stoppen, maar dit is niet altijd het geval. Verslaving is een stoornis waarbij men dwangmatig naar drugs grijpt ondanks de schade die het veroorzaakt, en hoewel veel verslaafden lichamelijk afhankelijk zijn van een drug of drugs, zijn ze dat niet allemaal. Lichamelijke afhankelijkheid moet aanwezig zijn voordat ontwenning optreedt.1

Lichamelijke afhankelijkheid verwijst naar de veranderingen die in de hersenen plaatsvinden als gevolg van regelmatig middelengebruik, waardoor de stof nodig is om de persoon zich “normaal” te laten voelen. Zowel normaal geneesmiddelengebruik op recept als recreatief middelenmisbruik kan tot afhankelijkheid leiden.1

Iemand die sporadisch een stof gebruikt of misbruikt, loopt meestal geen groot gevaar om afhankelijk te worden. In de meeste gevallen moet het middelengebruik consistent/chronisch zijn gedurende een bepaalde periode om de hersenveranderingen teweeg te brengen die gepaard gaan met afhankelijkheid en ontwenning.1

Wanneer begint en eindigt ontwenning?

Onttrekking verwijst naar een reeks ongewenste lichamelijke en psychologische symptomen die uniek zijn voor de specifieke gebruikte stof.1

Wanneer begint en eindigt ontwenning? Niet alleen de stoffen bepalen de soorten symptomen die ervaren worden, maar ook de algemene tijdlijn van die ontwenningsverschijnselen.2

Opioïden

Als klasse omvatten opioïden een breed scala aan stoffen, legaal en illegaal, die verschillen in sterkte en doel. Veel voorkomende opioïden zijn heroïne, morfine, hydrocodon en methadon.3

Opioïdenontwenning wordt sterk beïnvloed door het type drug dat wordt gebruikt:

• Iemand die afhankelijk is van een kortwerkend opioïde zoals heroïne, kan ontwenningsverschijnselen ervaren die slechts een paar uur na de laatste keer dat ze hebben gebruikt beginnen, een piek bereiken tussen 36 en 72 uur, en tussen 5 en 10 dagen aanhouden.3
• Langer werkende opioïden worden niet zo snel uit het lichaam verwijderd, zodat de ontwenningsverschijnselen vertraagd kunnen zijn in vergelijking met die van korter werkende. Bij middelen als methadon kunnen de ontwenningsverschijnselen pas 48 uur na de laatste dosis beginnen, een piek bereiken rond dag 3, en tot 21 dagen duren voordat ze afnemen.4

Als de ontwenningsverschijnselen van opioïden beginnen, kan iemand last krijgen van:4

• Runne neus.
• Waterige ogen.
• Excessief zweten.
• Zwijgen.
• Dilaterende pupillen.
• Koorts.

Naarmate de ontwenning vordert, kunnen intensere symptomen optreden, zoals:4

• Verlies van eetlust.
• Nausea.
• overgeven.
• diarree.
• kippen.
• zwakte.
• verhoging van bloeddruk en hartslag.
• Agitatie en rusteloosheid.
• Bot- en spierpijn.

Sedativa

Zoals bij opioïden zal het specifieke sedatief dat wordt misbruikt, de ontwenningsduur bepalen – iemand die afhankelijk is van kortwerkende middelen, zoals Ativan, kan bijvoorbeeld binnen enkele uren na het stoppen al last krijgen van de effecten; bij langer werkende sedativa, zoals Valium, kan het zijn dat iemand die stopt pas een week na het laatste gebruik significante ontwenningsverschijnselen krijgt.2

• Kortwerkende onthoudingsverschijnselen van sedativa bereiken gewoonlijk hun hoogtepunt rond dag 2 en verdwijnen op dag 4 of 5.2
• Langwerkende onthoudingsverschijnselen van sedativa bereiken soms pas hun hoogtepunt in de tweede week en het kan tot 4 weken duren voordat ze significant afnemen.2

Het stoppen met sedativa, in het bijzonder benzodiazepinen, leidt meestal tot 3 stadia van onthouding.4

• Echte ontwenning:
  • GI distress.
  • Verhoogde polsslag en bloeddruk.
  • angst.
  • Paniek.
  • Rusteloosheid.
• Midontwenning kan meer symptomen teweegbrengen zoals:
  • Koorts.
  • Zweet.
  • Insomnia.
  • Shakiness.
  • Slechte eetlust.
  • Diarree.
• Late ontwenning wordt geassocieerd met de meer gevaarlijke symptomen zoals:
  • Hallucinaties.
  • Agitatie.
  • Vanderlijke/onstabiele hartslag en bloeddruk.
  • Bevingen.

Omwille van de gevaren van late ontwenning, is intramurale medische detox de voorkeursoptie voor sedatieve detox.

Alcohol

Alcohol wordt geassocieerd met een snel begin van de ontwenning-symptomen beginnen vaak slechts enkele uren na het laatste drankje, in sommige gevallen wanneer de persoon nog een meetbaar alcoholgehalte in het bloed heeft.5 De symptomen verdwijnen gewoonlijk binnen 10 dagen, maar die dagen kunnen erg onzeker zijn, vooral wanneer de symptomen hun hoogtepunt bereiken (gewoonlijk tussen 36 en 72 uur na het stoppen).3

Binnen 12 uur kan een persoon ontwenningsverschijnselen ervaren die omvatten:5

• Angst.
• Insomnia.
• Hoofdpijn.
• Zweetheid.
• Hartkloppingen.
• GI distress.
• Slechte eetlust.

Alcoholische hallucinose (visuele, auditieve of tactiele hallucinaties) kan optreden binnen 12-24 uur na de laatste drank.5

Acoholonttrekkingsverschijnselen vormen een van de grootste gevaren van alcoholontwenning. Ze beginnen meestal tussen 24 en 48 uur na de laatste drank.5

Sommige mensen krijgen te maken met een zeer ernstige vorm van alcoholontwenning, delirium tremens genoemd, die meestal binnen 2-3 dagen na de laatste drank optreedt. Het wordt gekenmerkt door:5

• Hallucinaties (voornamelijk visueel).
• Erge desoriëntatie.
• Agitatie.
• Snelle hartslag.
• Hoge bloeddruk.
• koorts.
• zweten.

Stimulantia

Stimulantia-drugs zoals cocaïne, methamfetamine, en amfetaminen zoals Adderall-hebben allemaal vergelijkbare ontwenningsverschijnselen. Symptomen die vaak binnen 24 uur beginnen en tot 5 dagen duren zijn:3

• Uitputting.
• Verhoogde behoefte aan slaap en voedsel.
• Geen interesse in middelengebruik.
• Lage stemming.
• Rusteloosheid.
• Irritabiliteit.

Psychose, agitatie en gedachten aan zelfbeschadiging kunnen ook optreden bij sommige personen die ontwenning van stimulerende middelen doormaken, vooral bij methamfetamine.3

De acute ontwenning van stimulerende middelen wordt gevolgd door een langer durende fase van langdurige ontwenning. (Zie symptomen hieronder.)

Is de tijdlijn voor iedereen hetzelfde?

Het specifieke middel dat wordt gebruikt en de manier van gebruik zijn de belangrijkste factoren die de tijdlijn bepalen, dus mensen die dezelfde drug op dezelfde manier gebruiken, zullen over het algemeen naar verwachting volgens dezelfde tijdlijnen afkicken.6

Het ontgiftingsproces – inclusief het specifieke begin en het verdwijnen van de ontwenningsverschijnselen – is echter uniek voor elke persoon als gevolg van individuele verschillen in hun middelengebruik (duur en methode), de ernst van de afhankelijkheid, hun lichamelijke en geestelijke gezondheid, en of er eerdere negatieve ontwenningservaringen zijn geweest.

Hoewel de tijdlijnen vergelijkbaar kunnen zijn, kunnen de ervaringen sterk variëren. Ook zeer variabel zijn de symptomen die langer duren dan de acute fase, bekend als langdurige ontwenningsverschijnselen.

Wat is langdurige ontwenningsverschijnselen?

De acute ontwenningsverschijnselen hebben een beperkte duur en houden rechtstreeks verband met de reactie van het lichaam en de hersenen op de abrupte beëindiging of vermindering van het middelengebruik.7 Deze acute ontwenningsverschijnselen vertegenwoordigen echter niet altijd het absolute einde van de ontwenning.

Doorgetrokken ontwenningsverschijnselen kunnen voortduren nadat de acute symptomen zijn verdwenen. Deze symptomen, die soms het postacute ontwenningssyndroom (PAWS) worden genoemd, komen vaak voor bij mensen die herstellen van hun afhankelijkheid van: 7

• Alcohol.
• Opioïden.
• Stimulantia.
• Benzodiazepinen.

Net als bij acute ontwenning gaat langdurige ontwenning gepaard met voortdurende hunkeringen en andere symptomen die specifiek zijn voor de gebruikte stof.3,7 PAWS-symptomen die met alcohol worden geassocieerd, kunnen maanden tot jaren aanhouden en omvatten:

• angst
• hongerigheid
• prikkelbaarheid.
• depressie
• stabiele stemming.
• problemen met denken en concentreren.
• mindere kwantiteit en kwaliteit van slaap.
• vermoeidheid
• minder zin in seks.
• verhoogde pijn.

Symptomen gerelateerd aan opioïden zijn onder meer:

• angst
• depressie
• emotionele gevoelloosheid.
• prikkelbaarheid.
• slecht slapen.
• weinig energie.
• verminderde concentratie.
• verminderd probleemoplossend vermogen.

Symptomen gerelateerd aan benzo’s kunnen maandenlang fluctueren en omvatten:

• Verhoogde angst.
• Paniekaanvallen.
• Obsessieve gedachten of dwangmatig gedrag.

Stimulerende middelen zoals methamfetamine en cocaïne kunnen PAWS-symptomen uitlokken die een maand of langer aanhouden, zoals:

• Lage energie.
• Lagere impulscontrole.
• angst.
• Snel wisselende stemmingen.
• Verslechterd vermogen om gevoelens en emoties te beheersen.
• Verlechterde aandacht, focus en concentratie.
• Verslechtering van probleemoplossend vermogen.

Deze symptomen kunnen erg lastig zijn en omdat ze zo langdurig kunnen zijn, kunnen ze ertoe leiden dat een persoon die anders toegewijd is aan herstel, terugvalt naar de stof van zijn keuze om enige verlichting te vinden. Aanvullende verslavingsbehandeling naast detox kan helpen bij het leren omgaan met deze symptomen, en het gebruik van medicijnen (zie hieronder) kan verlichting bieden voor zowel de acute als de langdurige ontwenningsverschijnselen.

Maken medicijnen de duur korter?

Professionele detoxificatiediensten helpen mensen door het ontwenningsproces heen op de veiligste en meest comfortabele manier.8 Veel detoxen maken gebruik van medicijnen om de symptomen en bijwerkingen van het proces te minimaliseren.

Soms kunnen medicijnen die worden gebruikt om de patiënt veilig en comfortabel te houden, de totale duur van de ontwenning juist verlengen.8 Iemand met een benzodiazepine-afhankelijkheid kan bijvoorbeeld eerst worden overgeschakeld op een ander, langer werkend benzodiazepine. Als de patiënt eenmaal gestabiliseerd is op de nieuwe benzo, wordt hij langzaam afgebouwd van de vervangende benzodiazepine.8 Dit proces resulteert in een langere ontwenningsperiode, maar een die veiliger en veel minder intens is.

Medicijnen kunnen ook worden gebruikt om de ontwenning van alcohol, opioïden en andere kalmerende middelen te behandelen. Voor opioïden worden vaak methadon en buprenorfine gebruikt om de ernst van de ontwenning te verminderen. Ontwenning van alcohol kan, net als ontwenning van kalmerende middelen, worden behandeld met een benzodiazepine of fenobarbital.8 Medicijnen verminderen de duur van de ontwenning meestal niet, maar ze kunnen de ontwenning wel veel gemakkelijker maken.

Rapid en ultrarapid detoxes voor opioïde afhankelijkheid worden soms aangeprezen als een gemakkelijkere manier om de ontwenning in een zeer korte periode te beëindigen.8 Bij deze behandelingen krijgt de persoon een medicijn dat een opioïde antagonist wordt genoemd, zoals naloxon, tijdens de vroege stadia van de ontwenning. Deze geneesmiddelen verhogen de snelheid en de intensiteit van de ontwenningsverschijnselen.8 Detox-professionals geven vervolgens een aantal andere geneesmiddelen zoals clonidine en benzodiazepinen om de opkomende symptomen te behandelen tot de ontwenningsverschijnselen voorbij zijn.8 In het geval van ultrasnelle detox wordt de patiënt tijdens het grootste deel van de detox onder algehele anesthesie geplaatst.8 Snelle en ultrasnelle detoxen hebben tal van risico’s, vooral wanneer algehele anesthesie wordt gebruikt, en het is mogelijk dat ze het proces van ontwenning niet echt verlichten.8,9

Het afkicken van een middel kan beangstigend en pijnlijk zijn. Om de last te verlichten, moet u contact opnemen met een professioneel detox-behandelingsprogramma, zodat deskundigen u door het proces kunnen begeleiden.

Zelfs nadat de acute ontwenning eindigt, kunnen de symptomen van PAWS herstel moeilijk maken. Dit is wanneer medicatieondersteunde behandeling (MAT) – het gebruik van medicijnen (zoals methadon of naltrexon) om hunkeren naar te verminderen, PAWS te verminderen en herstel aan te moedigen – u kan helpen uw nuchterheid te behouden.1 Bel vandaag nog voor hulp bij het beginnen van uw reis naar een leven dat niet langer geketend is aan een stof.