Begrijpen van genetica

– Een middelbare scholier uit Zuid-Afrika

Februari 14, 2020

Er zijn acht grote bloedgroepen: A+, A-, B+, B-, AB+, AB-, O+, en O-. Maar er zijn veel variaties binnen deze acht die niet vaak worden genoemd!

Deze acht bloedgroepen zijn gemaakt van twee belangrijke bloedgroepen. Een van de groepen is de ABO bloedgroep, waar de letter vandaan komt. De andere is de Rh-bloedgroep, waar de + of – vandaan komt.

Uw bloedgroep wordt bepaald door kleine versieringen aan de buitenkant van uw bloedcellen. Deze worden antigenen genoemd.

Deze antigenen kunnen van suikers of eiwitten zijn gemaakt. De meeste antigenen helpen de bloedcel met verschillende activiteiten, zoals het transporteren van andere eiwitten in en uit de cel en het helpen van de bloedcel om zich aan andere moleculen in ons lichaam te hechten.

Als iemand bloedgroep A heeft, betekent dit dat er A-antigenen aanwezig zijn op hun rode bloedcellen. Op dezelfde manier, als ze bloedgroep B hebben, hebben ze B-antigenen op hun bloedcellen.

Als iemand zowel A- als B-antigenen heeft, heeft hij bloedgroep AB. En iemand die helemaal geen A- of B-antigenen heeft, heeft bloedgroep O.

Rhesus (Rh)-factor is een ander eiwit dat op het oppervlak van rode bloedcellen voorkomt. Als iemand Rhesus-positief is, betekent dit dat dit eiwit op de rode bloedcellen wordt aangetroffen.

Als iemands bloedgroep AB+ is, zijn er dus A-, B- en Rhesus-antigenen op de bloedcellen aanwezig. Als iemands bloedgroep O- is, heeft hij geen van deze antigenen.

ABO en Rh zijn de bloedgroepen waar we het vaakst over hebben. Maar er zijn in feite 33 verschillende bloedgroepen! Samen vertegenwoordigen ze meer dan 300 antigenen!1

Enkele van de meer bekende groepen zijn de MNS-, P-, Lutheran-, Kelly-, Lewis-, Duffy- en Kidd-groepen.

Sommige van de antigenen van deze groepen hebben andere functies dan die van de ABO- en Rh-groepen, zoals het helpen van de rode bloedcel om zijn structuur te behouden. Maar omdat het er zo veel zijn, kennen we niet de functie van alle moleculen die zich op het oppervlak van rode bloedcellen bevinden.

Evolutie van bloedtypen

Type A bloed wordt eigenlijk verondersteld het oudst te zijn. Al onze verre voorouders zouden bloedgroep A hebben gehad!2

Type B en type O zijn later ontstaan als gevolg van mutaties in de genetische code. Men denkt dat de mutaties die Type B en O hebben doen ontstaan, de cellen hebben geholpen bepaalde ziekten te bestrijden.3

Rh-factor is ook oud, omdat het is geëvolueerd uit een molecuul dat kan worden aangetroffen bij Archaea – de oudste levensvorm op aarde. U kunt hier meer lezen.

De minder gebruikelijke bloedantigenen kunnen ook een soort voordeel bieden in bepaalde omstandigheden. Maar we weten gewoon niet genoeg over hen om het met zekerheid te zeggen.

Het is zeker niet onmogelijk dat er in de toekomst meer bloedgroepen zullen evolueren! Ze zijn allemaal ontstaan door mutaties.

Maar het zou vrij zeldzaam zijn om een mutatie te krijgen die je bloedantigenen verandert. En als de mutatie schadelijk is, of je bloedcellen in de war brengt, zal ze waarschijnlijk niet lang in de populatie blijven.

Maar wie weet – misschien hebben we in de toekomst nog meer bloedgroepen!

Weten wat iemands bloedgroep is, is belangrijk voor bloedtransfusies en andere medische ingrepen. Eén bloedgroep maakt iemand niet gezonder of sterker, maar maakt ieder mens op een andere manier uniek!

Door Kathryn Reyes, Stanford University