Alexander Severus

Draag een steentje bij aan de missie van New Advent en ontvang de volledige inhoud van deze website als directe download. Inclusief de Katholieke Encyclopedie, Kerkvaders, Summa, Bijbel en meer, alles voor slechts $19,99…

Romeinse keizer, geboren te Acco in Palestina, 208, vermoord door zijn muitende soldaten te Sicula aan de Rijn. 235 (Sicklingen bij Mainz). Hij was de zoon van Genessius Marcianus en Julia Mammaea, en was in zijn jeugd bekend als Alexianus. Toen Elagabalus, zijn geadopteerde neef en vader, in 222 werd vermoord, volgde Alexander de keizerlijke troon op. Zijn opvoeding was zorgvuldig verzorgd door Mammaea in Antiochië, waar zij tussen 218 en 228 de grote christelijke leraar Origenes uitnodigde. Eusebius verhaalt (Kerkgeschiedenis VI.21-28) dat zij “een zeer godsdienstige vrouw” was, en dat Origenes enige tijd bij haar verbleef om haar te onderrichten in alles wat tot verheerlijking van de Heer en bevestiging van zijn goddelijke leer kon dienen. Hieruit volgt echter niet dat zij een christen was. Haar zoon Alexander was zeker zeer welwillend tegenover de christenen. Zijn geschiedschrijver, Lampridius, vertelt ons verschillende interessante details betreffende het respect van deze keizer voor de nieuwe godsdienst. Hij plaatste in zijn privé-orkest (lararium) afbeeldingen van Abraham en Christus vóór die van andere vermaarde personen, zoals Orpheus en Apollonius van Tyana (Vita Alex., xxix); hij tolereerde de vrije uitoefening van het christelijk geloof (“Christianos esse passus est”, ibid., xxii); hij beval bij de benoeming van keizerlijke gouverneurs de voorzichtigheid en zorgvuldigheid aan van de christenen bij de keuze van hun bisschoppen (ibid., xiv); hij liet hen een bouwterrein in Rome toewijzen (ibid., xlix) dat de taveernehouders (cauponarii) opeisten, op grond van het principe dat het beter was dat God daar op de een of andere manier geëerd zou worden dan dat het terrein weer voor dergelijke doeleinden gebruikt zou worden; hij liet de beroemde woorden van Christus (Lucas 6:31): “

Ondanks deze tekenen van keizerlijke welwillendheid bleven de christenen lijden, zelfs tijdens dit milde bewind. Sommige schrijvers denken dat het toen was dat St. Cecilia stierf voor het christelijk geloof. Zijn voornaamste rechtsgeleerde, Ulpianus, zou volgens Lactantius (Divine Institutes V.2) in zijn werk over de plichten van een proconsul (De officio proconsulis) alle antichristelijke keizerlijke wetgeving hebben gecodificeerd (rescripta principum), opdat de magistraten gemakkelijker het gewoonterecht zouden kunnen toepassen (ut doceret quibus oportet eos paenis affici qui se cultores Dei confiterentur). Fragmenten van deze wrede code, uit het zevende van de (tien) verloren gegane boeken van Ulpianus over het proconsulaire ambt, zijn nog te zien in de “Digesten” (I, tit. xvi, xvii, tit. II, 3; xvliii, tit. IV, 1, en tit. xiii, 6). De familienaam “Severus” en de manier waarop hij en Mammaea gestorven zijn, geven de aard van zijn bestuur aan. Hij trachtte in Rome goede orde en zedelijk fatsoen te brengen in het openbare en particuliere leven, en maakte enig gebruik van zijn macht als censor morum door twaalf ambtenaren (curatores urbis) te benoemen voor de uitvoering van zijn wijze voornemens. Hij schijnt een volgeling te zijn geweest van het heersende “religieus syncretisme” of eclecticisme, dat te Rome door zijn voorganger Elagabalus was ingesteld als de eigenaardige bijdrage van deze opmerkelijke Syrisch-Romeinse familie aan de langzame maar zekere omvorming van het grote heidense Rijk tot een machtig instrument van de Goddelijke Voorzienigheid voor de genezing van de zedelijke kwalen die toen in volle omvang aanwezig waren. Alle geschiedschrijvers zijn het eens over zijn leven en de zedelijke verheffing van zijn openbare en particuliere beginselen; de christelijke geschiedschrijvers zijn gewoonlijk van mening dat deze elementen van deugdzaamheid te danken waren aan het onderwijs dat hij ontving onder leiding van Origenes.