Figuurschilderkunst

Figuurschilders (1600-1800)

Tijdens de 17e eeuwse barok werd de traditie van de figuratie voortgezet door oude meesters als Rubens, en de Spaanse school onder leiding van Velazquez. In Italië maakte Poussin meesterwerken als De ontvoering van de Sabijnse vrouwen (1634-8). In de 18e eeuw werden prachtige menselijke vormen gecreëerd door William Hogarth, (zie ook Engelse figuratieve schilderkunst) en de academische classicus J.A.D. Ingres – zie zijn Valpincon Bather (1808).

Moderne figuurschilderkunst

Edouard Manet, de 19e eeuwse Franse impressionistische kunstenaar was een van de grote moderne figuurschilders. Zijn onderwerpen waren: prostituees, drinkers, bedelaars en zangers, maar ook de Parijse bourgeoisie. Een van zijn beroemde figuurschilderijen is Olympia (1863). Manet’s artistieke invloed op tijdgenoten als Paul Gauguin en Paul Cezanne was diepgaand, net als op latere kunstenaars als Pablo Picasso.

Ilya Repin, de productieve Russisch/Oekraïense realistische genreschilder en portrettist, bekend om zijn nauwkeurig gekleurde en gecomponeerde doeken van boeren, revolutionairen, religieuze processies en beroemdheden.

Thomas Eakins, de Amerikaanse figuratief realist, onderwerp-schilder en academisch portrettist, bekend van Max Schmitt in a Single Scull (1871) en The Gross Clinic (1875).

Edgar Degas, de Franse impressionistische kunstenaar en getalenteerd tekenaar, was een andere meester van de geschilderde menselijke vorm. Hij was een leerling van Michelangelo en Manet, en een fervent fotograaf. Zijn schilderijen omvatten een breed scala aan balletdanseressen, portretten van vrienden, gewone Parijse vrouwen en vrouwelijke naakten. Hij raakte vooral geïnteresseerd in hoe de fysionomie, houding, kleding en andere attributen van een persoon hun sociale status of beroep onthullen. Onder zijn vele virtuoze figuur schilderijen, zijn: Danseressen aan de bar (1888), en Vrouw in bad (1886).

NOOT: Cezanne’s werk De grote baadsters (Les Grandes Baigneuses) (1894-1905) was een ander zeer invloedrijk figuurschilderij, dat vrouwelijke naakten in een landschappelijke setting voorstelde. Het maakte deel uit van de ‘klassieke opleving’ en had een grote invloed op de aanstaande kubisten Pablo Picasso en Georges Braque.

20e eeuwse figuurschilderkunst

Pablo Picasso was een van de meest getalenteerde figuurschilders van de vroege 20e eeuw. Zie, in het bijzonder, werken als: Garcon a la Pipe (1905, privécollectie), Girl In a Chemise (1905, Tate Collection) en Portrait of Gertrude Stein (1906, Metropolitan Museum of Art, New York). Hoewel Picasso verantwoordelijk was voor een groot deel van de abstracte kunst, was hij ook een sleutelfiguur in de klassieke heropleving in de moderne kunst (1900-30): zie bijvoorbeeld Twee naakten (1906, MOMA, New York); Zittende vrouw (Picasso) (1920, Parijs); Grote baadster (1921, Musee de l’Orangerie, Parijs); en Twee vrouwen die op het strand lopen (1922, Musee Picasso, Parijs). Een andere neoclassicist was Fernand Leger (1881-1955), wiens modernistische werken The Mechanic (1920, National Gallery of Canada); Three Women (Le Grand Dejeuner) (1921, Museum of Modern Art, New York); Nudes against a Red Background (1923, Kunstmuseum, Basel); en Two Sisters (1935, Gemaldegalerie SMPK, Berlijn) omvatten. Naast Picasso was de jonge Weense kunstenaar Egon Schiele (1890-1918) misschien wel de eerste echt opmerkelijke figuurschilder van de eeuw, bekend om zijn verontrustende en soms groteske zelfportretten. Daarna kwam de even controversiële Balthus, die zich concentreerde op erotische figuratieve voorstellingen van jonge meisjes 1930-55.

De abstracte vleugel van de figuratieve traditie wordt geïllustreerd door de in Nederland geboren Amerikaanse kunstenaar Willem de Kooning (1904-97), in zijn Woman serie, waarvan een vroeg voorbeeld Seated Woman (1944, Metropolitan Museum of Art) is. Een andere grote moderne figuurschilder is Lucian Freud, de in Duitsland geboren Britse kunstenaar en kleinzoon van de psychoanalyticus Sigmund Freud. Zijn belangrijkste onderwerp was het menselijk lichaam, meestal naakt afgebeeld in geforceerde houdingen. Zelden tentoongesteld, zijn doeken met het menselijk lichaam omvatten meesterwerken als: Naakte Man Met Rat (1977); Naakt Meisje Met Ei (1980); Bella (1982); en Schilder en Model (1986).

Fotorealisme

Het nieuwste woord over figuurschilderen, fotorealisme is een moderne kunststroming geleid door de Amerikaanse kunstenaar Richard Estes (geb.1932) en Chuck Close. Fotorealistische schilders maken schilderijen die lijken op kleurenfoto’s maar in feite minutieus uitgevoerde schilderijen zijn. Hun portretkunst en figuurschilderijen zijn verbazingwekkend levensecht.