1

Bij de reguliere screeningsmethode wordt de borst tussen twee platen dichtgeknepen om een of meer goede röntgenfoto’s te maken. Dit is niet alleen onaangenaam, maar ook niet zonder risico. De gebruikte röntgenstralen kunnen zelf een rol spelen bij het ontstaan van kanker. Bovendien is het vaak onduidelijk of de gevonden afwijking een kwaadaardige laesie is of niet. Meer dan tweederde van de gevallen waarin op de röntgenfoto’s iets zorgwekkends te zien is, is vals-positief: na biopsie blijkt het niet om kanker te gaan. Daarom zoekt de wetenschap naar alternatieven.

Onderzoekers van de TU Eindhoven hebben nu een belangrijke wetenschappelijke horde genomen naar een nieuwe technologie waarbij de patiënt op een tafel ligt en de borst vrij in een kom hangt. Met speciale echografie (onhoorbare geluidsgolven) wordt een 3D-beeld van de borst gemaakt. Eventuele kanker is duidelijk herkenbaar op de gegenereerde beelden; de onderzoekers verwachten dan ook dat er veel minder vals-positieve uitslagen zullen zijn.

De nieuwe technologie borduurt voort op de aan de TU/e ontwikkelde patiëntvriendelijke prostaatkankerdetectiemethode waarbij de arts de patiënt injecteert met onschadelijke microbubbels. Met een echoscanner kunnen deze belletjes nauwkeurig worden gevolgd terwijl ze door de bloedvaten van de prostaat stromen. Aangezien de groei van kanker gepaard gaat met de vorming van chaotische microvaten, worden de aanwezigheid en de plaats van kanker zichtbaar. Deze methode werkt goed voor de prostaat en wordt nu op grote schaal getest in ziekenhuizen in Nederland, China en, binnenkort, Duitsland. Voor borstkanker was de methode nog niet geschikt omdat de borst te veel beweging en omvang vertoont voor nauwkeurige beeldvorming met standaard echografie.

Onderzoekers Libertario Demi, Ruud van Sloun en Massimo Mischi hebben nu een variant van de echografiemethode ontwikkeld die wel geschikt is voor borstonderzoek. De methode staat bekend als Dynamic Contrast Specific Ultrasound Tomography. Echografie met microbelletjes maakt gebruik van het feit dat de belletjes in het bloed gaan trillen op dezelfde frequentie als het geluid dat de echoscanner produceert, maar ook op twee keer die frequentie; de zogenaamde tweede harmonische. Door de trilling op te vangen, weet men waar de bellen zich bevinden. Maar lichaamsweefsel genereert ook harmonischen, en dat verstoort de waarneming.

Voor de nieuwe methode maken de onderzoekers gebruik van een fenomeen dat Mischi bij toeval tegenkwam en waarvan hij later samen met Demi de eigenschappen onderzocht. Zij zagen dat de tweede harmonische een beetje vertraagd werd door de gasbellen. De onderzoekers hebben nu een nieuwe visualisatiemethode ontwikkeld. Hoe meer gasbellen het geluid tegenkomt op zijn route, hoe groter de vertraging ten opzichte van het oorspronkelijke geluid. Door deze vertraging te meten kunnen de onderzoekers de luchtbellen dus lokaliseren en wel zonder enige verstoring, omdat de harmonische die door het lichaamsweefsel wordt opgewekt niet wordt vertraagd, en dus wel waarneembaar is. Dit verschil kan echter alleen worden waargenomen als het geluid aan de andere kant wordt opgevangen. Deze methode is dus bij uitstek geschikt voor organen die van twee kanten benaderd kunnen worden, zoals de borst.

De onderzoekers stellen momenteel een internationaal, sterk medisch team samen om preklinische studies te gaan uitvoeren. Toepassing in de praktijk is zeker nog een jaar of tien weg, verwacht Mischi. Bovendien voorspelt hij dat de ontwikkelde technologie waarschijnlijk niet standalone zal werken, maar in combinatie met andere methoden, waardoor een betere visualisatie ontstaat. Een van de kandidaten daarvoor is elastografie, een variant van echografie waarbij het verschil in stijfheid van de tumor en gezond weefsel kan worden gebruikt om kanker op te sporen.