Genotoxiciteit: schade aan DNA en de gevolgen

Een genotoxine is een chemische stof of agens die DNA- of chromosomale schade kan veroorzaken. Dergelijke schade in een kiemcel heeft het potentieel om een erfelijke veranderde eigenschap (kiembaanmutatie) te veroorzaken. DNA-beschadiging in een somatische cel kan resulteren in een somatische mutatie, die kan leiden tot een kwaadaardige transformatie (kanker). Er zijn veel in vitro- en in vivotests voor genotoxiciteit ontwikkeld die, met een scala van eindpunten, DNA-beschadigingen of de biologische gevolgen daarvan in prokaryote (bv. bacteriële) of eukaryote (bv. zoogdier-, vogel- of gistcellen) cellen opsporen. Deze tests worden gebruikt om de veiligheid van chemicaliën in het milieu en consumentenproducten te evalueren en om het werkingsmechanisme van bekende of vermoede carcinogenen te onderzoeken. Veel chemische carcinogenen/mutagenen ondergaan metabole activering tot reactieve species die zich covalent aan DNA binden, en de aldus gevormde DNA-adducten kunnen in cellen en in menselijke weefsels met uiteenlopende gevoelige technieken worden opgespoord. De opsporing en karakterisering van DNA-adducten in menselijke weefsels levert aanwijzingen op voor de etiologie van kanker bij de mens. De karakterisering van genmutaties in menselijke tumoren kan, in combinatie met de bekende mutagene profielen van genotoxinen in experimentele systemen, verder inzicht verschaffen in de rol van milieumutagenen bij kanker bij de mens.