Elon Musk: wat het tech-genie de kerk leert

Er is een scène in Iron Man 2 waarin Elon Musk een korte verschijning maakt naast het superheldenpersonage van Robert Downey Jr, Tony Stark. “Ik heb een idee voor een elektrische jet,” informeert Musk terloops Stark, die antwoordt: “Is dat zo? Dan zorgen we dat het werkt.” En dat zouden ze waarschijnlijk doen.

De cameo is een knipoog naar de inspiratie die Musk was voor de creatie van Tony Stark in de populaire Marvel-films. Schrijvend voor TIME magazine’s ‘100’ nummer in 2010, verklaarde regisseur Jon Favreau: “Elon Musk heeft geen zin – en dat is de reden waarom ik hem ken. Toen ik in Iron Man het personage van de geniale miljardair Tony Stark naar het witte doek probeerde te brengen, had ik geen idee hoe ik hem echt moest laten lijken. Robert Downey Jr zei: ‘We moeten om de tafel gaan zitten met Elon Musk.’ Hij had gelijk.” Favreau vervolgt: “Elon is een toonbeeld van enthousiasme, goede humor en nieuwsgierigheid – een Renaissance-man in een tijdperk dat ze nodig heeft.”

Wie is Elon Musk?

Simpel gezegd, Elon Musk is een natuurkundig genie wiens geur voor een goed idee of twee hem een lange weg heeft gebracht. De 45-jarige is ongeveer $13 miljard waard en is volgens Forbes de 21e machtigste persoon ter wereld. Musks uitgebreide en veelzijdige imperium omvat SpaceX, Tesla Motors en SolarCity, die allemaal zijn opgestart met geld uit de verkoop van PayPal (het online betalingssysteem dat hij samen met Peter Thiel heeft opgericht) aan eBay in 2002 ter waarde van $ 1,5 miljard.

Musk is een fascinerende figuur, minder gedreven door geld en meer door een felle vastberadenheid om technologie te gebruiken om de mensheid te helpen redden.

De oudste van drie kinderen, Musk, werd geboren in Pretoria, Zuid-Afrika, in 1971. Als kind verslond hij sciencefictionboeken, wat hem de bijnaam ‘Child Genius’ opleverde, hoewel dit hem enigszins een eenling en een doelwit voor pestkoppen maakte. Tegen de tijd dat hij 12 was, had Musk de code geschreven voor een videospel genaamd Blastar en verkocht het aan een computertijdschrift voor $ 500.

Musk werd gevraagd in een interview uit 2014 met The Daily Telegraph of opgroeien in apartheid Zuid-Afrika (waar hij bleef tot hij 17 was voordat hij naar Canada verhuisde) zijn passie beïnvloedde om problemen aan te pakken die hij zag als van invloed op de mensheid. “Ik heb daar nooit over nagedacht. Ja, waarschijnlijk wel,” antwoordde hij. “Maar vergeet niet dat ik ook veel stripboeken heb gelezen toen ik opgroeide, en ik denk dat dat me net zo sterk heeft beïnvloed. Ik bedoel, ze proberen altijd de wereld te redden, met hun onderbroeken aan de buitenkant of deze huiddichte ijzeren pakken, wat eigenlijk best vreemd is als je erover nadenkt. Maar ze proberen de wereld te redden.” Het is dan ook niet verwonderlijk dat een van zijn vijf kinderen vernoemd is naar Professor Xavier van de X-Men.

Going galactic

Musks eerste grote succes was Zip2, een online stadsgids die hij samen met zijn broer oprichtte. Toen het in 1999 aan Compaq werd verkocht, verdiende hij naar verluidt $22 miljoen. Nadat hij zelf 180 miljoen dollar had verdiend met de verkoop van PayPal, suggereert de vorm van Musks latere investeringen dat die stripboeken inderdaad een blijvende indruk hadden achtergelaten.

Het grootste deel van de fondsen (100 miljoen dollar) ging naar SpaceX, een bedrijf dat is opgericht om een revolutie teweeg te brengen in de ruimtetechnologie, met als uiteindelijk doel Mars te koloniseren.

Musk gelooft dat er vandaag de dag twee paden zijn die de mensheid moet bewandelen. “Het ene is dat we voor altijd op aarde blijven en dan zal er een onvermijdelijke uitsterving plaatsvinden,” zegt hij. “Het alternatief is om een ruimtevarende beschaving te worden, en een multi-planetaire soort.” Een ander hoofddoel van het bedrijf is de ontwikkeling van herbruikbare raketten.

De resterende middelen gingen naar twee bedrijven die de afhankelijkheid van de mensheid van fossiele brandstoffen willen verminderen en zo het probleem van de klimaatverandering willen tegengaan: Tesla Motors (70 miljoen dollar), een fabrikant van luxe elektrische auto’s die sindsdien is uitgebreid met het leveren van energie aan huizen en bedrijven door middel van batterijtechnologie; en SolarCity (10 miljoen dollar), dat een schonere en meer betaalbare energieoplossing wil bieden.

Ondanks zijn eerdere succes heeft Musk toegegeven dat hij niet had verwacht dat SpaceX of Tesla succesvol zouden zijn. Maar, zoals hij alom wordt geciteerd, “Als iets belangrijk genoeg is, moet je het proberen. Zelfs als de waarschijnlijke uitkomst een mislukking is.”

Toch hebben ze niet gefaald, hoewel dat niet wil zeggen dat ze niet in de buurt zijn gekomen. In 2008, op het hoogtepunt van de financiële crisis, kwamen zijn bedrijven dicht bij de ondergang. SpaceX kreeg te maken met drie mislukte raketlanceringen en Tesla Motors’ vlaggenschip Roadster kreeg te maken met productieproblemen. Tegelijkertijd scheidde Musk van zijn eerste vrouw, fictieschrijfster Justine Wilson, met wie hij zes jongens kreeg (de eerste stierf tragisch aan het syndroom van plotselinge kindersterfte toen hij tien weken oud was). Musk kwam op het randje van een zenuwinzinking. Maar hij sloeg zich er doorheen, net als de drie bedrijven die het allemaal goed doen, ondanks aanhoudende uitdagingen (een SpaceX-raket die een satelliet van 200 miljoen dollar vervoerde die door Facebook zou worden gebruikt, ontplofte afgelopen september op het lanceerplatform).

Heden ten dage heeft Musk vingers in vele taarten. Een aantal bedrijven probeert zijn visie op de Hyperloop te ontwikkelen, een supersonisch transportsysteem dat pods door een bovengrondse buis zal voortbewegen met een bescheiden snelheid van 760 km/u. Hij is ook lid geworden van het Strategisch en Beleidsforum van de Amerikaanse president Donald Trump. De twee mannen delen een passie voor het creëren van meer banen in de industrie in de VS.

Kan technologie ons vernietigen?

Musk sponsort ook OpenAI, een non-profit onderzoeksbedrijf dat streeft naar “het bouwen van veilige AI , en ervoor zorgen dat de voordelen van AI zo breed en gelijkmatig mogelijk worden verdeeld”. Terwijl hij de waarde van AI erkent, heeft Musk ook gewezen op de gevaren ervan.

Tijdens een interview op het AeroAstro Centennial Symposium zei hij: “Ik denk dat we heel voorzichtig moeten zijn met kunstmatige intelligentie. Als ik moest raden wat onze grootste existentiële bedreiging is, is het waarschijnlijk dat.”

Zowel Microsofts oprichter Bill Gates als Apple’s medeoprichter Stephen Wozniak delen de bedenkingen van Musk. Vorig jaar zei professor Stephen Hawking: “De opkomst van krachtige AI zal ofwel het beste, ofwel het slechtste zijn, wat de mensheid ooit zal overkomen. We weten nog niet welke.”

Op primair niveau wordt AI tegenwoordig door velen van ons gebruikt (iPhone’s Siri of Amazon’s Echo). JustEat, een app voor de bezorging van afhaalmaaltijden, heeft een chatbot die “AI in de bestelervaring integreert om ervoor te zorgen dat klanten de beste ondersteuning en service krijgen, de klok rond”.

Als het zijn stijgende lijn voortzet, zal AI ons helpen in ons persoonlijke en beroepsleven en zou het zelfs kunnen helpen armoede en ziekte uit te roeien. Naast de gevolgen voor de werkgelegenheid en het potentieel om delen van de samenleving te ontmenselijken, zijn er echter ook waarschuwingen geuit over de mogelijke gevolgen van de ontwikkeling van machines die de menselijke intelligentie evenaren of overtreffen, waaronder autonome wapens en wilsuitingen die in strijd zijn met de menselijkheid.

Een andere zorg voor Musk is de klimaatverandering, die zijn projecten rond hernieuwbare energie en elektrische auto’s heeft aangestuurd. Het streven van de ondernemer om de mensheid af te helpen van haar afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en zo de gevolgen van de opwarming van de aarde af te wenden, is een ander voorbeeld van zijn overtuiging dat technologie ons ofwel zal doden ofwel zal redden.

Verlossing van de wereld

Musk beweert niet dat hij een religieuze overtuiging heeft. In een interview met Rainn Wilson (Dwight uit de Amerikaanse versie van The Office) op de vraag of wetenschap en religie naast elkaar kunnen bestaan, antwoordde Musk: “Waarschijnlijk niet”. Op de volgende vraag, “Bidt u?”, antwoordde hij: “Ik heb zelfs niet gebeden toen ik bijna stierf aan malaria.”

Ondanks zijn gebrek aan geloof in God, kan de Kerk veel leren van iemand als Musk. Zijn angst voor de gevaren van kunstmatige intelligentie lijkt misschien iets voor sci-fi films, maar laten we niet vergeten dat Musk al een opmerkelijke vaardigheid heeft getoond in het anticiperen op waar onze technologie ons brengt.

De zorgen van degenen die beter op de hoogte zijn, zouden ons er op zijn minst toe moeten aanzetten om ons bewust te blijven van onze afhankelijkheid van technologie en hoe de ontwikkelingen uiteindelijk de waarde, het doel en de veiligheid van menselijke wezens, die naar Gods beeld zijn geschapen, zouden kunnen ondermijnen. Evenzo kan zijn inzet om de effecten van menselijke verspilling tegen te gaan en zorg te dragen voor de aarde worden gevierd door alle christenen die geloven dat God ons de zorg voor zijn schepping toevertrouwt.

En uiteindelijk heeft Elon Musk, net als iedereen, wel degelijk een geloof. Zijn geloof is in het vermogen van de mensheid om technologie tot onze redder te maken in plaats van onze slavenmeester. In een steeds seculierder wordende westerse wereld is dat een steeds vaker voorkomende vorm van geloof die wordt gepromoot door films als Interstellar, met als centrale premisse dat de mensheid technologie moet aanwenden om ons in staat te stellen te ontsnappen aan onze eigen, uiteindelijk verdoemde, planeet. Musk’s geloof is in onszelf om onszelf te redden. Met al zijn toewijding en vastberadenheid om de mensheid haar eigen neiging tot zelfvernietiging te zien overwinnen (vooral zijn droom om onze plaats in het universum te overstijgen door Mars te koloniseren) zet Elon Musk toeschouwers er misschien toe aan om belangrijke vragen te stellen die wij als christenen kunnen helpen beantwoorden.

Als mensen zich beginnen af te vragen of onze mooie maar kwetsbare wereld deel uitmaakt van een goddeloos en willekeurig universum, op weg naar een onvermijdelijke uitsterving, hoe kunnen we dan laten zien dat het in feite in de handen van een soevereine en liefhebbende God wordt gehouden? Hoe kunnen wij, nu mensen zich afvragen of de mensheid het wel verdient gered te worden, het verband leggen met Jezus, die niet kwam om de wereld te veroordelen, maar om de wereld te redden (Johannes 3:17)? En bij het zoeken naar een antwoord op deze vragen – en bij al onze pogingen om Christus te dienen en anderen over Hem te vertellen – zouden we er goed aan doen te leren van de onbedwingbare drang van Elon Musk om de mensheid te helpen redden, ook al hebben zijn goedbedoelde inspanningen het grootste probleem waar we voor staan nog niet op waarde geschat. De wereld herstellen is één ding, de mensen die erop leven herstellen is iets anders. Zoals de christelijke prediker Adrian Rogers het formuleerde: “De kern van het menselijke probleem is het probleem van het menselijke hart.” Zelfs als mensen uiteindelijk op Mars gaan wonen, zullen ze nog steeds gered moeten worden van zichzelf.

Bringing heaven to earth

Musks benadering is zeker niet foutloos. Een goede balans tussen werk en privé is blijkbaar niet een van zijn sterke punten, wat zijn onrustige liefdesleven kan verklaren (In 2010 trouwde Musk met de Britse actrice Talulah Riley. Twee jaar later scheidden ze. In 2013 stapten ze opnieuw in het huwelijksbootje, maar een jaar later vroeg Musk de scheiding aan). Maar hij heeft niettemin de waarde laten zien van het nemen van gedurfde risico’s, hard werken en innovatief zijn.

Waar moeten we meer risico’s nemen voor Christus? Kunnen we harder werken om anderen over Christus te vertellen? Hoe kunnen we onze gaven, kennis en middelen het beste gebruiken om pioniersprojecten op te zetten die erop gericht zijn anderen te bereiken met het goede nieuws? Als we vertrouwen hebben in het evangelie om zielen werkelijk te redden, en erkennen dat Christus ons de opdracht heeft gegeven om met zijn boodschap naar de uiteinden van de wereld te gaan, dan zijn dit het soort vragen dat we onszelf regelmatig zouden moeten stellen.

Tot voor kort wist ik heel weinig van Elon Musk. Sprekend met anderen was ik blijkbaar niet de enige. Maar hoe meer ik over hem te weten kwam, hoe meer ik wenste dat ik hem eerder had leren kennen. Hij heeft me doen denken aan iets wat CS Lewis ooit zei: “Als je de geschiedenis leest, zul je ontdekken dat de christenen die het meest voor de huidige wereld deden, juist degenen waren die het meest aan de volgende dachten. Het is omdat christenen grotendeels zijn opgehouden aan de andere wereld te denken, dat ze zo ineffectief zijn geworden in deze wereld.”

Voor Elon Musk betekent de volgende wereld waarschijnlijk de dichtstbijzijnde bewoonbare planeet. De christelijke hoop op een komende wereld – een vernieuwde hemel, aarde en heelal – is van een heel andere orde, maar wel een die mensen als Musk in de realiteit van vandaag kunnen helpen brengen. Elon Musk kan de wereld niet redden, net zo min als Iron Man dat kan, maar zijn visie om technologie ons te laten dienen in plaats van ons tot slaaf te maken, is iets waar we ons allemaal in kunnen vinden.