De bouwstenen voor leren: Lichaamsbewustzijn

De ontwikkeling van motorische vaardigheden gaat stap voor stap, zegt kinderergotherapeut Alison Harris…

Deze serie artikelen laat u kennismaken met best practices om kinderen in de peuterleeftijd te stimuleren motorische vaardigheden te ontwikkelen en hen zo ontwikkelingsgericht voor te bereiden op de overgang naar de basisschool.

Basisvaardigheden zijn van vitaal belang en stellen het kind, als het die eenmaal beheerst, in staat zich te concentreren op het leren van hogere cognitieve vaardigheden. De stappen die we gaan zetten zijn in zoverre ontwikkelingsgericht dat de ene stap voor de volgende komt.

Waarom zijn motorische vaardigheden zo belangrijk?

Leren bewegen met je lichaam en het coördineren van je armen en benen is een cruciale fase in de ontwikkeling. Kinderen moeten leren om zorgvuldige, geplande, grote bewegingen te maken voordat ze dit kunnen verfijnen tot de meer ingewikkelde bewegingen die nodig zijn voor taken als handschrift en knippen. Kinderen moeten lichaamsbewustzijn hebben – dat is meer dan alleen weten dat je armen en benen hebt! Het gaat om een innerlijk bewustzijn van je lichaam en waar het is zonder dat je hoeft te kijken. Bijvoorbeeld in staat zijn om je ogen te sluiten en te weten waar je handen zijn. Je zou verbaasd zijn hoeveel kinderen dit vermogen missen.

Stap 1 – lichaamsbewustzijn

Lichaamsbewustzijn komt van ons proprioceptieve zintuig, dat de hersenen informeert over onze positie en beweging in de ruimte. De receptoren bevinden zich in onze spieren en gewrichten en worden geactiveerd door druk en beweging. Wanneer het lichaamsbewustzijn is ontwikkeld, weten we automatisch waar ons lichaam zich in de ruimte bevindt en waar onze ledematen zijn geplaatst. Voor jonge kinderen is deze vaardigheid minder automatisch en ontwikkelt zich geleidelijk in de tijd.

Jongere kinderen gebruiken nog veel ‘hersenenergie’ om hun lichaamspositie te leren kennen, en als ze hun concentratie ergens anders op richten, zie je ze vaak vallen, van een stoel glijden en in het algemeen ongecoördineerd zijn.

Het kind met een ontwikkeld lichaamsbewustzijn is beter in staat om te helpen bij het aankleden en zijn armen in zijn mouwen te duwen. Hij is beter in staat zich te bewegen en te genieten van de kinderkamer, en beter in staat zijn handen en vingers te coördineren bij spelactiviteiten.

Lichaamsbewustzijn informeert de hersenen bij het ontwikkelen van een dominante kant, en wordt vloeiender in taken die een duidelijk gedefinieerde dominante hand vereisen, zoals schilderen en kleuren. Zonder lichaamsbewustzijn komt dominantie niet tot stand en kan dit leiden tot aanhoudende moeilijkheden voor het kind.

5 speelse manieren om lichaamsbewustzijn te ontwikkelen

1. Plaats spiegels in de verkleedhoek en moedig kinderen aan om naar zichzelf te kijken. Misschien willen ze hun verkleedkleren eens bekijken? Wat vinden ze het leukst aan hun kostuum? Zit alles wel goed? Kinderen kunnen naast een vriendje of vriendinnetje gaan staan om hun lengte, haarkleur of outfit te vergelijken.

2. Simon Zegt of actieliedjes zijn leuk om te gebruiken op de crèche, maar heeft u er wel eens aan gedacht om kinderen te vragen deze activiteiten met hun ogen dicht uit te proberen? Observeer welke kinderen de handelingen nog kunnen uitvoeren, en wie zich minder bewust is van wat ze moeten doen tenzij ze hun ogen open hebben.

3. Maak een kleine hindernisbaan met voorwerpen om over, onder of door te klimmen. Kinderen kunnen zich door een kartonnen doos wurmen, in een hoepel stappen en die boven hun hoofd brengen.

4. Vraag de kinderen in tweetallen te gaan staan met hun handen tegen die van hun partner. Als ze bewegen, kunnen de kinderen dan bij elkaar blijven? Kan het ene kind voorop lopen en het andere volgen? Kunnen ze dit doen als ze op de grond liggen, met hun voeten tegen elkaar?

5. Laat de kinderen om elkaar heen tekenen op behangpapier. Ze kunnen dit liggend op de vloer of staand tegen een muur proberen. Vraag ze nu hun portret op de lichaamsvorm te schilderen.

Lees verder Alison’s artikel over het ondersteunen van de ontwikkeling van grove motoriek.