Belangrijke mededeling

BU Today: Wat zijn de wortels van Halloween?

Hansen: De praktijken van Halloween komen meestal voort uit het Keltisch heidendom op de Britse eilanden, en hun feest van Samhain, het nieuwe jaar. Zij geloofden dat het de tijd was waarin geesten en spoken kwamen spoken, en de Kelten susten de geesten door hen traktaties te geven. Het feest werd gevierd in Ierland, Schotland, Wales en delen van Groot-Brittannië.
Halloween heeft ook enkele elementen van de Romeinen die Pomona vierden, de godin van fruit en bomen. Toen het christendom naar Groot-Brittannië kwam – net als toen het christendom naar andere culturen kwam – dachten ze dat de beste manier om mensen te bekeren was hun gebruiken te integreren in plaats van ze te verbieden. Het toeval wilde dat 1 november het christelijke feest van Allerheiligen is en de dag erna dat van Allerzielen. 31 oktober werd de avond van Allerheiligen, oftewel All Hallows’ Eve. In de moderne praktijk van Halloween zijn dus het christendom en heidense rituelen opgenomen. In sommige opzichten is het een zeer Amerikaanse feestdag, omdat we het groot hebben gemaakt, maar daardoor herinneren mensen zich niet dat de wortels ervan Keltisch-Europees zijn.

Hoe vieren andere landen de feestdag?

In Groot-Brittannië vieren ze Guy Fawkes Day, die op 5 november wordt gehouden, met vuurwerk. In Wales, Ierland, Schotland en Engeland wordt Halloween gevierd zoals de Amerikanen dat doen.
In Amerika kwam de echte explosie van Halloween toen de Ierse immigranten kwamen en hun gebruiken meebrachten. Het zag eruit als iets heel leuks om te doen. Dus andere mensen wilden het ook gaan doen.

Wanneer werd het de feestdag die we vandaag de dag kennen?

Beetje bij beetje werd het meer een feestdag voor kinderen. Mensen vonden een manier om er geld aan te verdienen. Er zijn mensen die Halloween niet vieren vanwege de heidense oorsprong en het idee dat het met hekserij wordt geassocieerd. Er zijn bepaalde groepen in het Christendom die Halloween omarmen precies zoals het is – deze combinatie van wat er was voordat we de feestdag opnamen in onze Amerikaanse cultuur. Dus nu is het heidendom, christendom, en geld.
Christmas, too, was a pagan festival for a long time, and then it went away as a practice, and then it came back in the 19th century.

Much van uw onderzoek richt zich op wat u karakteriseert als het fantastische. Wat houdt deze term in?

De Frans-Bulgaarse filosoof Tzvetan Todorov omschreef het fantastische als “die aarzeling die iemand ervaart die alleen de wetten van de natuur kent, wanneer hij geconfronteerd wordt met een schijnbaar bovennatuurlijke gebeurtenis.” Soms worden de fantastische elementen verklaard en soms worden ze als echt aanvaard. Veel films en verhalen kunnen dus fantastische elementen bevatten.
Het is een stijl van literatuur en film die datgene bevat wat we niet begrijpen, dingen die niet lijken alsof ze onmogelijk zouden kunnen gebeuren. In een wereld waar alles realistisch en alledaags lijkt, zijn dat dingen die opvallen. De verschillende genres die onder het fantastische vallen zijn horror, fantasy (zwaarden, feeën), science fiction, en alles wat met andere werelden te maken heeft.

Valt religie volgens jou onder de paraplu van het fantastische?

Wat ik ontdekte tijdens mijn werk aan “Roman Catholicism in Fantastic Film” is dat religie het alledaagse fantastische is. Mensen zijn heel goed in staat om door het leven te gaan en in werkelijk ongelooflijke dingen te geloven en hun leven te leiden volgens principes waarvan men gelooft dat ze van bovennatuurlijke oorsprong zijn. Meestal vind je films en romans die over het alledaagse leven lijken te gaan zonder magie erin, maar dan wordt er een element van het fantastische aan toegevoegd. Het fantastische wordt vaak geïntroduceerd via een religieus personage of ritueel.

Welke bijdragen heb je geleverd aan de Ashgate Encyclopedia of Literary and Cinematic Monsters?

Omdat ik over het katholicisme heb geschreven, vroegen ze me eerst om over engelen te schrijven. Toen kreeg ik demonen in de Amerikaanse literatuur en film, toen imps en maenaden, en ook de dood als personage.

Wat zijn maenaden?

Maenaden zijn personages in de Griekse mythologie, zoals in “De Bacchanten,” een Griekse tragedie over de vrouwen die Dionysus, de Griekse god van de wijn, vergezellen. Ze vertegenwoordigen wat er gebeurt als we te veel drinken. Ze beginnen heel blij te zijn met Dionysus en feest te vieren, maar dan worden ze oncontroleerbaar als ze meer wijn drinken, en verscheuren hem. Het “True Blood” personage Maryann Forrester was een maenade en de eerste keer dat er een op TV verscheen.

Hoe ging u te werk bij het onderzoek naar maenaden, engelen en demonen?

Ik begon altijd met de vroegste bronnen die ik kon vinden, of dat nu de Griekse mythologie was of middeleeuwse geleerden of de Bijbel. Van daaruit plaatste ik alles in context en ging ik verder naar film en televisie, zodat ik kon laten zien hoe deze dingen nu worden gepresenteerd, vergeleken met hoe ze voor het eerst werden geïntroduceerd.
Mijn onderzoek naar engelen kwam uit de Bijbel en Midrasj en Talmoed-bronnen en werken van Thomas van Aquino, en toen keek ik naar de televisieshow “Supernatural,” die engelen heeft. Hetzelfde geldt voor demonen: ik keek eerst naar de theologie en daarna naar de vroeg-Amerikaanse literatuur.

Hoe zijn deze wezens in de loop van millennia veranderd?

Wat ik interessant vind is dat ze veranderen en weer veranderen. Er lijkt op dit moment meer belangstelling te zijn voor het bekijken van deze wezens vanuit hun oorspronkelijke of vroege bronnen. Veel televisieprogramma’s, zoals “Supernatural”, gebruiken het Bijbelboek Openbaring, en proberen de verhalen te moderniseren. Op dit moment is er belangstelling om terug te gaan naar die vroegere teksten, terwijl een paar jaar geleden de schrijvers het allemaal maar verzonnen.

Zijn de vampieren in de Twilight-serie gebaseerd op oudere beschrijvingen van vampieren of op nieuwere interpretaties?

Op dit moment zijn er een paar leuke, aangename vampieren. De wortels van vampiers gaan helemaal terug naar de orale cultuur en folklore, en sommige van die vampiers waren behoorlijk griezelig en verschrikkelijk gewelddadig. De regels over hoe vampiers zich horen te gedragen werden in de 19e eeuw geïntroduceerd.
In de 19e eeuw herontdekten mensen de folklore. Toen ontstonden de “Grimms’ Sprookjes”. Kunstenaars uit die tijd verwerkten folklore in hun fictie en schilderijen. Dat is wat Bram Stoker deed. Hij nam de echte folklore en maakte er een vampier van die bepaalde regels volgt. Stoker was degene van deze schrijvers die zei dat een kruis een vampier zou stoppen; niet alle schrijvers gebruikten dezelfde regel voor hun vampieren. Dat werd pas echt populair in de 19e eeuw. Een deel van de regels kwam uit de folklore, en een deel van de regels verzon hij.
Wat interessant is aan de “Twilight” vampiers is dat ze grotendeels de regels van Stoker volgen. Ze mogen bijvoorbeeld niet in het zonlicht omdat ze dan “fonkelen”, in plaats van de oude regel dat ze niet in het zonlicht mogen omdat ze dan in vlammen uitbarsten. Dat heeft te maken met het temmen van het monster.

Waar komen zombies vandaan?

Zombies zijn ontstaan als onderdeel van de folklore van de Haïtiaanse cultuur. De voudoun religie spreekt over zombies, maar ze worden geen zombies op de manier zoals ze in films worden afgebeeld. Zombies in de films en op televisie begonnen met “Night of the Living Dead.” Ze zijn meer verwant aan griezels, in die zin dat het vleesetende monsters zijn. Folkloristische zombies zijn dat niet echt.
Er zijn veel redenen waarom ik denk dat zombies nu populair zijn, en een daarvan is de angst voor besmetting, de angst voor ziekte, omdat je zo gemakkelijk een zombie kunt “oplopen”. Vampieren zijn ook interessant vanwege deze angst voor besmetting. Ik vind zombies deprimerend. Mensen van wie je houdt die je niet meer kennen en je willen opeten? Je moet vluchten voor de rest van je leven? Er is genoeg van dat in de wereld. Sommige Amerikanen spelen zombiespelletjes en vluchten voor kwade wezens, en krijgen kritiek omdat andere mensen in de wereld vluchten voor echte schurken.

Heb je een favoriet monster?

Weerwolven zijn mijn favoriet omdat het niet hun schuld is. Ze lijken altijd zo gekweld. Er is iets vreselijks met ze gebeurd, en ze proberen goed te zijn. Ik hou van de cyclische aard van wat er gebeurt met een weerwolf, de volle maan.

Waarom blijven mensen zo gefascineerd door monsters en het onbekende?

Als je religieus bent opgegroeid, denk ik dat je er al voor bent klaargestoomd. Dat is het geval met mij, en ik vind dat anderen in mijn vakgebied er al klaar voor waren door een of andere religieuze achtergrond. Als je niet religieus bent en niet al een gevoel van geloof in het bovennatuurlijke hebt, is het om andere redenen fascinerend. Het is een manier om het bovennatuurlijke te ervaren zonder erin te hoeven geloven. Stephen King zei ooit dat horror een manier is om de dood onder ogen te zien. Het is een existentiële sensatie, een manier om te lachen om de dood en daarna prima in orde te zijn.