Enfleurage

Enfleurage was vroeger een parfumbereidingstechniek die erin bestond grondstoffen in een vettige substantie onder te dompelen om de geuren te absorberen. Er waren twee verschillende soorten enfleurage: warme en koude enfleurage. Deze techniek werd in het verleden veel gebruikt, maar is nu grotendeels verlaten.

Procédés voor de extractie van grondstoffen

Hier volgen de verschillende extractieprocédés van grondstoffen die in de parfumerie bestaan:

• Distillatie
• Extractie door vluchtig oplosmiddel
• Expressie
• Enfleurage
• Hoofdruimte
• Extractie door C02 of sofact

Geschiedenis van enfleurage

Dit werd al in de oudheid beoefend, de techniek van het enfleurage wordt sinds het begin van de 18e eeuw algemeen toegepast. In die tijd konden bijzonder kwetsbare stoffen niet door distillatie worden behandeld en werden ze daarom geëxtraheerd door middel van koude of warme enfleurage.

Deze extractietechniek werd ontwikkeld in Grasse, in Zuid-Frankrijk, maar werd rond de jaren 1930 verlaten, zodra het proces van extractie met vluchtige oplosmiddelen betrouwbaar werd.

Wat is enfleurage?

Enfleurage kan koud of warm worden uitgevoerd, afhankelijk van de materialen die worden behandeld.

• Koude enfleurage

Dit extractieproces wordt gebruikt voor jasmijn, narcis of tuberoos, bloemen die te kwetsbaar zijn om te worden verhit. Het bestaat uit het uitspreiden van een laag dierlijk vet bij kamertemperatuur op een plaat, omgeven door een houten frame. De bloemen mogen niet aan hoge temperaturen worden blootgesteld om hun geur niet te veranderen.

De bloemen worden eerst gesorteerd om alleen de meest verse te bewaren, en dan met de hand, één voor één, op het vet gelegd gedurende ongeveer 24 uur. Dan absorbeert het vet hun geuren. Deze bewerking moet verschillende keren herhaald worden, tot het vet verzadigd is met de geur van de bloemen, die dan met de hand verwijderd worden.

Aan het einde van het proces wordt het vet met een spatel opgevangen en vervolgens met alcohol gewassen in dorsmachines. Hierdoor kan het van de geurmoleculen worden gescheiden en verkrijgt men na verdamping een kostbare “zalf absolue”.

• Hete enfleurage

Dit procédé, ook “maceratie” genoemd, maakt het mogelijk de meer resistente bloemen of andere groenten te infuseren in oliën en vetten die voor 75% uit varkensvlees en voor 25% uit rundvlees bestaan, en te verhitten in een waterbad tussen 40 en 60 graden.

De bloemen worden, met behulp van een houten spatel, gedurende twee uur in het verhitte vet geroerd. De bloemen worden gedurende ten minste 24 uur geïnfuseerd en dan vervangen door verse. Het vet, dat ook door de zonnewarmte kan worden verwarmd, wordt vervolgens teruggewonnen door het door grote zeven te laten uitlekken en door doekjes te filteren. Daarna wordt het produkt met alcohol gewassen in de dorsmachines.

Dit materiaal maakt het mogelijk zeer rijke en elegante produkten te verkrijgen, die gereserveerd zijn voor uitzonderlijke samenstellingen. Destijds werd hot enfleurage gebruikt voor de meiroos, oranjebloesem en mimosa.

Nadelen van de enfleurage techniek

Enfleurage, warm of koud, had verschillende nadelen, zoals :

• Een lage opbrengst: 1 kg vet kon 3 kg bloemen absorberen.
• Een manuele techniek die een veeleisende know-how vereist, dus gekwalificeerd personeel.
• Een zeer lang proces.
• Een groot aantal materialen (frames, dorsmachines….) nodig waren.
• De kamertemperatuur moest onder controle gehouden worden.

Deze methode was bovendien zeer arbeidsintensief, zeer duur en kon daarom niet gebruikt worden voor klassieke parfumbloemen als jasmijn, tuberoos, roos, mimosa of narcis.

Het eindproduct, “zalf absolue” genoemd, was voorbehouden aan de grote parfumhuizen.

De enfleurage techniek vandaag

Deze oude techniek werd vervangen door vluchtige solventextractie en CO2, of sofactextractie. Enfleurage wordt vandaag de dag nog maar zelden gebruikt. In Grasse worden echter weer nieuwe enfleurage-initiatieven ontplooid, met name voor tuberoos.

In Tahiti bestaat nog een vertrouwelijke enfleurage-techniek. Het wordt niet uitgevoerd op houten frames zoals in de 18e eeuw, maar door Monoie of Tiara bloemen gedurende 10 dagen te absorberen.

Deze bloemen worden behandeld met kokosolie om Monoï de Tahiti appellation d’origine contrôlée te produceren. Deze olie, gebruikt voor het lichaam en het haar, maakt nog steeds deel uit van de plaatselijke gebruiken en rituelen. De echte Monoï is te herkennen aan de bloemtiara in de fles.
De traditionele methode, die alleen in Tahiti wordt verkocht, bestaat uit het mengen van kokosolie met de tiarebloemen en ook met een zeer verrassend ingrediënt: het achterlijf van Bernard L’Hermite, om de fermentatie van het mengsel te versnellen. Dit mengsel wordt vervolgens in de zon gelegd, in de open lucht.

De traditionele monoï-olie kan door de huidige regelgeving niet voor de export worden verkocht.

De enfleurage en de basisnoten

De door enfleurage verkregen producten namen deel aan de basisnoten, noten die langzaam verdampen, waardoor het parfum kan consolideren en lang blijft hangen.

Het is belangrijk te weten dat parfums, ook al roepen ze poëzie, dromen en emoties op, in de eerste plaats gebaseerd zijn op geavanceerde wetenschappelijke en natuurkundige begrippen. Een parfum is een complexe, verfijnde en delicate compositie van noten die gekozen zijn om hun vluchtige of blijvende kant, en die samen de zogenaamde “olfactorische piramide” vormen.

De olfactorische piramide

De architectuur van een parfum wordt visueel voorgesteld in de vorm van een olfactorische piramide, waarbij de topnoten (de meest vluchtige noten, die men voelt vlak nadat men het parfum heeft opgespoten) zich bovenaan de piramide bevinden, de hartnoten in het midden en de basisnoten onderaan.

Op het eerste gezicht is het een eenvoudig en pedagogisch schema, maar in werkelijkheid is het veel complexer, omdat de verschillende noten op elkaar reageren, in elkaar grijpen, met elkaar verweven zijn en elkaar kunnen sublimeren.

Conclusie

De enfleurage gaf uitstekende resultaten en leverde geuren van zeer hoge kwaliteit op. Helaas werd het procédé, dat zeer duur en ingewikkeld was, grotendeels opgegeven (met uitzondering van enkele fabrikanten die dit procédé nog steeds toepassen, op een traditionele en vertrouwelijke manier).