Hoe effectief is de pil?

Bijna eenderde van de vrouwen die anticonceptie gebruiken, slikt de pil. Maar hoe effectief is de pil?

Er zijn twee soorten anticonceptiepillen: de combinatiepil, die oestrogeen en progestageen bevat, en de pil die alleen progestageen bevat (vaak de minipil genoemd).

Hoewel de meeste gegevens over de doeltreffendheid van de pil betrekking hebben op de combinatiepil, worden beide piltypes vermeld als zijnde 93% doeltreffend bij normaal gebruik en 99,5% doeltreffend bij perfect gebruik.

Wat betekenen deze cijfers en hoe zijn ze verkregen?

Gebruikt u de pil ‘perfect’?

Om de doeltreffendheid van de pil te testen, werden vrouwen voor studies ingeschreven en geïnstrueerd om hun pil elke dag op hetzelfde tijdstip in te nemen. Het perfecte gebruik werd berekend op basis van degenen die zich aan de studieregels hielden door nooit zonder pillen te zitten, nooit een dag over te slaan en geen medicijnen te nemen die de doeltreffendheid van de pil kunnen verminderen. De studies gingen ervan uit dat alle vrouwen even vruchtbaar waren en een “risico” liepen op zwangerschap.

Onder deze strikte voorwaarden waren beide piltypes ongeveer 99,5% effectief. Dit betekent dat binnen een periode van 12 maanden vijf van de duizend vrouwen zwanger zouden kunnen worden.

Maar het leven van de meeste mensen weerspiegelt geen perfecte onderzoeksomstandigheden en het is realistischer om de doeltreffendheid bij “normaal gebruik” in aanmerking te nemen. Beide soorten pillen hebben een typische gebruikseffectiviteit van 93%, wat betekent dat zeven op de 100 gebruikers in een periode van 12 maanden zwanger worden.

Het lagere percentage van 93% weerspiegelt het dagelijks leven, waarin pillen kunnen worden gemist, verpakkingen opraken zonder tijd om een nieuw recept te krijgen, pillen niet worden opgenomen als gevolg van braken of diarree of de effectiviteit van de pil wordt verminderd door een ander geneesmiddel (waaronder sommige veelgebruikte kruidenpreparaten zonder recept, zoals St John’s Wort).

In werkelijkheid ligt de kans op zwangerschap waarschijnlijk ergens tussen de 93% en 99,5%. En de effectiviteit kan na verloop van tijd verbeteren naarmate de gebruiksters er meer aan gewend raken de pil elke dag in te nemen.

De doeltreffendheid kan worden vergroot door ook condooms te gebruiken (die als bijkomend voordeel hebben dat ze seksueel overdraagbare infecties voorkomen), en door noodanticonceptie te gebruiken als de pil wordt vergeten.

Timing is alles

De combinatiepil werkt in de eerste plaats om het vrijkomen van een eitje uit de eierstok elke maand te stoppen. Hoewel het belangrijk is dat de pil elke dag op hetzelfde tijdstip wordt ingenomen, blijft de combinatiepil effectief als deze tot 24 uur te laat wordt ingenomen, omdat de eisprong dan nog steeds wordt voorkomen.

De minder vaak voorgeschreven progestageenpil werkt voornamelijk door het slijm bij de baarmoederhals dikker te maken om te voorkomen dat spermacellen naar de baarmoeder en eileiders zwemmen om een eicel te bevruchten.

Dit effect is na ongeveer 27 uur uitgewerkt, wat betekent dat de pil elke dag binnen een beperkt tijdsbestek van drie uur moet worden ingenomen. Daarom zal de progestageen-alleen-pil in vergelijking met de combinatiepil eerder in de buurt van de onderste 93%-grens dan van de bovenste 99,5%-grens liggen.

Vrouwen in hun tienerjaren en begin twintiger hebben waarschijnlijk een hoger percentage pilmislukkingen dan oudere gebruiksters. Dit kan komen omdat ze vruchtbaarder zijn, of omdat ze meer moeite hebben om te onthouden de pil elke dag in te nemen en hun herhalingsrecepten in te vullen.

Om die reden wordt de progestageen-alleen-pil zelden aan deze leeftijdsgroep voorgeschreven en worden over het algemeen effectievere methoden aanbevolen, zoals een implanteerbaar anticonceptiemiddel of een combinatiepil.

In het algemeen geldt: hoe minder de gebruiker van het anticonceptiemiddel hoeft te doen om het effectief te maken, hoe effectiever het waarschijnlijk zal zijn. De langwerkende omkeerbare anticonceptiemiddelen (LARC’s) worden wereldwijd erkend als de meest effectieve methoden, omdat ze niet afhankelijk zijn van menselijk gedrag als ze eenmaal zijn ingebracht.

LARC’s omvatten het anticonceptie-implantaat dat tot drie jaar meegaat en de hormonale of koper-intra-uteriene apparaten (IUD’s) die respectievelijk tot vijf en tien jaar meegaan.

Ze zijn voor 99,5-99,95% doeltreffend omdat de gebruikster er na het inbrengen niet aan hoeft te denken regelmatig iets te doen, waardoor ze voor wie een betrouwbare methode wil een aantrekkelijk alternatief voor de pil kunnen zijn.

Bijwerkingen, risico’s, kosten en extra voordelen zijn slechts enkele van de andere kenmerken die van invloed zijn op de keuze van vrouwen voor een bepaalde anticonceptiemethode, afgezien van de doeltreffendheid. Begrijpen wat doeltreffendheid betekent en hoe het wordt berekend, is een belangrijke stap naar het maken van een mondige keuze.