De zomertijd, uitgelegd

De lente markeert veel veranderingen: warmer weer, langere dagen, bloemen die door het vuil piepen. Maar voor veel mensen in de VS betekent de komst van de lente ook het begin van de zomertijd.

Deze periode – vaak ten onrechte zomertijd genoemd – begint om 2:00 uur lokale tijd op de tweede zondag in maart, wanneer de klokken een uur vooruit springen. De zomertijd eindigt om 2:00 uur plaatselijke tijd op de eerste zondag in november, wanneer de klokken een uur terugvallen.

Het idee achter de klokverschuiving is om het zonlicht op het noordelijk halfrond te maximaliseren, aangezien de dagen in de lente beginnen te lengen en vervolgens in de herfst afnemen. De logica is dat door het vooruitzetten en het terugzetten van de klok, mensen een uur zonlicht toevoegen aan het einde van de werkdag. Maar de voordelen van deze verandering zijn omstreden, en de verschuiving kan meetbare gevolgen hebben voor de gezondheid.

Wat zit er achter de veranderingen in zonlicht?

Seizoensgebonden verschuivingen in de lengte van een dag komen door de scheve rotatie van de aarde. Onze planeet draait om zijn as onder een relatief constante hoek van 23,4 graden ten opzichte van zijn pad rond de zon. Dit betekent dat de evenaar het hele jaar door ongeveer 12 uur dag en nacht heeft, maar dat dit niet geldt naarmate je verder naar het noorden of zuiden gaat.

De zomertijd geeft het noordelijk halfrond de tijd om te schijnen. Het leunt naar de zon toe, waardoor de dagen langer en warmer worden. Ondertussen wordt het zuidelijk halfrond ondergedompeld in de korte dagen van de winter als het helt weg van de zon. Zes maanden later keert de situatie om, en de winter grijpt het Noorden terwijl het Zuiden in het licht baadt.

Toen steenkool nog de overhand had, werd de zomertijd ingevoerd als een manier om de beperkte daglichturen te maximaliseren. Hierdoor hangt de deelname van een bepaalde regio voor een deel af van hoe ver de locatie van de evenaar verwijderd is. Hoe verder weg het land, hoe groter het verschil in daglengte tussen zomer en winter, en hoe groter de kans dat de regio deelneemt aan de tijdsverandering.

Wanneer is de zomertijd begonnen?

Velen geven Benjamin Franklin de schuld van de zomertijd dankzij een mogelijk satirische brief die hij schreef voor het Journal de Paris in 1784. In de brief spreekt hij zijn verbazing uit over het feit dat de zon al om zes uur ’s ochtends opkomt, lang voordat de meeste Parijzenaars ooit het daglicht zien. Als dat zou veranderen, schrijft hij, zou de stad een “immense som” aan kaarsen kunnen besparen. Hij stelde echter nooit voor om de klok te verzetten, maar kwam met andere amusante oplossingen voor het probleem, zoals kanonnen die op straat schoten om mensen uit hun slaap te wekken, belastingen voor gesloten ramen en beperkingen op de verkoop van kaarsen.

Anderen schrijven het idee toe aan George Hudson, een entomoloog uit Nieuw-Zeeland, die in 1895 een verschuiving van twee uur voorstelde om na het werk meer jacht op insecten mogelijk te maken. Kort daarna kwam William Willett met een soortgelijk idee om verspilling van daglicht tegen te gaan, en hij bracht het concept begin 1900 naar het Engelse parlement.

Pas toen de middelen tijdens de Eerste Wereldoorlog schaars werden, besloot Duitsland door te gaan met een dergelijk plan, en voerde in 1916 de eerste zomertijd in om het gebruik van hulpbronnen tijdens zonovergoten uren te maximaliseren. De Verenigde Staten volgden al snel, met de eerste seizoensgebonden tijdverschuiving van het land in 1918.

Wie neemt de zomertijd in acht?

Niet iedereen doet mee aan de klokveranderingswaanzin. In de Verenigde Staten, Hawaii en het grootste deel van Arizona (met uitzondering van de Navajo Nation) evenals de gebieden van Guam, Puerto Rico, Amerikaans Samoa, de Amerikaanse Maagdeneilanden, en de Noordelijke Marianen alle opt-out van de zomertijd.

Globaal, de populariteit van het veranderen van de klok varieert ook. Het grootste deel van Noord-Amerika, Europa, Nieuw-Zeeland, en een paar regio’s in het Midden-Oosten zijn in op de jaarlijkse verschuiving, hoewel elk hebben verschillende begin-en einddata. Maar de meerderheid van Afrika en Azië verzet de klok niet. Zuid-Amerika en Australië zijn verdeeld over de kwestie.

Europa’s deelname kan echter binnenkort veranderen. De Europese commissaris voor vervoer, Violeta Bulc, kondigde in 2018 aan dat de tijdsverandering van het jaar, die eerder maart en oktober omspande, de laatste van de EU zou zijn. Volgens de Duitse nieuwsdienst Deutsche Welle moet elke EU-staat tegen april 2019 beslissen of hij op zomer- of wintertijd blijft.

Zijn er voordelen aan de zomertijd?

Voor velen lijkt de verandering bemoeizuchtig, wat leidt tot gemiste vergaderingen en slaperige burgers. Er kunnen nog ernstigere gevolgen zijn. Sommige studies hebben een toename van het aantal hartaanvallen vastgesteld die samenvalt met het vooruitspringen en een lichte afname bij het terugvallen. Andere studies suggereren dat de tijdsverandering in verband kan worden gebracht met een toename van het aantal dodelijke auto-ongelukken, hoewel het effect klein is in verhouding tot het totale aantal ongelukken per jaar. Nog andere punten van zorg zijn de gevolgen voor het immuunsysteem als gevolg van het onvermijdelijke slaapverlies.

Wat meer is, veel studies hebben zich afgevraagd of er überhaupt ooit energiebesparingen zijn geweest. Een studie uit 2008 van het Amerikaanse ministerie van Energie suggereerde dat in de Verenigde Staten een extra vier weken zomertijd ongeveer 0,5 procent aan totale elektriciteit per dag bespaarde. Maar anderen concluderen dat de situatie grotendeels een wassen neus is: De latere uren zonlicht verminderen vaak het elektriciteitsverbruik in deze periode, maar ze leiden ook tot een intensiever gebruik van airconditioning in de avond of een grotere energiebehoefte om de donkere ochtenden te verlichten.

En toch kunnen deze effecten plaatsgebonden zijn. Uit een studie bleek dat de zomertijd in Indiana een toename van de vraag naar energie en van de uitstoot van verontreinigende stoffen veroorzaakte, terwijl uit een andere studie bleek dat de zomertijd in Noorwegen en Zweden tot een lichte daling van het energieverbruik leidde.

Dezer dagen richten de argumenten ten gunste van de zomertijd zich meestal op de stimulans die de tijdverschuiving geeft aan activiteiten ’s avonds. Mensen hebben de neiging om na het werk naar buiten te gaan als het licht is – sporten, wandelen, met de kinderen naar de speeltuin – in plaats van op de bank te zitten. Veel outdoor-industrieën, waaronder de golf- en barbecuemarkt, hebben zelfs de zomertijd gepromoot, omdat die volgens hen de winst ten goede komt. De olie-industrie is ook een fan, omdat mensen meer rijden als het nog licht is na het werk of school.

Maar op veel plaatsen, de tijd verschuiving is zeer impopulair. Europa’s op handen zijnde afschaffing van de jaarlijkse verandering kwam voort uit een enquête waaruit bleek dat ongeveer 80 procent van de ongeveer 4,6 miljoen respondenten tegen de zomertijd waren. En sommige Amerikaanse staten beginnen ook aan te dringen op veranderingen. Voorlopig echter, als je in een regio woont waar de klok twee keer per jaar verzet wordt, wees dan op je hoede voor de gevolgen.

Bronnen:
Department of Energy: DST Facts
Ben Franklin’s Essay on Daylight Saving
Deutsche Welle: EU to stop changing the clocks in 2019
Review of Economics and Statistics: Does Daylight Saving Time Save Energy?
Energiebeleid: The impact of daylight saving time on electricity consumption
Journal of Environmental Economics and Management: Daglichttijd en energie
Web Exhibits: Zomertijd