Erucinezuur een mogelijk gezondheidsrisico voor sterk blootgestelde kinderen

Erucinezuur – een natuurlijk voorkomende verontreiniging in plantaardige olie – is geen veiligheidsrisico voor de meeste consumenten omdat de gemiddelde blootstelling minder dan de helft van het veilige niveau is. Maar het kan op lange termijn een gezondheidsrisico vormen voor kinderen tot 10 jaar die grote hoeveelheden voedingsmiddelen consumeren die deze stof bevatten. De EFSA vond ook dat de niveaus van erucazuur aanwezig in diervoeder een gezondheidsrisico voor kippen kunnen vormen.

Erucazuur is een enkelvoudig onverzadigd omega-9-vetzuur, dat voorkomt in de olierijke zaden van de Brassicaceae-plantenfamilie, met name raapzaad en mosterd. Het komt voornamelijk in de voedselketen terecht wanneer raapzaadolie wordt gebruikt bij de industriële verwerking van levensmiddelen en in sommige landen bij het thuis koken. Het is aanwezig in gebak, cake en zuigelingenvoeding en ook in sommige diervoeders (bijv. raapzaadmeel).

Hoewel natuurlijke vormen van raapzaad en mosterd hoge gehaltes erucazuur bevatten (meer dan 40% van de totale vetzuren), zijn de gehaltes in raapzaad dat voor voedingsdoeleinden wordt geteeld, doorgaans lager dan 0.

In 1976 heeft de EU maximumwaarden vastgesteld voor erucazuur als verontreiniging in plantaardige oliën en vetten, en in levensmiddelen die toegevoegde plantaardige oliën en vetten als ingrediënt bevatten. Ook werden specifieke maximumgrenswaarden voor zuigelingenvoeding en opvolgzuigelingenvoeding vastgesteld die vijf maal lager waren dan voor andere levensmiddelen. In het kader van een herziening van deze maximumgehalten is de EFSA om een nieuwe risicobeoordeling gevraagd.

Hartaandoening

Uit dierproeven is gebleken dat de inname van oliën die erucazuur bevatten na verloop van tijd kan leiden tot een hartaandoening die myocardiale lipidose wordt genoemd. Dit is tijdelijk en omkeerbaar. Andere mogelijke effecten die bij dieren zijn waargenomen – waaronder veranderingen in het gewicht van de lever, de nieren en de skeletspieren – treden op bij iets hogere doses.

Op basis van deze informatie hebben deskundigen van het EFSA-panel voor contaminanten in de voedselketen (CONTAM-panel) een toelaatbare dagelijkse inname vastgesteld van 7 milligram per kilogram lichaamsgewicht (mg/kg lichaamsgewicht) per dag.

kinderen met een hoge consumptie

De gemiddelde blootstelling van consumenten varieert van 0,3 tot 4,4 mg/kg lichaamsgewicht per dag in alle leeftijdsgroepen. Maar onder de consumenten met een hogere blootstelling zouden zuigelingen en andere kinderen kunnen worden blootgesteld aan maximaal 7,4 mg/kg lichaamsgewicht per dag. De deskundigen merkten echter op dat zij dit risico waarschijnlijk hebben overschat om rekening te houden met beperkingen in de beschikbare wetenschappelijke informatie.

Voor de meeste consumenten, vooral voor peuters (1-2 jaar) en andere kinderen (3-10), zijn gebak, cake en koekjes de belangrijkste bronnen van blootstelling aan erucazuur in de voeding. Voor zuigelingen (0-12 maanden) is zuigelingenvoeding de belangrijkste bron.

Risico’s voor dieren

Het wetenschappelijk advies van het CONTAM-panel gaat ook in op de risico’s van blootstelling aan erucazuur voor de gezondheid van dieren. Bij varkens zullen de erucazuurgehalten in het voeder waarschijnlijk geen gevaar voor de gezondheid opleveren. Volgens de EFSA-deskundigen kan er een gezondheidsrisico zijn voor pluimvee, maar de gebruikte berekeningsmethode overschatte de blootstelling. Het risico voor herkauwers (runderen, schapen en andere diersoorten), paarden, vissen en konijnen kon niet worden beoordeeld omdat er geen adequate gegevens beschikbaar waren.

Wetenschappelijke follow-up

Om leemten in de informatie op te vullen, beval het panel aan om meer gegevens te verzamelen over erucazuurconcentraties in verwerkte levensmiddelen zoals fijne bakkerijproducten en levensmiddelen voor zuigelingen en kleine kinderen. Ook de concentraties in van dieren afkomstige producten (vlees, melk, eieren) die via diervoeder worden overgedragen, zouden nuttig zijn. Nieuwe toxiciteitsstudies zouden ook meer inzicht kunnen geven in de effecten op mens en dier, met name op landbouwhuisdieren en vissen.

• Wetenschappelijk advies over erucazuur in diervoeders en levensmiddelen