Clubmoss

Knotsmos (Diphasiastrum digitatum) komt voor in vochtige, zure bossen in South Carolina. Beuken en eiken zijn de overheersende boomsoorten op deze locatie.
Joey Williamson, ©2019 HGIC, Clemson Extension

Clubmosses zijn primitieve vaatplanten die eruit zien als miniatuurdennen of ceders die zich over de bosbodem verspreiden. Ze ontwikkelden zich zo’n 410 miljoen jaar geleden, nog voordat hogere planten en dinosauriërs op aarde verschenen. De huidige soorten worden slechts enkele centimeters hoog, maar hun voorouders werden wel drie meter hoog. De overvloed van boomachtige clubmosses, samen met paardenstaarten en varens, domineerde het Carboon (dat 359,2 tot 299 miljoen jaar geleden duurde), en de houtachtige clubmosses creëerden veel van de massieve steenkoollagen die vandaag worden gedolven.

Ground pine (Dendrolycopodium obscurum) is een andere soort die goed groeit in vochtige, zure bossen in de Piëmont-regio van South Carolina. Deze plant heeft een groengele strobili, waarop de sporen worden geproduceerd. De grondden kan worden gevonden in de wilde bloemenzone van de SC Botanical Garden in Clemson.
Joey Williamson, ©2019 HGIC, Clemson Extension

Genera

Tot een jaar of 30 geleden werden de meeste klompmossen ondergebracht in het geslacht Lycopodium, maar taxonomen hebben deze primitieve plantjes sindsdien opgesplitst in een aantal genera, en in South Carolina zijn dat Huperzia, Lycopodiella, Diaphasiastrum, Dendrolycopodium, en natuurlijk Lycopodium. Veel soorten van deze geslachten groeien in gebieden met vochtige, zure bossen met seepages, maar ook in moerassen en natte prairies. Sommige soorten hebben zich echter aangepast om goed te groeien in droge of matige bossen en zelfs op grotere hoogten op baldes, rotspuntjes en in bosopeningen met meer zonlicht.

Er zijn ongeveer 7 geslachten en 11 soorten clubmossen in South Carolina, en deze zijn inheems in voornamelijk de Piedmont regio en op de kustvlakte van de staat.

Vervoer

Eén reden dat ze als primitief worden beschouwd is omdat hun manier van voortplanten door sporen is in plaats van door zaden. Veel clubmossen zenden “knotsachtige” uitsteeksels uit, strobili genaamd, waarop sporevormende pakketjes (sporangia genaamd) worden gevormd.

De sporenproductie is echter niet de enige manier waarop clubmossen zich kunnen verspreiden. Ze verspreiden zich ook door ondergrondse stengels (rizomen genoemd) die horizontaal groeien, en daaruit verschijnen extra kleine planten op enkele centimeters afstand.

Dit waaierwortelmos (Diphasiastrum digitatum) heeft aan elke stengel meerdere strobili die sporen afgeven, en de sporen worden verspreid door luchtstromingen.
Joey Williamson, ©2019 HGIC, Clemson Extension

Soms worden kolonies van meerdere soorten knotsmossen samen aangetroffen. Grove den en waaiermos groeien in vergelijkbare habitats.
Joey Williamson, ©2019 HGIC, Clemson Extension

Andere clubmossen, zoals dit glanzende clubmos (Huperzia lucidula), zenden geen strobili uit voor de sporenproductie, maar hebben pakketjes sporen die worden gevormd in kleine sporangia aan de basis van hun kleine schaalachtige bladeren (microphylls genoemd).
Joey Williamson, ©2019 HGIC, Clemson Extension

Groeisnelheid

Clubmossen zijn uiterst traag groeiende planten en zijn afhankelijk van mycorrhizaschimmels om te helpen bij de voeding en om hun levenscyclus en groei te voltooien. Het kan wel 20 jaar duren voordat uit de sporenproductie en -verspreiding weer een volwassen plant is ontstaan. In de afgelopen jaren zijn knotsmossen uit de grond gerukt om te gebruiken als slinger voor kerstversieringen. Maar vanwege hun langzame groei en herstel na het oogsten, mogen deze kleine clubmossen eigenlijk niet worden geoogst. Bovendien verplanten ze niet goed. Daarom is het het beste om deze prachtige, groenblijvende bodembedekkers in hun natuurlijke habitat te waarderen.