Het zenuwstelsel en hoe werkt het

In het centrum van het zenuwstelsel bevinden zich je hersenen. Wat je ziet en hoort, registreert zich eerst daar. Stel je voor dat je met je vrienden op school bent en ze beginnen gek te doen. Je ziet ze en hoort ze, en besluit dan dat je ze wilt filmen op je smart phone. Al die gedachten zijn in je hersenen opgekomen, maar het proces stopt daar niet. Als je eenmaal hebt besloten om ze te filmen, vertelt je brein je om je smartphone te pakken, hem op je vrienden te richten, op de opnameknop te drukken en ze een tijdje te volgen. Hoewel je het je misschien niet realiseert, heeft je brein elke actie gemasterd.

Je hersenen produceren kleine elektrische signalen door je hele lichaam, zodat het goed functioneert. Ze sturen deze signalen door paden die neuronen worden genoemd. Het systeem van neuronen creëert uw persoonlijke elektrische bedrading.

De manier waarop uw zenuwstelsel werkt, kan worden vergeleken met hoe uw computer werkt. Wanneer u op de stroom van uw computer drukt, gaat er een signaal uit. Het signaal is een katalysator die een aantal acties en reacties opwekt. Een elektrische stroom gaat over de draden die een verbinding met elektriciteit in stand houden. Uw computer maakt een aantal geluiden om u te laten weten dat hij werkt. Er komt licht op het scherm, er verschijnen beelden, programma’s worden geladen en uw internetverbinding wordt tot stand gebracht. Met andere woorden, op basis van de katalysator van de “aan”-knop wordt uw hele computer opgestart.

Uw zenuwstelsel werkt op dezelfde manier. Wanneer u bepaalde spieren wilt laten bewegen, zenden uw hersenen boodschappen over uw neuronen. Dit pad onderhoudt een continue elektrische verbinding tussen uw hersenen en uw spieren. De verbinding zorgt ervoor dat je spieren kunnen bewegen zoals jij dat wilt. Je spieren “zetten aan”. Dat is de essentie van je zenuwstelsel.

Belangrijke onderdelen van het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel is ingewikkeld met veel elementen die samenwerken. Uw hersenen en ruggenmerg vormen het eerste grote deel, het centrale zenuwstelsel (CZS). De zenuwen die van en naar het CZS gaan, vormen het tweede hoofddeel; het Perifere Zenuwstelsel (PZS).

Botten beschermen het CZS tegen verwondingen. Het beschermt je schedel of cranium op dezelfde manier als schelpen de zachte lichamen van slakken en schildpadden beschermen. Wervels zijn de botten die uw ruggenmerg beschermen. In tegenstelling tot de schedel, die uit één stuk bot bestaat en niet kan buigen, zijn uw wervels flexibel. Door die flexibiliteit kun je je middel draaien of je opkrullen in een bal.

Een soort bottenpantser omringt je PNS niet. Bijvoorbeeld, heb je ooit gehad dat je arm in slaap viel? Dan kan het zijn dat je hem een minuut of twee niet kunt bewegen of zelfs voelen. Dat gebeurt omdat hij te lang in één positie heeft gelegen en u tijdelijk een zenuw hebt afgekneld. De beknelling ontstaat door een gebrek aan bescherming. Die zenuw maakt deel uit van het PNS.

Je kunt het zenuwstelsel ook scheiden door wat het doet. Stel je voor dat je een horzel om je heen ziet zoemen en hij wil niet weggaan. Je bent er zeker van dat hij je gaat steken, dus je wilt wat afstand tussen jou en hem. Je rent de andere kant op. Misschien ben je dapper en sla je er in plaats daarvan naar. Hij vliegt van je weg. Met beide acties blijf je veilig, wat een functie is van het sympathische zenuwstelsel. Wanneer het gevaar herkent, “zet het aan.” Het laat je hart sneller slaan en pompt meer bloed naar je spieren, zodat je een gevecht kunt aangaan of als een gek kunt wegrennen. In de psychologie wordt dit “vechten of vluchten” genoemd. Vecht of vlucht acties gebeuren wanneer je je bedreigd voelt op welke manier dan ook.

Laten we zeggen dat er geen gevaar van bijen, horzels of iets anders om je heen is. Maar je hebt honger en dorst. Je weet dat je moet eten en gehydrateerd moet blijven. Dit zijn menselijke basisbehoeften om te overleven. Op dat moment treedt je parasympatisch zenuwstelsel in werking. Wanneer je eet en drinkt, “laadt” het op door ervoor te zorgen dat je lichaam alles correct verteert. Zo blijf je gezond.

Andere functies zoals je ademhaling, bloedstroom of hartslag gebeuren automatisch. Deze zijn spontaan, en je hoeft er nooit over na te denken. Maar als er iets in uw zenuwstelsel verandert, zult u merken dat er iets niet klopt. Als je dat doet, zoek je een neuroloog op die gespecialiseerd is in hoe het zenuwstelsel werkt en hoe je kunt helpen als er iets mis is.

Andere belangrijke onderdelen waaruit het zenuwstelsel bestaat

Wanneer je naar een televisieshow kijkt, concentreer je je veel op de hoofdpersonen. Maar zonder een ondersteunende cast, zouden ze plat vallen. Het hele ensemble van acteurs is van vitaal belang voor het succes van de hele show. Het zenuwstelsel werkt op dezelfde manier. De hersenen en het ruggenmerg zijn de hoofdrolspelers, maar zij hebben steun nodig van de rest van de cast in het zenuwstelsel. Degenen die hieronder worden opgesomd, zijn degenen die je het meest waarschijnlijk zult tegenkomen in een basisles anatomie of biologie.

Neuronen – Neuronen zijn zenuwcellen die reageren op prikkels. Een prikkel kan de zenuw prikkelen of irriteren. Een van beide creëert een impuls, dat is een kleine elektrische stroom die een boodschap stuurt naar de hersenen om te handelen.

Er zijn vier manieren waarop neuronen worden gestimuleerd.

• Geluid – Wanneer neuronen in je binnenoor iets horen, reageer je erop. Wanneer u bepaalde geluiden op uw smartphone hoort, is uw reactie meestal om ernaar te kijken. Slechts enkele seconden verstrijken tussen het geluid en uw actie. In die korte tijd hebben neuronen al die informatie van je oor ontvangen en vervolgens naar je hersenen gestuurd, en vervolgens naar je spieren en ogen.
• Warmte – Wanneer neuronen in je huid warmte voelen, reageer je daar op de een of andere manier op. Als je je smartphone in het stopcontact steekt om op te laden en een elektrische schok krijgt, zul je een soort warmte voelen. Je eerste actie zal zijn om de telefoon los te laten. Uw neuronen hebben alle impulsen georkestreerd die tot die actie leiden.
• Licht – De neuronen in uw ogen zijn gevoelig voor licht en donker. U zult dienovereenkomstig reageren. Stel je voor dat je een nieuwe app leert op je smartphone. Je bekijkt een tutorial en herhaalt vervolgens de acties die je hebt zien demonstreren. Diezelfde herhaling wordt mogelijk gemaakt door de lichtstimuli die de neuronen via je ogen ontvangen.
• Druk of lengte – Je spieren bevatten ook neuronen. Wanneer ze een verandering in lengte of zelfs druk waarnemen, reageren je spieren. Wanneer u uw smartphone uittrekt, geven spierneuronen zintuiglijke impulsen aan uw hersenen. Op hun beurt weten je spieren hoeveel druk nodig is om de telefoon vast te houden, zodat je hem niet op de grond laat vallen.

Neurale netwerken, of verbindingen, zorgen ervoor dat al deze impulsen zich in je lichaam kunnen verplaatsen. Ze werken ongeveer zoals de glasvezel je met het internet verbindt. Ze zenden en ontvangen elektrische impulsen snel en betrouwbaar.

Dendrieten en Axonen – Dendrieten en axonen zijn verlengstukken van het neuron of de zenuwcellen. Dendrieten brengen informatie naar het cellichaam. Axonen nemen informatie weg van het cellichaam. Sms is een voorbeeld van hoe dit werkt. Er is een elektrische component (dendriet) in je smartphone die je in staat stelt berichten van je vrienden te ontvangen. Een andere elektrische component (axon) stelt u in staat om antwoorden naar hen terug te sturen.

Soma – Het soma is het cellichaam van het neuron. Het werkt bijna als een lopende band in een fabriek. Het verpakt alles wat een neuron nodig heeft om impulsen naar de hersenen te sturen voor gebruik.

Cerebrospinale vloeistof (CSF) – Cerebrospinale vloeistof bedekt de hersenen en het ruggenmerg. De vloeistof dempt de hersenen binnen de schedel. Het biedt ook algemene bescherming voor het CZS. Ten slotte circuleert het voedingsstoffen en verwijdert het afvalproducten uit de hersenen.

Bloed-hersenbarrière (BBB) – Deze muur of poort dient als een soort bewaker van de hersenen. Hij is semi-permeabel, wat betekent dat sommige dingen er wel doorheen kunnen en andere niet. De BBB voorkomt dat vreemde stoffen in het bloed de hersenen binnendringen. Het beschermt de hersenen ook tegen de hormonen en neurotransmitters die in andere delen van het lichaam werkzaam zijn. Bovendien zorgt het voor een stabiele omgeving voor de hersenen.

Vorming van het centrale zenuwstelsel

Wanneer het CZS zich ontwikkelt, ziet het eruit als een buis in een embryo. De belangrijkste delen van de hersenen beginnen zich te vormen aan de kop van deze buis. Delen van de hersenen die zich hier ontwikkelen, en hun voornaamste functies, zijn:

Herebellum – Het cerebellum stelt ons in staat delen van ons lichaam vrijwillig te bewegen. We zijn in staat om te lopen, te schrijven en in evenwicht te blijven.

Hersenen – Onze hersenen zijn verdeeld in een linker- en rechterhersenhelft. De twee hersenhelften bevinden zich in de kleine hersenen, het grootste deel van de hersenen. Net als een supervisor op een werkplek, houdt de kleine hersenen toezicht op veel van onze dagelijkse activiteiten. Wij kunnen kritisch en analytisch denken dankzij onze kleine hersenen. Praten, het begrijpen van taal en het beheersen van onze emoties zijn andere acties die door dit deel van de hersenen worden gecontroleerd.

• Linkerhersenhelft & Rechterhersenhelft – U hebt waarschijnlijk de uitdrukkingen “linkerhersenhelft” en “rechterhersenhelft” gehoord. Deze termen verwijzen naar hoe we informatie verwerken. Mensen die vooral aan de linkerkant van de hersenen (linker hersenhelft) denken, lijken ons logischer. Mensen die vooral aan de rechterkant van hun hersenen (rechterhersenhelft) denken, lijken creatiever. Taal en andere logische processen vinden wellicht meer links plaats, terwijl visuele en intuïtieve processen meer rechts plaatsvinden. Dit zijn slechts patronen of tendensen, dus het is belangrijk om te begrijpen dat beide zijden van de hersenen bij alle processen op de een of andere manier betrokken zijn.

Diencephalon – Het diencephalon bestaat uit twee delen:

• Thalamus – De thalamus sorteert alle elektrische impulsen. Hij identificeert de informatie die via onze zintuigen tot ons komt en stuurt ze vervolgens naar de juiste gebieden in de hersenen voor verwerking.
• Hypothalamus – De hypothalamus motiveert ons om te eten en te drinken. Hij handhaaft ook onze normale lichaamstemperatuur van 98,6 graden. Zijn andere belangrijke functie is het besturen van onze hypofyse. Deze klier bestuurt alle andere klieren in het endocriene systeem.

Medulla oblongata – Het medulla oblongata maakt deel uit van het ruggenmerg. Het controleert het hart en de longen. Het helpt onder andere bij het reguleren van de ademhaling, de spijsvertering, het slikken en zelfs het niezen.

Middenhersenen – De middenhersenen helpen bij motorische bewegingen, vooral die waarbij onze ogen betrokken zijn. Het helpt ons auditieve en visuele informatie te verwerken.

Pons – Het pons is een verbindingsstuk binnen de hersenen. Het maakt deel uit van de hersenstam en verbindt de thalamus met de medulla.

Neurologen en neurochirurgen zijn goed bekend met alle gebieden van de hersenen – groot en klein. Het is dus gemakkelijk te begrijpen waarom zoveel jaren van scholing vereist zijn voordat neurologen hun praktijk kunnen uitoefenen.

Welke gezondheidsgerelateerde functies regelt het zenuwstelsel?

Zoals u hebt gezien, houdt het zenuwstelsel verband met bijna elk aspect van onze gezondheid en ons welzijn. Het is betrokken bij iets simpels als het sluiten van je ogen tot het beheren van meer complexe processen zoals kritisch denken.

Andere functies die door het zenuwstelsel worden geregeld, zijn onder meer:

• Veroudering
• Lichaamstemperatuur
• Hersengroei/-ontwikkeling
• Ademhaling/hartslag
• Genezing/revalidatie
• honger/dorst/ spijsvertering
• leren/geheugen
• bewegen/evenwicht/coördinatie
• puberteit/voortplanting/vruchtbaarheid
• Sensaties – tast en gehoor en de mentale processen van interpretatie
• Slaap
• Stress/lichamelijke reacties op stress
• Gedachten en emoties

Het zenuwstelsel heeft invloed op bijna elk deel van ons lichaam in elke fase van de levensloop. Specialiseren in hoe het allemaal samenwerkt is belangrijk zodat we een optimale gezondheid kunnen behouden. Neurologen bestuderen het zenuwstelsel om te begrijpen wanneer het goed functioneert of wanneer veranderingen het belemmeren.

Wil je meer leren over het zenuwstelsel?

Als je geïnteresseerd bent in het zenuwstelsel en wat er voor nodig is om neuroloog of neurochirurg te worden, biedt The Apprentice Doctor een For Future Doctors Course and Kit waarmee je vandaag nog kunt beginnen. Naast feiten en theorie biedt de cursus ook de mogelijkheid om enkele van de vaardigheden die neurologen en neurochirurgen uitvoeren in de praktijk te oefenen. In wezen word je een leerling neuroloog.

Als u een artikel in onze neurologie serie gemist en wil terug te gaan en in te halen, klik dan op de volgende links:

Wat is het verschil tussen een neuroloog & Neurochirurg?

Pad om neuroloog of neurochirurg te worden.

Een dag uit het leven van een neuroloog en neurochirurg.

Interview afgenomen met een praktiserend neurochirurg.