Gil-galad

Gil-galad, geboren Ereinion, was een Ñoldorin Elf en zoon van Fingon. Hij was de laatste Hoge Koning van de Ñoldor in Midden-aarde, en droeg vele titels, waaronder Hoge Koning van de Elfen van het Westen, Koning van de Eldar, Koning van Lindon, Heer van de Hoge Elfen, en de Heer van Eriador.

Gil-galad had het hoogste gezag onder de Elfen die hij regeerde en werd gerespecteerd door zowel de Ñoldor als de Sindar, en werd daarom beschouwd als een “Hoge Koning” van de Elfen in Midden-aarde. Hij vormde de Laatste Alliantie van Elfen en Mensen met Elendil, en leidde de Elfen naar de oorlog tegen Sauron gedurende deze tijd. Zijn dood betekende het einde van de Ñoldorin Koninkrijken in Midden-aarde, hoewel vele Ñoldor later nog in Imladris zouden wonen gedurende het Derde Tijdperk.

Biografie

Eerste Tijdperk

Gil-galad werd waarschijnlijk geboren in de vijfde eeuw van het Eerste Tijdperk, en was nog jong ten tijde van de gevechten van de Dagor Bragollach en Nirnaeth Arnoediad. Hij was de zoon van Fingon, waardoor hij deel uitmaakte van het Huis van Fingolfin. Hij woonde in Nargothrond tot de val ervan en ontsnapte naar het Eiland Balar.

Na de dood van Turgon tijdens de Val van Gondolin kreeg Gil-galad het koningschap van de Ñoldor. Toen de Zonen van Fëanor de Derde Slag om het Koninkrijk begingen, kreeg Gil-galad bericht over de plundering van de Havens, maar hij en zijn gastheer kwamen te laat om de Zonen van Feanor tegen te houden, die na de slag vluchtten. De overlevenden van Sirion sloten zich echter aan bij Gil-galad en gingen met hem mee naar Balar, waar zij hem vertelden van Elrond en Elros’ gevangenschap. Na de Oorlog der gramschap verdwenen de overgebleven Zonen van Feanor uit de geschiedenis. Maedhros pleegde zelfmoord terwijl Maglor spoorloos verdween, Elrond en Elros alleen achterlatend. Daarom verwelkomde Gil-galad op een gegeven moment Elrond in zijn gelederen, nadat deze ervoor had gekozen om tot de Elfen te behoren.

Tweede Tijdperk

In jaar 1 van het Tweede Tijdperk bleef Gil-galad in Midden-aarde en vestigde Lindon, dat sterk en veilig was tegen zijn vijanden. Op zijn hoogtepunt strekte zijn rijk zich oostwaarts uit tot aan het Nevelgebergte en de westelijke delen van Greenwood the Great, hoewel de meeste Eldar in Lindon en in Elrond’s toevluchtsoord Rivendell bleven.

Gil-galad had een bondgenootschap met de Mensen van Westernesse, in het bijzonder met Tar-Aldarion (de Zeevaarder), De Gelovigen en Elendil. Gil-galad regeerde als Hoge Koning van de Ñoldor gedurende het gehele Tweede Tijdperk. In deze periode kreeg Gil-galad de zaden van mellyrn bomen van Tar-Aldarion, die in deze periode Hoge Koning van Numenor was. Maar de zaden wilden in zijn land niet groeien, dus gaf hij ze aan Galadriel voordat zij Lindon verliet. Zij droeg deze zaden lange tijd met zich mee en plantte ze uiteindelijk in Lindórinand. Toen ze daar groeiden, werd het omgedoopt tot Laurelindórenan, Lórien van Bloesem. Op een gegeven moment werden Gil-galad en Elrond benaderd door een vreemdeling, Annatar genaamd, die zich de Heer der Geschenken noemde. Zijn woorden en aanbiedingen leken eerlijk, maar Gil-galad merkte dat deze Annatar niet was wat hij leek. Daarom weigerde hij met hem om te gaan, en stuurde een bericht naar alle Elfen dat zij deze vreemdeling moesten mijden.

Hoewel Annatar werd ontvangen in Eregion, waar hij de Elfen leerde hoe de Ringen van Macht te maken. Maar Gil-galad’s wantrouwen bleek juist, want Annatar was Sauron in vermomming, en de ringen waren werktuigen voor zijn snode plannen om Midden-aarde te overheersen. Later werd Gil-galad door Celebrimbor de Elfen Ringen Vilya (Ring van Lucht) en Narya (Ring van Vuur) toevertrouwd, twee van de Drie Ringen, die hij doorgaf aan zijn heraut Elrond en zijn luitenant Cirdan voordat hij stierf bij het Beleg van Barad-dûr.

Sauron viel Eriador met grote kracht binnen in de Oorlog van de Elfen en Sauron, waarbij hij Eregion verwoestte en de Grijze Havens belegerde. Maar Gil-galad werd geholpen door de Numenoreanen, toen geregeerd door Tar-Minastir, die een grote vloot stuurden die de troepen van de Zwarte Vorst versloeg. Sauron, die ternauwernood ontsnapte met een lijfwacht, keerde terug naar Mordor, waar hij zich gedeisd hield, zijn krachten verzamelde en wraak beraamde op de Dunedain. Meer dan duizend jaar later werd Sauron opnieuw geconfronteerd met de Numenoreanen en als gevangene teruggebracht naar hun thuisland, Gil-galad vrij latend om Midden-Aarde in vrede te regeren. In Saurons afwezigheid groeide Gil-galad’s macht tot een punt waarop Sauron ontsteld terugkeerde van de ondergang van Numenor. Toch kwamen de overlevenden van Numenor, bekend als de Gelovigen, naar Midden-Aarde en vestigden de Rijken in Ballingschap, waarbij de Hoge Koning Elendil bevriend raakte met Gil-galad bij zijn aankomst. Een eeuw later, toen Sauron Gondor aanviel, beraadslaagden Elendil en Gil-galad over hoe zij met hem moesten omgaan. Uiteindelijk besloten zij al hun legers te verzamelen en Sauron aan te vallen voordat hij zijn krachten kon herwinnen, en vormden zij de Laatste Alliantie van Elfen en Mensen.

De twee koningen besteedden verscheidene jaren aan het trainen en verzamelen van hun strijdkrachten voordat zij elkaar ontmoetten bij Amon Sul. Bij het oversteken van het Nevelgebergte kregen ze gezelschap van Oropher van de Greenwood, Amdír van Lórien en Durin IV van Khazad-dûm. Gil-galad’s befaamde wapen was een speer genaamd Aeglos – wat “IJspegel” betekende; niemand was ertegen bestand. Het Leger van de Laatste Alliantie sloot zich aan bij het leger van Gondor onder leiding van Anárion en ging de strijd aan met de strijdkrachten van Sauron in de Slag bij Dagorlad, een lange en bloedige strijd die uiteindelijk resulteerde in de overwinning van de Alliantie. De Elfen en Mensen trokken vervolgens Mordor binnen en belegerden Barad-dûr gedurende zeven jaar.

Eindelijk kwam Sauron tevoorschijn en Gil-galad en Elendil duelleerden vervolgens met de Duistere Heer. Tijdens hun strijd brachten Gil-galad en Elendil genoeg dodelijke wonden toe aan de Zwarte Vorst om zijn lichaam te vernietigen, hoewel ze er vreselijke wonden voor terugkregen. Dit offer stelde Isildur in staat de Ring uit de hand van de Zwarte Vorst te trekken. Maar Gil-galad liep ernstige brandwonden op van “de hitte van Saurons hand”, en zo ging hij over naar de Hallen van Mandos. Van hem was niet bekend dat hij een vrouw of kinderen had, zodat het koningschap van de Ñoldor in Midden-aarde eindigde en Círdan vanaf dat moment heer was van de Grijze Havens en Lindon.

– Uit De val van Gil-galad, zoals vertaald door Bilbo Baggins

Etymologie

Gil-galad was Sindarijns voor “Ster van Straling”, van gil (“ster”) en galad (“licht, uitstraling”).

Zijn naam in het Quenya was Artanáro, wat “Hoge Vlam” betekent. In het Sindarijn wordt Artanáro vertaald als Rodnor.

Eerst werd gedacht dat Gil-galad’s geboortenaam Ereinion was in plaats van zijn epessë. Ereinion betekent “Zoon der Koningen”, van erain (“koningen”) en ion (“zoon”).

Aftamming

Gil-galad’s afstamming kende vele versies in Tolkiens legendarium:

• Gil-galad werd oorspronkelijk, en kortstondig, opgevat als een afstammeling van Fëanor.

• In zowel The Silmarillion als Unfinished Tales was hij de zoon van Fingon.

• In enkele aantekeningen in De Geschiedenis van Midden-aarde wordt vermeld dat hij korte tijd de zoon was geweest van Finrod Felagund. Er werd gezegd dat Felagund zijn vrouw en zoon voor hun veiligheid naar de Falas stuurde. In deze versie was Galadriel de zuster van Gil-galad en de dochter van Felagund. Tolkien besloot echter dat Felagund ongehuwd en kinderloos was.

• In een andere versie had Angrod een zoon Artaresto (later Orodreth genoemd) die Finrod tot zijn rentmeester maakte en opvolgde in Nargothrond. Zijn vrouw was een Sindarijnse dame van het Noorden, en had twee kinderen, Finduilas en Gil-galad, die zij Rodnor noemde.

• In de laatste werd de naam Artaresto vervangen door Arothir (Orodreth), wat de naam was van de neef van Finrod en vader van Gil-galad. Finduilas bleef over als de dochter van Orodreth en werd zuster van Gil-galad.

In een marginale notitie van Tolkien van rond deze tijd (eind jaren ’50) werd gesuggereerd dat Gil-galad de zoon van Fingon zou kunnen zijn geweest. Deze suggestie werd door Tolkiens zoon en literair uitvoerder Christopher Tolkien overgenomen in de gepubliceerde versie van The Silmarillion, waarin staat dat Gil-galad de zoon van Fingon is. Na de Dagor Bragollach en de ondergang van Beleriand, die resulteerde in de dood van zijn grootvader Fingolfin, de toenmalige Hoge Koning van de Noldor, wordt Fingon de Hoge Koning en zendt een jonge Gil-galad naar de Havens van de Falas onder Círdan. Dit idee van Gil-galad die naar de Havens wordt gestuurd, is ontleend aan materiaal dat de oudere Tolkien had geschreven in de tijd dat hij Gil-galad zag als de zoon van Finrod.

Na de ramp van de Nírnaeth Arnoediad gaat de titel over op Fingon’s broer Turgon. Morgoth valt de Falathrim na die slag met grote macht aan, maar Círdan en Gil-galad slagen erin in hun schepen naar het eiland Balar te vluchten. Als op Balar het nieuws komt over de inname van Gondolin en de dood van Turgon, wordt Gil-galad koning. Gil-galad’s naam in het hoofdstuk “Aldarion and Erendis” in Unfinished Tales is ook door de jongere Tolkien veranderd om consistent te blijven met de gepubliceerde versie van The Silmarillion. – In de oorspronkelijke versie van dat werk werd hij vermeld als een zoon van Finrod. Christopher verklaarde later in The Peoples of Middle-earth dat deze beslissing om Gil-galad een zoon van Fingon te maken een redactionele fout van zijn kant was, en niet representatief was voor zijn vaders opvatting van het personage. Hij suggereerde dat het beter zou zijn geweest Gil-galad’s afstamming onduidelijk te laten.

Tolkien’s uiteindelijke beslissing voor Gil-galad’s afstamming schijnt te zijn geweest dat hij een zoon was van Orodreth, die tegelijkertijd werd veranderd van een zoon van Finarfin in een zoon van Angrod. Deze opvatting is echter nooit opgenomen in de geschreven verhalen van The Silmarillion, en aspecten ervan – met name de degradatie van Orodreth tot een zoon van Angrod – zouden een aanzienlijke herbewerking van de bestaande tekst hebben vereist. Bovendien, als Gil-galad de zoon van Orodreth was, zou hij geen Hoge Koning zijn geweest, aangezien het koningschap toebehoorde aan het Huis van Fingolfin. In de officiële tekst van The Silmarillion krijgt Gil-galad het koningschap omdat hij de zoon is van Fingon, die op zijn beurt de zoon is van Fingolfin.

Huis van Finarfin

Verschijningen

In de boeken

• The Silmarillion
• Unfinished Tales
• History of Middle-aarde
• The Fellowship of the Ring

In de films

• The Fellowship of the Ring

Portret in adaptaties

The Lord of the Rings filmtrilogie

In Fellowship of the Ring, werd de sterfscène van Gil-galad (gespeeld door Mark Ferguson) geschrapt, maar hij verschijnt wel kort als hij met zijn speer meerdere orcs bestrijdt. Hij verschijnt ook heel kort als een van de oorspronkelijke drie Elfenringdragers (samen met Galadriel en Círdan) met Vilya.

Niet-canonieke wapens

Harnas

Gil-galad’s wapenrusting was qua samenstelling vergelijkbaar met die van alle Elfen uit het Tweede Tijdperk (zoals te zien in de proloog van de eerste film): een kuras en schuld van in elkaar grijpende lamellen van staalplaat over een maliënkolder van fijne maliënkolder, samen met pauldrons en bretels. Echter, passend bij zijn status als High-king, was zijn harnas geblauwd en geëtst met wijnranken, en de platen waren voorzien van Tengwar symbolen in reliëf en een leren broek, die meer bescherming bood. Bij zijn keel droeg hij een stalen kraag met zijn heraldisch insigne, twaalf sterren op een nachtblauw veld. De kleur blauw zou een associatie met de zee kunnen zijn geweest; in ieder geval was het een kleurstof die zeldzaam was op Midden-aarde, en het zou veel tijd en kennis hebben gekost om voldoende flora of fauna te vinden waarmee het gemaakt kon worden. Zijn mantel was diepblauw en zijn harnas was van goud, en in plaats van een helm droeg hij een gouden kroon, voor hem gemaakt door Celebrimbor, die de Ringen van Macht maakte.

Schild

Het schild van de Hoogkoning had dezelfde vorm als het gewone Elfen schild, maar net als zijn wapenrusting was het rijker versierd: het was blauw geëmailleerd op en rond het middelste juweel en in goud versierd met de twaalf sterren van zijn huis. Omdat Aeglos, zijn grote speer, met twee handen werd gehanteerd, is het waarschijnlijk dat het schild alleen naar het slagveld werd gedragen en niet erop, om te worden achtergelaten bij een van Gil-galad’s bedienden. Het kan door hem zijn gebruikt wanneer hij met een zwaard vocht.

Video games

• In The Lord of the Rings Online komt Gil-galad voor in verschillende flashbacks die de Oorlog van de Laatste Alliantie uitbeelden. Zijn uiteindelijke lot komt beter overeen met de boeken dan de filmversie, waarin Elendil en Gil-galad beiden ten koste van hun leven tegen Sauron strijden en hem verslaan.
• In Middle-earth: Shadow of Mordor, nadat Talion een bepaald artefact heeft gevonden, de steen van Mount Doom, zal Celebrimbor verklaren dat hij “Gil-galad zag sterven op de hellingen van Mount Doom”. Dit impliceert dat hij het gevecht heeft gezien vanuit de Wraith-wereld, waar zijn ziel zich bevindt in de interne canon van het spel. In het vervolg van dat spel, Shadow of War, zullen Talion en Celebrimbor zijn speer gebruiken, waarschijnlijk door deze uit zijn rustplaats te halen.
• Gil-galad is een speelbaar personage in LEGO The Lord of the Rings: The Video Game, en kan worden verkregen door hem te vinden en te kopen in een grot in Mordor. Hij is gestileerd naar de film interpretatie van Gil-galad, maar zijn uitrusting bevat geen speer; in plaats daarvan hanteert hij een Elven zwaard en schild.

Vertalingen

Notes