Fact Check: veroorzaakt koffie kanker?

Hoewel de eiser bewijs aanvoerde dat koffieconsumptie het risico op schade bij foetussen, zuigelingen, kinderen en volwassenen verhoogt, getuigden de medische en epidemiologische deskundigen van de gedaagden dat zij geen mening hadden over het oorzakelijk verband.

California Superior Court Judge Elihu Berle, voorgestelde uitspraak over Council for Education and Research on Toxics vs. Starbucks Corporation et al, 28 maart 2018.

Een rechter in Californië oordeelde onlangs dat Starbucks en andere koffiebedrijven in de staat de drank moeten serveren met een waarschuwing tegen kanker. De juridische kwestie komt door de aanwezigheid van acrylamide in koffie. Deze chemische stof wordt doorgaans aangetroffen in veel voedingsmiddelen met een hoog koolhydraatgehalte die aan hoge temperaturen worden blootgesteld, waaronder gebak, chips, brood en ontbijtgranen. Er zijn aanwijzingen dat acrylamide waarschijnlijk een carcinogeen voor de mens is, een kankerverwekkende stof.

De acrylamide in koffie wordt vroeg in het brandproces gevormd, waardoor de verse groene bonen de ons bekende donkerbruine kleur krijgen en de koffie zijn diepbittere smaak krijgt. Eenmaal in het lichaam kan acrylamide worden omgezet in een andere verbinding, epoxide-glycidamide, en beide chemicaliën kunnen zich binden aan en schade toebrengen aan onze eiwitten en DNA. Schade aan het DNA kan de eerste stap zijn in de ontwikkeling van kanker, en acrylamide verstoort ook het herstel van DNA.

Het probleem met de recente uitspraak van het Hof was dat de aanklager alleen maar hoefde aan te tonen dat er sporen van acrylamide in koffie zaten om in het gelijk gesteld te worden. Gezien de realiteit van onze levensstijl lijkt de uitspraak hier te voorzichtig.

Niemand betwist dat koffie acrylamide bevat of dat acrylamide DNA-schade veroorzaakt, maar het is de hoeveelheid die je consumeert die van belang is. Het risico hangt echt samen met de totale som van de blootstelling gedurende een heel leven, maar één schatting suggereert dat een volwassene van 80 kg die minder dan 208 microgram acrylamide per dag consumeert geen verhoogd risico op kanker zou moeten hebben.

De belangrijkste levensstijlkeuze die mensen blootstelt aan giftige stoffen is roken. Elke sigaret bevat ongeveer 2,3 microgram acrylamide, naast een cocktail van andere carcinogenen. Maar al het voedsel dat we braden of frituren om het lekker te laten karamelliseren bevat ook acrylamide. De levensstijl van niet-rokers is dus niet vrij van acrylamide, met bijvoorbeeld 5 microgram in een sneetje toast of 7 microgram in een zak chips.

Een kopje koffie past in onze dagelijkse blootstelling aan acrylamide met ongeveer 0,9 microgram tot 2,4 microgram per kopje van 150 milliliter. Maar elk kopje bevat ook een gevarieerd scala aan anti-oxidanten en andere verbindingen waarvan wordt aangenomen dat ze positieve gezondheidseffecten hebben (buiten de zwangerschap).

Dezelfde groep wetenschappers (werkzaam voor de Wereldgezondheidsorganisatie), die acrylamide als waarschijnlijk kankerverwekkend heeft geclassificeerd, vond dat er geen afdoend bewijs was dat koffiedrinken kanker veroorzaakt. In feite suggereerden ze dat koffiedrinken kan beschermen tegen lever- en endometriumkankers en meer recente studies hebben dit idee ondersteund. In 2016 haalde de WHO koffie van haar lijst van mogelijke kankerverwekkende stoffen.

De oorspronkelijke bezorgdheid van wetenschappers over koffiedrinken volgde op studies die een mogelijk verband met blaaskanker suggereerden. Maar nadere analyse van de gegevens en grootschaliger studies toonden aan dat het oorspronkelijke onderzoek in de war was doordat geen rekening werd gehouden met rookgewoonten. Het is mogelijk dat koffiedrinken in wisselwerking met carcinogenen in de rook het risico op blaaskanker bij rokers verhoogt. Bij niet-rokers is er geen hard bewijs voor een verband tussen koffie en blaaskanker.

Als u zich nog steeds zorgen maakt over de acrylamide in koffie, is het de moeite waard op te merken dat er minder acrylamide in het kopje terecht lijkt te komen wanneer de koffie wordt gefilterd dan wanneer hij wordt gezet met de espressomethode. De keuze van de bonen en de brandtijd kunnen ook van belang zijn, aangezien robusta meer acrylamide bevat dan arabica, en donkerder brandingen minder bevatten dan lichtere.

Verdict

Acrylamide is niet goed voor je, maar de hoeveelheid in koffie levert geen waarneembare bijdrage aan het risico op kanker. Er is geen sterk bewijs voor een verband tussen koffiedrinken en het krijgen van kanker. Hoewel er af en toe studies zijn geweest die een verhoogd risico op blaaskanker suggereren, suggereert de overgrote meerderheid van rigoureuze studies dat als koffiedrinken al enig effect heeft, het eigenlijk een mild beschermend effect biedt tegen sommige soorten kanker.

Review

Annie Anderson, hoogleraar volksgezondheidsvoeding aan de Universiteit van Dundee

Dit artikel biedt een eerlijke, op bewijs gebaseerde beschouwing over koffie en kanker met een focus op acrylamide. De wetenschappelijke bronnen die worden aangehaald zijn robuust en er wordt goed beargumenteerd dat koffie een bron is van acrylamide, het enige bestanddeel dat als carcinogeen wordt aangemerkt. Het werk van de WHO-wetenschappers is in dit opzicht bijzonder opmerkelijk.

Acrylamide is een vervelende kankerverwekkende stof en het wordt ten zeerste aanbevolen de inname ervan te beperken, zoals een Brits overheidsrapport onlangs opnieuw bevestigde, en vooral voor zwangere vrouwen.

Koffie is één van de vele bronnen (andere zijn meestal zetmeelrijk voedsel dat op hoge temperatuur wordt gekookt). Bezuinigen op deze voedingsmiddelen is allemaal goed en wel, maar de hoeveelheid acrylamide die we binnenkrijgen wordt waarschijnlijk meer bepaald door wat de voedingsindustrie ons te eten geeft, de ruwe ingrediënten die ze gebruikt, de kooktemperaturen bij de verwerking enzovoort. Zich zorgen maken over de relatief kleine hoeveelheden acrylamide die via koffie worden geconsumeerd is niet half zo nuttig als wat de industrie zou kunnen doen.

Recent onderzoek dat een verband aantoont tussen ultraverwerkt voedsel en kankerrisico betekent dat we veel verder moeten denken dan koffie en niet moeten vergeten dat koffie, als onderdeel van een plantaardig dieet, in feite beschermend kan zijn tegen ten minste twee vormen van kanker.